در واقع نقش این دفاتر فراهم نمودن موقعیت و فضایی مناسب و در دسترس برای خرید سفر توسط افراد است. برای شنیدن نقطه نظرات و چالش‌های موجود در این عرصه به سراغ دکتر حسن انصاری نائب رئیس انجمن صنفی دفاتر مسافرتی رفتیم.وی عضو کمیسیون فنی نظارت بر دفاتر مسافرتی تهران است. در این مصاحبه موارد زیادی مورد بحث قرار گرفت که خلاصه‌ای از آن پیش روست.
- علل اصلی سهم ناچیز کشور ما از درآمدهای ناشی از گردشگری خارجی چیست؟
علل پائین بودن سطح درآمدهای ارزی کشور از گردشگری ورودی، با توجه به برخورداری ایران از جاذبه‌های متنوع و کم نظیر در این عرصه را می‌توان حول دو محور داخلی و خارجی بررسی کرد. در عوامل داخلی می‌توان به اجرایی نشدن برنامه‌های فراگیر کوتاه مدت و بلند مدت برای توسعه متوازن گردشگری ورودی و تبیین کننده راه بردهای کلی صنعت گردشگری، کافی نبودن امکانات زیر ساختی و روساختی مانند هتل و مراکز تفریحی، جاده‌ها، خدمات پذیرایی بین راهی و مراکز اطلاع رسانی برای گردشگران، کمبود منابع اطلاع‌رسانی مانند کتاب، بروشور و لوح فشرده، همچنین نبود نیروهای متخصص و کارآزموده و تبلیغات اندک برای معرفی جاذبه‌های کشورمان در سطح بین‌المللی اشاره کرد.
همچنین وجود برخی از قوانین و مقررات دست و پا گیر برای جذب گردشگران خارجی، نبودن ارزیابی و سنجش خدمات ارائه شده به گردشگران و کمبود برنامه‌های آموزش عمومی برای معرفی ابعاد مثبت گردشگری ورودی در سطح جامعه از دیگر عوامل داخلی این امر است که می‌توان تمامی این موارد را به راحتی و با هماهنگی میان قسمت‌های مختلف مسئول از میان برد.
در خصوص عوامل خارجی نیز می‌توان به مواردی مانند تبلیغات مسموم و بزرگنمایی برخی از مسائل که موجب ایجاد تأثیر منفی از کشورمان می‌شود و بی‌ثباتی در منطقه در نتیجه جنگ و ناامنی در عراق و افغانستان به عنوان همسایه ایران اشاره کرد.
- گردشگری داخلی را می‌توان بنیانی برای رسیدن به سطح مطلوب گردشگری خارجی در کشور دانست. برای تقویت این بنیان چه راهکارهایی را می‌توان مورد استفاده قرار داد؟
گردشگری داخلی باید فرهنگ سازی شود و اولین گام با حضور فعال رسانه‌ها آغاز می‌شود. در گام‌های دیگر اعمال سیاست‌هایی از سوی سازمان گردشگری برای ارزان سازی و آسان سازی سفر و قرار دادن آن در سبد نیازهای خانواده بطور همزمان می‌بایست مورد توجه قرار گیرد و با تعریف سفر به عنوان یک ضرورت باور جامعه را در این زمینه تقویت کرد.
تا کنون ما شاهد اجرای طرحهای مختلفی از سوی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری نظیر طرح سفرهای ارزان قیمت، طرح همه زمانی، همه مکانی و همگانی کردن سفر، طرح سفر کارت برای تشویق کارکنان دولت به سفر و نیز برگزاری جشنواره‌ها و همایش‌های ملی و تخصصی هستیم که می‌توانند در صورت اجرای دقیق تأثیر قابل توجهی در این عرصه داشته باشند.
پس همگانی کردن سفر و فراگیر شدن آن مستلزم عزم ملی و حمایتهای ویژه سازمانهای مسئول در تعامل بادست‌اندرکاران بخش خصوصی و دولتی است.
در کنار اقدامات مذکور به انتظارات و نیازهای گردشگران نیز باید توجه شود. ایجاد مجتمع‌های بین‌راهی مطابق با استانداردهای مورد قبول در اکثر نقاط کشور، ایجاد و یا افزایش مراکز اقامتی مناسب در شهرهایی که کمبود آن محسوس است، افزایش امکانات و خدمات در مناطق باستانی و سایت‌های گردشگری، ایجاد و افزایش مراکز اطلاع‌رسانی گردشگری در مبادی ورودی شهرها و مناطق مختلف هر شهر و تجهیز آن به اقلام تبلیغاتی مناسب، افزایش آموزش‌های عمومی و تخصصی به کارکنان بخش‌های مختلف گردشگری، توجه ویژه به فن‌آوری اطلاعات در گردشگری و توسعه آن، تهیه و معرفی برنامه‌های متنوع سفر(سفرنامه) متناسب با بودجه و علاقه افراد در چرخه‌های مختلف زندگی نیز از جمله راهکار‌های موجود است.
- با توجه به مشکلاتی که در تورهای ورودی مطرح شد و نیز موضوعاتی که در ارتباط با سفرهای داخلی وجود دارد آژانسهای مسافرتی با چه مشکلاتی روبه رو هستند؟
کافی نبودن حمایتهای معنوی از آژانسها از جمله نبود تبلیغات گسترده بین‌المللی و داخلی، در راستای توسعه گردشگری ورودی و داخلی، کافی نبودن حمایتهای مالی به شکل اعطای وامهای کم بهره، نبود وحدت رویه در برخی از مقررات، وجود مشکلات دریافت ویزا برای برخی از تورهای ورودی و خروجی، عدم حمایتهای مالیاتی علیرغم وجود مصوبات قانونی، کمبود نیروهای کارآزموده و متخصص، عدم وجود بیمه‌های جلوگیری کننده از زیانهای کلان دفاتر در زمانهای لغو تورهای ورودی و خروجی و بطور کلی آشنایی اندک جامعه در مورد فرهنگ سفر با تور در سطح جامعه از جمله مشکلات آژانس‌هاست.
- شما با دقت به مشکلات آژانسها اشاره کردید ولی برخی از آژانسهای مسافرتی توجهی به خواسته گردشگران ندارند. به نظر شما مشتری‌مداری در آژانسها چه جایگاهی دارد؟
به نظر من مشتری‌مداری اصلی‌ترین موضوع در عرصه جهانگردی است که تعیین‌کننده مبلغ، زمان و کیفیت است و در واقع هدایت‌گر بازار سفر است. پس چنانچه در آژانس مسافرتی افراد کارآزموده و حرفه‌ای شاغل باشند شعار “حق همیشه با مشتری است” را مورد توجه قرارداده و به آن معتقد خواهند بود.
توجه به خواسته و نیاز گردشگران و معرفی صحیح برنامه سفر و امکانات تور به مخاطبان از وظایف آژانسهای مسافرتی است و در این رابطه آژانسها باید برای ارائه خدمات از نیروهای مجرب و کارآزموده استفاده کنند.
- به خدمات آژانسهای مسافرتی اشاره شد. به نظر شما مدیران یا مجریان تورها به طور علمی باید به چه عواملی در برنامه‌ریزی تورها توجه کنند که موجبات رضایت مسافران در طول سفر فراهم شود؟
پاسخ به این سؤال بحث طولانی‌تری را می‌طلبد. ولی اگر بخواهیم در یک جمله به این سؤال پاسخ دهیم اینگونه می‌توان بیان کرد که مجریان تورها علاوه بر پایبندی به تعهدات ارائه شده می‌بایست حتی خدماتی فراتر از آنچه به مسافر تعهد شده ارائه نمایند.
پس در برنامه‌ریزی علمی تور توجه به جزئیات هر سفر، بررسی و کنترل کیفیت خدمات در حمل و نقل‌ها (زمینی- هوایی- دریایی) و مراکز اقامتی و توجه به فاکتورهای گوناگون تاثیرگذار در سفرنامه‌ها، با توجه به شرایط خاص هر تور و توجه به فواصل و زمان بازدید از اماکن و تنظیم برنامه پذیرائی‌های لازم و نیز مطالعه گزارش‌های سفرهای قبلی از مهمترین موارد لازم در برنامه‌ریزی است.
- تعامل آژانسها با سازمان گردشگری چگونه است؟
سازمان به عنوان متولی گردشگری، در تعیین خط مشی و سیاستهای کلی گردشگری، فراهم آوردن امکانات آموزشی در جهت تربیت منابع انسانی مورد نیاز و همچنین حمایت و نظارت بر کار دست اندرکاران گردشگری و در جهت دست‌یابی به اهداف کلی نقش اصلی را دارد.
همچنین سازمان گردشگری به عنوان سازمان بازاریابی مقصدDMO در کشور مسئولیت مهم معرفی جاذبه‌های گردشگری ایران و ارائه سیمای مثبت از کشورمان به عنوان یک مقصد گردشگری را به عهده دارد.
با محقق شدن این مسائل صنعت گردشگری در مسیری هموار حرکت خواهد کرد و تمامی طرفهای ذینفع از رشد آن بهره خواهند برد. سازمان از طریق معاونتهای گوناگون در تمامی محورهای فوق فعالیت دارد اما در مورد بعضی از محورها شاید بتوان پررنگ‌تر کار کرد.
- دفاتر هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران در بسیاری از کشورها در بهترین مکانها استقرار دارند. به نظر شما این دفاتر در عرصه گردشگری و معرفی جاذبه‌های کشورمان تا چه حد می‌تواند موثر باشند؟
در واقع دفاتر هر شرکت هواپیمایی برای مقاصد و مأموریتهای ذاتی تعیین شده مورد استفاده قرار می‌گیرد. علاوه بر آن در اکثر شرکتهای هواپیمایی و دفاتر آنها مرسوم است که برای توسعه فروش، اقلام تبلیغاتی اعم از پوستر و بروشور جاذبه‌های توریستی مسیرهای پروازی خود را تهیه و به مسافرین و گردشگرانی که برای تهیه بلیط پروازهای خود مراجعه می‌نمایند ارائه و یا در مکانهای مختلف در معرض نمایش قرار می‌دهند.
این موضوع طی چند سال گذشته همیشه مطرح بوده است که چگونه می‌توان از امکانات بالقوه دولتی و خصوصاً هما در سایر کشورها برای معرفی جاذبه‌های ایران و در نتیجه افزایش تعداد گردشگران علاقه‌مند به دیدار از میهن استفاده کرد که ظاهراً در سال گذشته در این رابطه توافق‌نامه‌ای فی‌مابین، بین مدیرعامل هما و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری برای همکاری در زمینه مذکور در دفاتر هما تنظیم گردید که امیدواریم از این فرصت به نحو شایسته‌ای برای معرفی جاذبه‌های غنی کشورمان و گردشگران خارجی استفاده شود.
