این اظهارات را که وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی اخیرا در شورای هماهنگی دستگاه‌های وابسته به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی گیلان بیان کرده، باعث تعجب و شگفتی صاحب‌نظران عرصه منابع طبیعی شد.
خروج دام از جنگل یک ضرورت است
دکتر احمد رحمانی که 3دوره ریاست انجمن اعضای هیأت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع را برعهده داشته است ضمن ابراز تأسف از بیان چنین اظهاراتی به همشهری گفت: طرح خروج دام از جنگل یکی از طرح‌های کاملا روشن و واضحی است که نیاز به هیچ توضیحی ندارد در واقع هر فردی که با الفبای منابع طبیعی و محیط زیست آشنا باشد می‌داند حیات و رویش عرصه‌های جنگلی درصورتی امکان‌پذیر است که چرای دام در جنگل متوقف شود این نیاز به بحث ندارد. حال اگر ما توانایی اجرای این طرح کاملا علمی و اثبات شده را نداریم ضرورتی ندارد که اصل طرح را زیر سؤال ببریم.
این پژوهشگر منابع طبیعی با تأکید براینکه تجربه‌های موفقی از اجرای طرح خروج دام از جنگل در کشورهای دیگر وجود دارد، افزود: کشوری را در جهان پیدا نمی‌کنید که با حفظ دام در جنگل توانسته باشد این رویشگاه‌ها را حفظ کند. حیات جنگل در گروی زادآوری است و زادآوری با حضور دام در جنگل امکان‌پذیر نیست. کسانی که طرح خروج دام از جنگل را شکست‌خورده عنوان می‌کنند یا علم این کار را ندارند یا خودشان را به آن راه می‌زنند. طرح خروج دام از جنگل طرحی است با وجاهت علمی و فنی که در ضرورت اجرای آن هیچ شک و تردیدی نیست، اینکه ما نتوانستیم طی چندین سال این طرح را اجرا کنیم نباید باعث شود که با بیان اظهارات غیر‌موجه و غیرعلمی اصل طرح را زیر سؤال ببریم زیرا با پاک کردن صورت مسئله، مشکل حل نمی‌شود.
رحمانی با اشاره به اینکه سرانه جنگل در جهان 0/8 هکتار است، تصریح کرد: سرانه جنگل در کشور ما 0/2 هکتار است و تا رسیدن به استاندارد جهانی فاصله فراوانی داریم اینکه در چنین شرایطی یک مقام مسئول چنین مباحثی را مطرح می‌کند واقعا تأسف‌آور است زیرا با تعطیل شدن خروج دام همین 0/2 هکتار سرانه جنگل هم از دست می‌رود. ما با طرح این مباحث در واقع تیشه به ریشه خودمان می‌زنیم. حداقل اگر برای حفاظت و صیانت از جنگل کاری نمی‌کنیم این رویشگاه‌های در حال احتضار را به حال خودشان بگذاریم و مرگ آنها را تسریع نکنیم. عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع با تأکید بر اینکه حتی یک کارشناس منابع طبیعی طرح خروج دام از جنگل را رد نمی‌‌کند، افزود: انتظار می‌رود به جای صدور چنین احکام مغایر با مصالح ملی که جز تضعیف و نابودی منابع طبیعی پیامدی ندارد، از صاحب‌نظران و کارشناسان منابع طبیعی دعوت کنند تا به این اظهارات غیرعلمی پاسخ بدهند.
رحمانی گفت: واقعا جای تأسف است که فردی که حتی 2واحد جنگل یا 2واحد دام نخوانده به‌خود اجازه می‌دهد درباره طرحی که در وجاهت علمی و فنی آن شکی وجود ندارد اینگونه اظهار نظر کند. منابع طبیعی تا کی باید تاوان چنین اظهارات غیرعلمی را بپردازد؟
امور جنگل را به مردم واگذار نکنید
دکتر محمد امینی، رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران هم در این‌باره به همشهری گفت: طرح خروج دام از جنگل از سال1338 در تمام طرح‌های جنگل‌داری مورد توجه بوده است. در سال1364 طرح جامع جنگل‌های شمال در دستور کار قرار گرفت و در پی آن، مطالعات اجتماعی و اقتصادی جنگل‌نشینان به‌طور مفصل انجام شد. نتایج این مطالعات که در سال68 منتشر شد نشان داد که میزان چوبی که دامداران جنگل‌نشین برای مصرف سوخت و ساخت‌وساز مسکن استفاده می‌کنند بیش از میزان رویش جنگل‌های شمال است. بدیهی است از سال68 تاکنون، هم تعداد خانوارهای جنگل‌نشین بیشتر شده و هم تعداد دام‌ها افزایش یافته در نتیجه علاوه بر چوب مصرفی، تمام نهال‌های موجود در جنگل خوراک دام‌ها می‌شود.
این عضو هیأت علمی، طرح خروج دام از جنگل را ضرورتی اجتناب‌ناپذیر دانست و افزود: ما دام را می‌توانیم به مکان دیگری منتقل کنیم اما نمی‌توانیم جنگل را به منطقه دیگری منتقل کنیم به همین دلیل طرح خروج دام از جنگل با هدف صیانت از رویشگاه‌های جنگلی، در دستور کار قرار گرفت به‌طوری که نه جنگل آسیب ببیند و نه دام.
وی با اشاره به اینکه طی 20سالی که از اجرای طرح خروج دام از جنگل می‌گذرد این طرح همواره با کمبود اعتبار مواجه بوده است، تصریح کرد: متأسفانه وزارتخانه‌ها و نهادهایی که در طرح تصویب صیانت از جنگل‌های شمال ملزم به تعهداتی شده بودند وظایف خود را انجام ندادند درصورتی که اگر این تعهدات انجام شده بود، هم صیانت از جنگل‌ها وضعیت بهتری داشت و هم معیشت جنگل‌نشینان بهتر بود. اما اینکه گفته می‌شود امور خروج دام از جنگل را به مردم واگذار کنیم هیچ حاصلی نخواهد داشت زیرا این بحث مدیریتی و حاکمیتی است و دولت باید در سطح کلان و نه در سطح یک سازمان (سازمان جنگل‌ها و مراتع) این وظیفه را عهده‌دار شود و سایر دستگاه‌ها را ملزم به انجام تکالیف مرتبط با این طرح کند تا به سرانجام برسد.
به‌گفته امینی، ممکن است شیوه‌های اجرایی طرح خروج دام از جنگل نیاز به تجدیدنظر داشته باشد اما در ضرورت جلوگیری از ورود دام به عرصه‌های جنگلی هیچ تردیدی وجود ندارد. این گزارش می‌افزاید، مسئول طرح خروج دام از جنگل سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور بهمن‌ماه سال گذشته ضمن تأکید بر تداوم طرح خروج دام از جنگل گفت: داده‌های مطالعاتی طرح جامع مقدماتی که در سال64 انجام شد نشان داد که اگر طرح خروج دام از جنگل اجرا نشود طی 30سال جنگل‌های کشور به کلی منهدم می‌شود در نتیجه طرح خروج دام از جنگل به اجرا درآمد و با اجرای این طرح ضمن جلوگیری از تخریب‌ها، هزینه‌های احیا و جنگل‌کاری در بسیاری از عرصه‌ها به‌دلیل زادآوری کاهش یافت.
