آنچه با عنوان تلاش برای سیطره بر صنعت گردشگری کشور از آن یاد می‌شود با نامه‌هایی که اتحادیه چلوکبابی‌ها و فروشندگان خودرو در شهرها و شهرستان‌هایی چون قزوین و شهریار صادر شده جدی شد. همین موضوع موجب شد تا در گفت‌وگو با دبیر انجمن صنفی شرکت‌های خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران به وضعیت کنونی گردشگری کشور و ماجرای نامه اتحادیه‌های غیرمرتبط برای صدور مجوز گردشگری برای آژانس‌های گردشگری پرداختیم تا مشخص شود، ماجرا چیست.
ناصر گلدوست، دبیر انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران و یکی از اعضای اصلی هیأت مدیره آن انجمن است؛ انجمنی که قدمتی حدود 54سال دارد و از قدیمی‌ترین‌های صنعت گردشگری کشور است. گلدوست که از سال‌های نیمه دهه50 در ژاپن‌ایرلاین فعالیت داشت در سال72 به عضویت انجمن صنفی شرکت‌های خدمات هوایی و جهانگردی ایران درآمد و اکنون 10سال است که عضو هیأت مدیره این انجمن و هشت سال نیز دبیری آن را برعهده داشته است.
نخستین سؤال از گلدوست که خود نیز مالک یک آژانس خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی است اختلافی بود که در سال‌های اخیر بین انجمن صنفی شرکت‌های خدمات هوایی و گردشگری با سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری در موضوع چگونگی رونق بخشیدن به صنعت گردشگری ایجاد شده است.
بی اطلاعی دولتی‌‌ها از صنعت گردشگری
ناصر گلدوست به همشهری می‌گوید: من نام آن را اختلاف نمی‌گذارم بلکه به زعم من عدم‌اطلاع دقیق مسئولان دولتی از صنعت گردشگری است.
آنطور که دبیر انجمن صنفی خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران می‌گوید: آن سال‌ها که حسین مرعشی به ریاست کوتاه‌مدت بر سازمان میراث فرهنگی منصوب شد، سازمان میراث فرهنگی به‌تدریج در حال پیدا کردن جایگاه خود بود. به این معنی که سازمان میراث فرهنگی با وسعت کاری خود می‌توانست در موضوع ایجاد رونق اقتصادی در جامعه نیز حرف نخست را بزند. گردشگری حتی می‌توانست موجب شناساندن میراث فرهنگی کشور در خارج از ایران شده و به نوعی به پاسداری از میراث تاریخی و فرهنگی کشور نیز کمک کند.
بعد از مرعشی و تغییر ریاست سازمان میراث فرهنگی در وهله نخست وعده‌های خوبی داده شد البته باید بگویم همان زمان‌ها در نمایشگاه گردشگری ترکیه به‌خاطر دارم که یک تبعه ترکیه به غرفه ایران آمد و از ما پرسید که آیا ایران نیز دارای دانشگاه هست؟ آنجا بود که انتقاد خود را به رئیس جدید سازمان میراث فرهنگی که پس از مرعشی به ریاست آن سازمان انتخاب شده بود منتقل کردیم و گفتیم که ببینید در چه وضعیتی هستیم. درحالی‌که آن زمان در هر نقطه‌ای از ایران ترکیه تبلیغات گردشگری خود را برپا کرده بود در شرایطی بودیم که در همان کشور ترکیه آنچنان ناشناخته مانده بودیم که یک ترک از ما می‌پرسید در ایران دانشگاه داریم یا خیر؟
ناصر گلدوست البته از موضوعات دیگری نیز سخن می‌گوید که از دلایل ناشناخته ماندن ظرفیت‌های ایران برای گردشگران خارجی است. مثلا می‌گوید: باید پرسید که سفارت ایران و رایزن فرهنگی‌مان در کشورهای خارجی برای معرفی ایران چه فعالیتی انجام داده اند؟ می‌توانستند در هفته یک تیزر یک دقیقه‌ای در تلویزیون‌های خارجی بگذارند تا خارجی‌ها ظرفیت‌های ایران را بشناسند. خارجی‌ها فکر می‌کنند در ایران مانند مردم صنعا همه جا روستاست و مردم در روستاها زندگی می‌کنند. این انتقادها را که مطرح کردیم مشایی، رئیس آن دوره سازمان میراث‌فرهنگی به ما گفت که صبر کنید که به‌زودی این مشکلات حل می‌شود. درحالی‌که متأسفانه در شرایط کنونی تنها نامی از صنعت گردشگری باقی مانده است.
گردشگری؛ از دست دادن جایگاه
دبیر انجمن صنفی شرکت‌های خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران شرایط کنونی صنعت گردشگری را مناسب ارزیابی نمی‌کند. گلدوست می‌گوید: صنف شرکت‌های خدمات هوایی و جهانگردی ایران و متولیان و اعضای این صنف توقع داشتند که حداقل در تصمیم‌گیری‌های دولتی در موضوعات گردشگری با فعالان صنعت گردشگری نیز مشورت یا در برنامه‌ریزی‌ها از قدیمی‌ترین صنف فعال در حوزه گردشگری کشور نظرخواهی شود. نه‌تنها این اتفاق نیفتاد که به قول یک نماینده مجلس، گردشگری کشور هم جایگاه خود را از دست داد.
براساس آنچه دبیر انجمن صنفی شرکت‌های خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران اعلام می‌کند، در سال87 براساس آنچه در وزارت خارجه اعلام کرده‌اند تعداد صدور ویزا برای گردشگران خارجی ورودی به ایران در آن سال کمتر از 300هزار ویزا بوده است. او می‌گوید: البته انجمن نیز آمار دقیقی از میزان ورود گردشگر خارجی به کشور در دست ندارد چون ممکن است افرادی که به ایران سفر می‌کنند از کشورهایی که با آنها لغو روادید داشته‌ایم نیز بوده باشند.
به گفته ناصر گلدوست افراد زیادی نیز به ایران سفر می‌کنند که البته هدف همه آنها نیز گردشگری نیست ولی در فهرست گردشگران قرار می‌گیرند. گلدوست ادامه می‌دهد: خیلی از افرادی که به‌عنوان گردشگر از آنها نام برده می‌شود برای حضور در سمینارها یا معاملات تجاری به ایران می‌آیند. حتی بسیاری از آنها تکنیسین و مهندس هستند که برای فعالیت‌های صنعتی یا راه انداختن کارخانه‌ها به ایران می‌آیند و از آنها دعوت و حتی هزینه‌هایشان را نیز پرداخت می‌کنیم و به آنها هدیه هم می‌دهیم. اینها گردشگر محسوب نمی‌‌شوند اگرچه در آمار گردشگری جای می‌گیرند. یک تکنیسین که برای راه‌اندازی کارخانه به ایران آمده که گردشگر نیست. حتی اگر در هتل هم باشد باز هم یک پولی از کشور خارج می‌کند. بنابراین او گردشگر نیست. سمینارهای علمی و فرهنگی را هم که تمام هزینه‌هایش را نیز خودمان پرداخت می‌کنیم. این تعداد نیز چه دولتی و چه خصوصی به‌عنوان مهمان به ایران می‌آیند نه گردشگر!
صنف جهانگردی نیازبه اتحادیه ندارد
اما ماجرای ورود اتحادیه‌هایی همچون چلوکبابی‌ها و فروشندگان خودرو برای صدور مجوز گردشگری در برخی شهرها و شهرستان‌های کشور چه بود؟ ناصر گلدوست می‌گوید، ماجرا به سال‌ها پیش‌تر و به موضوعات داخلی بازمی‌گردد.
به‌گفته او براساس صراحت قانونی در تبصره ماده دو قانون نظام صنفی، صنف‌هایی که به‌عنوان صنوف خاص در کشور از آنها نام برده می‌شود و یکی از آنها نیز صنف شرکت‌های خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی است از شمول قانون اصناف که صنف‌ها را زیر پوشش اتحادیه‌هایی همچون اتحادیه چلوکبابی‌ها یا آهنگری‌ها و فروشندگان خودرو قرار می‌دهد خارج هستند. براساس این قانون صنوفی که دارای قانون خاص هستند دیگر نیازی به رفتن زیر پوشش اتحادیه‌ها ندارند و بنابراین براساس قانون نظام صنفی کشور نمی‌توان گفت که مثلا فلان شرکت خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی باید مجوز فعالیت خود را از اتحادیه چلوکبابی‌ها و فروشندگان خودرو یا اتحادیه آهن‌فروش‌ها و آهنگری‌ها بگیرد.
او با تأیید این موضوع که در برخی شهرهای کشور نامه‌هایی از سوی اتحادیه‌های صنفی مختلف که ارتباطی با موضوع گردشگری ندارند به شرکت‌های خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی صادر شده و آنها را تهدید کرده‌اند که درصورت نداشتن مجوز فعالیت از مثلا اتحادیه آهنگری‌ها یا همین فروشندگان خودرو و چلوکبابی‌ها واحد صنفی آنها پلمب می‌شود. درحالی‌که این رفتار مغایر با نص صریح قانون است و تبصره ماده دو قانون نظام صنفی نیز شرکت‌های خدمات گردشگری را مشمول قانون خاص اعلام کرده است و این شرکت‌ها دارای صنف مستقل خودشان هستند.
براساس آنچه دبیر انجمن صنفی شرکت‌های خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران می‌گوید، مرکز اصناف و بازرگانان ایران اجازه ندارد به اتحادیه چلوکبابی‌های قزوین یا فروشندگان خودرو در شهریار اجازه بدهد چنین نامه‌نگاری‌هایی داشته باشند و شرکت‌های خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی را تهدیدکنند.
به گفته ناصر گلدوست، شرکت‌های خدمات هوایی و جهانگردی ایران یکی از بزرگ‌ترین تشکل‌های برون‌مرزی کشور است که زمینه فعالیت آن، ارتباط با خارج از ایران برای جذب گردشگر خارجی به کشور است.
ناصر گلدوست با ابراز گلایه از مسئولین دولتی متولی گردشگری که نسبت به این موضوع بی‌تفاوت هستند گفت: انجمن صنفی شرکت‌های خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران بسیار پیش‌تر از آنکه برخی انجمن‌ها و اتحادیه‌های دیگر شکل گرفته باشند- 54سال قبل- در ایران ایجاد شد و گلایه ما این است که چرا مسئولین دولتی و اتحادیه‌هایی که اقدام به نامه نگاری بی‌مورد با شرکت‌های خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی می‌کنند پیش از این اقدامات با این انجمن مشورت نمی‌کنند که مسائل قانونی را بدانند. بزرگ‌ترین گله ما از مسئولین امر گردشگری نیز این است که چرا نمی‌آیند درد فعالان حوزه گردشگری کشور را بشنوند؟ چرا سر یک میز با این انجمن نمی‌نشینند تا بحث و تعامل کنیم و یکدیگر را قانع کنیم؟ همیشه بحث بر سر این است که بخش خصوصی مجری و دولت ناظر است. سال‌ها این بحث بوده ولی در مورد ما به هیچ جایی نرسیده است.
هشت سال پیش نیز اتحادیه‌ها چنین درخواستی داشتند و می‌خواستند انجمن صنفی شرکت‌های خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی را زیر پوشش خود بگیرند که در مکاتبات بسیاری که در این خصوص شده بود وزیر وقت بازرگانی نیز متقاعد شد که این صنف دارای قانون خاص است و موضوع قرار گرفتن آن زیرمجموعه اتحادیه‌ها منتفی شد. درحالی‌که الان بار دیگر این موضوع مطرح شده و باید دید چه کسانی بار دیگر این بازی را به راه انداخته‌اند تا صنف شرکت‌های خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران را از بین ببرند.
مسئولین کشور پذیرفته‌اند که این صنف در قالب اتحادیه‌ها قرار نگیرد ولی باید دید که زیردست‌ها از چه کسانی دستور می‌گیرند. آیا می‌شود رفت و از اتحادیه چلوکبابی‌ها مجوز آژانس هواپیمایی گرفت؟
