نزدیک چهار سال است که از وعده راه‌اندازی سامانه الکترونیکی خرید کالاهای نفتی می‌گذرد اما اجرای کامل این طرح هنوز درگیر کش‌و‌قوس جاری وزارت نفت است. اعلام قیمت‌های دوگانه، دریافت و پرداخت رشوه، رقابت‌های تخریبی در خرید و فروش کالاها و... از جمله دلایلی بود که فکر راه‌اندازی این سامانه را ایجاد کرد؛ طرحی که به گفته برخی از کارشناسان علاوه بر یکپارچه‌سازی و طبقه‌بندی کالاهای صنعت نفت، باعث افزایش شفافیت مناسبات تأمین کالا، کاهش هزینه و تجمیع تقاضا، کاهش هزینه‌های انبارداری و صرفه‌جویی در خرید کالاها، سرعت در خرید و ایجاد یک سیاست یکپارچه و فعالیت منسجم در حوزه لجستیک وزارت نفت می‌شود.
براساس طرحی که سال 88 از سوی وزیر وقت نفت مطرح شد، قرار بود 300 هزار قلم کالای مورد نیاز در صنعت نفت، تا اسفند ماه سال 89 کدگذاری شده و از طریق سامانه خرید الکترونیکی کالا عرضه شود که این پروژه تاکنون با تأخیر روبه‌رو است. براساس اعلام مسئولان، این طرح شامل دوپروژه است که در پروژه اول قرار بود تمام کالاها و تجهیزات نفتی شناسایی و کدگذاری شود. در مرحله دوم نیز سامانهای الکترونیکی برای خرید کالاهای نفتی ایجاد شود. ایجاد سامانه الکترونیکی خرید کالاهای نفتی در حالی در دستور کار قرار گرفت که براساس آن کالاهای بدون کد ملی دیگر اجازه ورود به صنعت نفت را نخواهند داشت.
از سوی دیگر، برای اجرای این طرح و با هدف تسهیل خرید کالا از سامانه الکترونیکی، پیش‌بینی شده بود که سازنده کالا و تجهیزات از طریق ترک تشریفات برای تأمین کالای مورد نیاز انتخاب شود. همچنین قرار بود برای کاهش هزینه‌ها، خرید آن دسته از کالا و تجهیزاتی که امکان ساخت آنها در داخل کشور وجود ندارد، به‌صورت متمرکز انجام شود. حال اجرای این طرح در حالی با تأخیر مواجه شده که به اعتقاد کارشناسان حوزه نفت، عملیاتی‌شدن آن علاوه بر اینکه موانع و مشکلات خرید کالا را از بین می‌برد، سه دستاورد مهم نیز خواهد داشت. تجمیع ظرفیت‌های پراکنده کشور یکی از دستاوردهای اجرای این طرح است. درواقع تمامی ظرفیت‌های تولیدی کشور علاوه بر ساماندهی، همراستا با یکدیگر خواهند شد که با اجرای این طرح می‌توان همه ظرفیت‌های کاری در سطح ملی را به‌دست آورد و در آینده می‌توان آن را در سطح منطقه و بین‌المللی نیز ارتقا داد. کاهش رقابت‌های مخرب دستاورد دوم اجرای این طرح است. با اجرای این طرح رقابت مخرب بین تولیدکنندگان داخلی که در حال حاضر تهدیدی برای اساس تولید کشور محسوب می‌شود، از بین خواهد رفت. در واقع رقابت تخریب‌کننده به یک رقابت سازنده و تعاملی تبدیل خواهد شد. با اجرای این طرح امکان رشد کیفی کالا به‌وجود می‌آید و خریداران نیز کالای باکیفیت دریافت می‌کنند.
علاوه بر موارد فوق این طرح باعث اشتغال‌زایی سریع برای تولیدکنندگان داخلی نیز می‌شود؛ به‌طوری که با پرشدن ظرفیت‌های خالی صنعتگران، تولید به‌طور فزاینده‌ای بالا خواهد رفت. کاهش هزینه تولید یکی دیگر از مزایای اجرای این طرح است؛ وقتی ظرفیت‌های تولید برای تولیدکنندگان پر شود، حجم تولید افزایش و هزینه‌های سربار تولید کاهش پیدا می‌کند.
این سامانه به شرطی می‌تواند در نظام خرید و فروش و سفارش کالاهای صنعت نفت مؤثر واقع شود که فقط در یک دوره مدیریتی، اجرا نشود و به‌صورت یک نظام سیستماتیک در‌آید. البته این نکته را هم باید یادآور شد که راه‌اندازی این سامانه به تنهایی نمی‌تواند مشکلات سازندگان داخلی را حل کند، چرا که سازندگان داخلی تجهیزات نفتی خواهان سهم 50درصدی خود در پروژه‌های نفت و گاز هستند؛ این درحالی است که تاکنون چنین خواسته‌ای محقق نشده است.
* سازنده تجهیزات نفتی
