اين روايتي است كه حسن روحاني رئيسجمهور كشورمان در كتاب امنيت ملي و ديپلماسي هستهاي، از عواقب پنهان بازرسيهاي هستهاي در زماني كه دبير شوراي عالي امنيت ملي بوده است، نقل ميكند. ايران تجربه خوشايندي از بازرسيهاي 12ساله بازرسان آژانس بينالمللي انرژي اتمي ندارد. طي يك دهه گذشته هيچ كشوري از نظر ميزان بازرسي بازرسان آژانس بينالمللي انرژي اتمي به پاي ايران نرسيد. بازرسيهاي مكرر و فشرده آژانس، ايران را پس از ژاپن در جايگاه دومين كشور جهان كه بيشترين بازرسي از آن داشته، قرار داد.
تشديد خرابكاريهاي هستهاي همزمان با افزايش ميزان حضور بازرسان آژانس در ايران حكايت از وجود يك رابطه معنادار ميان آنها داشت و گزارش نهادهاي امنيتي كشور و برخي رسانههاي خارجي بر آن صحه ميگذاشت.
- وقتي ايران به بازرس قلابي رواديد نداد
حالا اين موضوع بازرسي از تاسيسات نظامي به يكي از چالشهاي اصلي مذاكرات تبديل شده است. مقامات نظامي كشورمان تأكيد دارند اگر كسي بخواهد از تاسيسات نظامي بازديد كند پاسخش سرب داغ خواهد بود. اين طرف يوكيا آمانو دبيركل آژانس بينالمللي انرژي اتمي ميگويد كه ايران مجبور است بازرسيها را بپذيرد و آن طرف لوران فابيوس وزير خارجه فرانسه مدعي ميشود [فرانسه] توافق را بدون اينكه روشن باشد در همه تاسيسات ايران، ازجمله مراكز نظامي، بازرسي ممكن است، نخواهد پذيرفت.
ابعاد امنيتي حضور بازرسان در ايران آنجا اهميت پيدا ميكند كه نهم شهريورماه سال گذشته ايران براي يكي از اعضاي تيم آژانس براي بازرسيها رواديد صادر نكرد. رضا نجفي نماينده فعلي ايران در آژانس در پاسخ به انتقاد آژانس از اين ممنوعيت گفته بود كه براي 3نفر رواديد صادر شده ولي براي عضو چهارم معرفي شده با تابعيت خاص كه تنها كارمند است و بازرس انتصابي هم نيست صادرنكردن رواديد حق حاكميتي ايران است. در جريان اين اتفاق آژانس در گزارش خود درباره برنامه هستهاي كشورمان اعلام كرده بود كه «مهم است هر كدام از كاركنان آژانس كه از تخصص لازم برخوردار هستند اجازه پيدا كنند در فعاليتهاي فني آژانس بينالمللي انرژي اتمي مشاركت داشته باشند.»
ايران هم در بيانيهاي كه در اختيار كشورهاي عضو آژانس بينالمللي انرژي اتمي قرار گرفت اعلام كرد: صدور رواديد حق ملي مسلم ماست و ما در زمان مقتضي آن را صادر خواهيم كرد. در واقع ايران به تجربهاي كه از بازرسيهاي گذشته آژانس بهدست آورده بود براي اين يك نفر كه تابعيت آمريكايي داشت و در تركيب بازرسان آژانس قصد ورود به ايران را داشت رواديد صادر نكرد.بازرسيها يكي از شيوههاي شناسايي كشورهايي است كه ايران تجهيزات هستهاي خود را از آنها ميخريد. بعد از حضور بازرسان در تاسيسات اتمي ايران، مارك يا برند وسيلهاي كه در تاسيسات هستهاي ايران استفاده ميشد، از طريق بازرسان لو رفته و كشور سازنده آن وسيله يا تحريم ميشد يا براي خرابكاري هستهاي وارد معامله با آمريكا ميشد.
پيشتر اصغر زارعان، معاون امنيت سازمان انرژي اتمي در گفتوگو با همشهري درباره هويت خرابكاران و نحوه خرابكاري روي قطعات هستهاي ايران گفته بود سرويسهاي اطلاعاتي غرب با جمعآوري اطلاعات، در مسير تأمينكنندگان قطعات هستهاي ايران قرار ميگرفتند و پيش از آنكه قطعه به ايران منتقل شود، به ايالت نيومكزيكوي آمريكا منتقل ميشد و در مركزي به نام سنديا لب (sandia lab) ظريفترين و پيچيدهترين كارهاي ممكن روي قطعه را انجام ميدادند و سپس قطعه را به ايران ميفرستادند.
فريدون عباسي رئيس سابق سازمان انرژي اتمي هم در مقطعي كه رياست آن سازمان را داشت در يك سخنراني از خرابكارياي كه توسط يكي بازرسان آژانس انجام شده بود خبر داد و گفت كه يك قطعه انفجاري در داخل يكي از سانتريفيوژها گذاشته شده بود. چهكسي به غيراز بازرسان آژانس ميتوانستند اين قطعه انفجاري را به محرمانهترين تاسيسات كشورمان منتقل كند؟
- چك سفيدامضا نداديم
ايران و آژانس همپاي دور جديد مذاكرات سياسي در سطح 1+5 ، 20 آبانماه سال1392 دور جديد همكاريهاي فني را هم با امضاي يك بيانيه مشترك ميان علياكبر صالحي رئيس سازمان انرژي اتمي كشورمان و آمانو در تهران آغاز كردند. با دقتنظر مسئولان هستهاي كشورمان مطابق متن منتشر شده اين بيانيه ازجمله در سايت آژانس اين بخش هم بهعنوان تعهد طرف مقابل گنجانده شده بود كه «آژانس بينالمللي انرژي اتمي توافق كرد كه نگرانيهاي امنيتي ايران را ازجمله از طريق استفاده از دسترسي مديريت شده و محافظت از اطلاعات محرمانه مدنظر قرار دهد.»با اين حال با شكلگيري دور جديد مذاكرات ايران و آژانس رضا نجفي چندباري از درز اطلاعات مذاكرات ايران و آژانس در رسانههاي غربي ابراز نگراني كرده و گفته بود:
مسئله مايه تأسف اين است كه حفظ اطلاعات طبقهبندي شده در آژانس دوباره رعايت نشده و درحاليكه ايران و آژانس مشغول برنامهريزي بودند خبر آن توسط يك رسانه غربي منتشر شده است. او ارديبهشتماه سالجاري نيز در يك برنامه تلويزيوني گفته بود: آمانو در صحبتهاي خصوصي ادعا ميكند كه تمام اقدامات را اتخاذ كرده و به نوعي ميخواهد رفع مسئوليت كند و بگويد كسان ديگري هستند كه از داخل آژانس جاسوسي ميكنند، ولي هنوز به آن حد نرسيده كه اعلام كند.
نجفي در عينحال تصريح ميكند بازرسيهاي آژانس بهمعناي بازديد از سايتهاي نظامي نيست و هيچجا ذكر نشده كه ايران اجازه ورود به آژانس را داده است و ما چك سفيدي براي آژانس در رابطه با بازرسي ندادهايم. اين روايت رضا نجفي نماينده ايران در آژانس بينالمللي انرژي اتمي و آن تفاهمنامهاي كه بين علي اكبر صالحي و آمانو امضا شده بود با سخنان اخير آمانو در ضديت بود.
آمانو كه مشهور است با نگاه كردن به روال مذاكرات سياسي، تصميمات خود را ميگيرد و اگر فضاي مذاكرات آرام باشد گزارش مثبت ميدهد و بالعكس، اين روزها سازي را ميزند كه كري و فابيوس برايش كوك كردهاند. او به پاريس سفر كرده و در مصاحبه با خبرگزاري فرانسه گفت: درصورتي كه ايران و گروه موسوم به 1+5 به توافق هستهاي دست يابند، براساس پروتكل الحاقي، دسترسي به «سايتهاي مشكوك» مقدور خواهد بود.
وي در بخشي از اين مصاحبهخود با لوموند، در مورد مواضع مقامات ايراني كه با بازرسي از تأسيسات نظامي اعلام مخالفت كردهاند، گفت: «نميخواهم در مورد اين مواضع گمانهزني كنم يا آنها را تفسير كنم. آژانس بينالمللي انرژي اتمي يك سازمان فني است و بر واقعيات متمركز است.» آمانو افزود: در كشورهايي كه پروتكل الحاقي اجرايي ميشود، «آژانس بينالمللي انرژي اتمي اين حق را دارد كه خواستار دسترسي به تمام سايتها ازجمله نظامي شود.»
- بازرسي در دستور كار ما نيست
سيد عباس عراقچي معاون وزير خارجه كشورمان بعد از آنكه در يك برنامه تلويزيوني حضور پيدا كرد و درباره بازرسي و دسترسي مديريت شده به تاسيسات غيرهستهاي تمييز قائل شد، حالا گفته است به طرف مقابل اعلام كرديم بازديد از مراكز غيرهستهاي در دستور كار ما نيست. عراقچي ادامه داد: يك راهحل كه طرف مقابل ما مطرح كرد اين بود كه ليستي از افراد و مراكز مشخص شود و آژانس بتواند به آنها دسترسي مديريت شده داشته باشد؛ دسترسياي كه اجازه كسب اطلاعاتي از محيط پيراموني به بازرس داده نميشود و در يك محدوده كاملاً مشخص، وظيفهاش را انجام ميدهد، اين ايده مطرح شده بود.
اين پيشنهاد در تهران مورد موافقت واقع نشد، ما روي ايدههاي ديگر كار ميكنيم و به طرف مقابل هم صريح گفتهايم. اين عضو ارشد تيم مذاكرهكننده هستهاي ايران افزود: آنچه توسط مقام معظم رهبري بيان شد در عدمدسترسي به افراد براي مصاحبه و در عدمبازرسي و يا بازديد از مراكز نظامي، اين دستورالعمل بسيار جدي و قاطع ماست و به طرفهاي مقابل هم كاملاً منتقل شده كه اين به هيچ وجه در دستور كار ما نيست.
نظر شما