در روزنامه‌نگاری آنلاین و تلویزیونی صدا مکمل کلمات و تصاویر با روش‌هایی قدرتمند است و اغلب می‌تواند تاثیر داستانی را که با روش‌های دیگر گفته شده چند برابر کند.
با روش‌های متفاوتی می‌توان با صدا به گزارش زندگی بخشید. در مصاحبه صدای مصاحبه‌شوندگان را می‌توان ضبط کرد و به تک‌گویی‌ها فرم و روح بخشید.
صداهای آمبیانت (صداهای محیطی) به شنوندگان کمک می‌کنند تا موقعیت و فضایی که حادثه در آن روی داده را "حس" کنند.
صداهای طبیعی Natural sound در گزارش حرکت ایجاد می‌کنند. این افکت‌های صوتی می‌توانند توجه مخاطب را به گزارش جلب کنند.
Voice over یا صدای روی تصویر (در فیلم و مانند آن به صدای شخص می‌گویند که تصویر را شرح می‌دهد اما دیده نمی‌شود.) داستان را تعریف می‌کند و ذرات آن را در هم می‌تند. برای تهیه یک گزارش خوب صوتی به یک طرح مشخص و دقیق برای گزارش و استفاده درست از امکانات فنی نیاز است.
نوشتن برای صدا
در تهیه گزارش‌های صوتی هم مانند نوشتن برای روزنامه، می‌توان از یک متن توصیفی خوب استفاده کرد. اما اغلب گزارش‌های خوب صوتی بر صداهای "خوب" تکیه دارند تا صرف متن زیبا. با صدای خوب می‌تواند احساسات را در ذهن شنونده تداعی کرد و داستان را بسط داد.
معمولا تنها یک بار فرصت دارید که صدای مورد نیاز برای گزارشتان را تهیه کنید. نقل قول‌های طلایی و صدای محیطی مناسب تنها یک بار در هوا منتشر می‌شوند و اگر در همان لحظه آنها را به خوبی و با کیفیت بالا ضبط نکنید، دیگر وجود نخواهند داشت. برای اینکه صدا را از دست ندهید، قبل از اینکه میکروفون را بردارید، طرح گزارش را تهیه کنید تا بدانید در کجا برای ضبط چه صدایی باید حاضر باشید.
اما پیش از انجام هرکاری باید سوژه مناسب را پیدا کرد. سوژه‌ای که قابلیت تبدیل شدن به گزارشی صوتی را داشته باشد. سوژه‌ای با صداهای قوی.
در اغلب گزارش‌ها می‌توان از صداها به عنوان عنصر جانبی استفاده کرد اما برخی گزارش‌ها تنها با صداست که معنای واقعی خود را می‌یابد. رخدادهای عمومی که مردم در آن حضور پررنگ دارند، از آن جمله‌اند. صدای هیاهوی مردم، تشویق‌ها، سخنرانی‌ها، سرودها و موسیقی، همه و همه با صدا به راحتی فضا را به مخاطب منتقل می‌کنند.
یافتن صدای مناسب برای هر گزارشی کمی به تجربه بستگی دارد. به نمونه‌هایی از صداهایی که می‌توان در گزارش از آن استفاده کرد دقت کنید:
- اگر داستانی در مورد بازار گل محلات تهیه می‌کنید، می‌توانید علاوه بر صداهای موجود در بازار، صدای پسرک گل‌فروش سر چهارراه را هم ضبط کنید.
- گزارشی درباره بازار آهن می‌تواند با صدای تق و تق چکش‌ها روی آهن و کوره و صدای وانتی که داد می‌زند: "آهن قراضه خریداریم" همراه باشد.
- اگر درباره سفر گزارش تهیه می‌کنید، صدای نشستن و برخاستن هواپیما به عنوان افکت صوتی گزینه خوبی است.
در گزارش‌های صوتی اغلب از صداهای آشنا برای مردم برای متبادر کردن مفاهیم استفاده می‌شود. صدای بالا آمدن ویندوز، بوق قطار، نوای ربنا، بوق اشغال تلفن و ... هر یک در فرهنگ ما مفهومی ویژه را به ذهن می‌آورد که برخی از آنها ممکن است در فرهنگ‌های دیگر معنایی نداشته باشد. با شناخت مخاطب می‌توان از این‌گونه صداها بهترین استفاده را کرد.
البته برای همه گزارش‌ها نمی‌توان صداها و افکت‌های مناسب را پیدا کرد. اصولا برخی از گزارش‌ها صدا ندارند و بیشتر نوشتاری و دیداری هستند. گزارش‌های بورس، تکنولوژی و جنایی از این دسته هستند. با این حال در مورد این گزارش‌ها هم می‌توان کارهای خلاقانه‌ای کرد و صداهای مناسبی یافت. تنها باید سلول‌های خاکستری مغز به کار بیفتند.
وقتی دارید گزارش صوتی تهیه می‌کنید، جست‌و‌جو در اینترنت برای یافتن سابقه ماجرا و سر زدن به کتابخانه کافی نیست. برای تهیه گزارش صوتی باید محلی را که قرار است در آن صدا ضبط کنید؛ بازبینی کنید. موقعیت خودتان را در نظر بگیرید. اکوی محیط را محاسبه کنید. فهرستی از صداهایی که در محیط وجود دارد تهیه کنید و آنهایی را که برای گزارش لازم دارید علامت بزنید.
درباره صداهای محیط از پیش تحقیق کنید. ببینید آیا آن صدایی که شما برای گزارشتان لازم دارید، تنها در زمان خاصی تولید می‌شود یا نه. مثلا اگر قرار است درباره گروهی از همسایه‌ها که از همسایه دیگری به خاطر داشتن خروس پر سروصدایی شکایت کرده‌اند، گزارش تهیه کنید، باید سحر یا هر زمان دیگری که خروس بیشترین صدا را تولید می‌کند، در محل حاضر باشید و صدا را ضبط کنید.
اگر در گزارش شما مصاحبه با افراد وجود دارد، پیش از اینکه برای ضبط مصاحبه سراغ آنها بروید، سری به آنها بزنید و چند سوال از خودتان بپرسید. مثلا در چه مکانی می‌خواهید با این افراد مصاحبه کنید؟ در دفتر کارشان یا خانه؟ در جایی پر سر و صدا یا ساکت؟ محیطی که قرار است در آن مصاحبه شود چگونه است؟ با مصاحبه‌شونده‌ها صحبت کنید تا بدانید که صدای آنها در چه اندازه‌ای است. اگر صدای بلندی دارند، میکروفون را دورتر قرار دهید و اگر صدای پایینی دارند، میکروفون را به آنها نزدیک کنید.
در هنگام ضبط مصاحبه در فضاهای بسته به این نکته دقت داشته باشید که اجسام زبر، صدا را برمی‌گردانند و اصطلاحا باعث می‌شوند صدا "اکو" ضبط شود. این حالت برای تهیه گزارش اصلا مناسب نیست. به جای مصاحبه در سالن‌های کنفرانس و دفترهای مدرن، مصاحبه‌شوندگان را دعوت کنید تا در جاهایی که پارچه و پرده بیشتری در مبلمانش به کار رفته با شما به گفتگو بنشینند. این‌گونه اجسام صدا را جذب می‌کنند و مانع از "اکو" شدن آن می‌شوند.
پیش از رفتن به مرحله ضبط صدا لازم است که یک بار لوازم مورد نیاز بررسی شوند تا در هنگام ضبط با مشکل مواجه نشوید. دو ابزار اساسی تهیه گزارش صوتی دستگاه ضبط صدا و میکروفون است. اما به جز این دو وسیله شما به مجموعه‌ای از وسایل چون کابل، سیم‌های رابط و باتری نیاز دارید.
در تهیه میکروفون بسیار دقت کنید چون هیچ تکنیک و نرم‌افزار کامپیوتری نمی‌تواند صدایی را که با میکروفونی "بد" ضبط شده، تبدیل به صدایی "خوب" کند. میکروفون‌ها از نظر زاویه و گستره ضبط صدا به دو نوع تقسیم می‌شوند.
یک نوع از آنها با نام "Omni-directional" صداها را از هر سمت و با هر زاویه‌ای ضبط می‌کنند که بیشتر به درد ضبط صداهای محیطی می‌خورند. نوع دیگر آنها "Cardioid" است که صداهایی را که تنها از زوایای خاصی می‌آید ضبط می‌کند که بیشتر به درد مصاحبه و ضبط تک‌گویی می‌خورد.
هدفون را هم فراموش نکنید. استفاده از هدفون این کمک را به شما می‌کند که هنگام ضبط صدا متوجه کیفیت آن هم باشید و بتوانید آن را تنظیم کنید.
راستی فراموش نکنید که در هنگام مصاحبه کاغذ و قلم هم به همراه داشته باشید. درست است که قرار است گزارش صوتی تهیه کنید و همه صداها را ضبط می‌کنید، اما همیشه اتفاقاتی روی می‌دهد که با صدا نمی‌توان آنها را ضبط کرد. اگر آنها را در دفترچه‌ای یادداشت کنید، ممکن است در هنگام بستن گزارش به دردتان بخورد و بتوانید آن را در تک‌گویی‌تان به کار ببرید.
در روزنامه‌نگاری کاغذی وقت زیادی هست که سوالات مختلف پرسیده شود. از طرف دیگر کلمات راحت‌تر از صدا ویراش می‌شوند و می‌توان از یک مصاحبه یک ساعته، گزارش 300 کلمه‌ای خوبی تهیه کرد. اما در تهیه گزارش صوتی همیشه باید به این نکته توجه داشت که سوالات باید خیلی دقیق باشند تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن بهترین پاسخ‌ها را از مصاحبه‌شونده بگیرید. ویرایش صدا، آن هم وقتی زمانش طولانی باشد کار سختی است. پس بهتر است از همان ابتدا سوالات بیهوده نپرسید و بروید سر اصل مطلب.
از مصاحبه‌شونده بخواهید هنگام پاسخ دادن کلماتش را در قالب جملات کامل بگوید و آنها را نشکند. در محاوره بسیار اتفاق می‌افتد که جملات و کلمات جویده ادا می‌شوند. هنگام تنظیم گزارش متنی، این کلمات را می‌توان کامل کرد اما در گزارش صوتی چنین امکانی وجود ندارد.
نسبت به صداهای مزاحم محیطی حساس باشید. در محیط اطراف ما صداهای مزاحم زیادی وجود دارد که چون به آنها عادت کرده‌ایم آنها را نمی‌شنویم. صدای فن کامپیوتر، یخچال، کولر و مانند آن. در هنگام ضبط صدا سعی کنید این صداها را به حداقل برسانید.
اگر قرار است از یک کنسرت یا برنامه عمومی که صداها از یک منبع مشخص پخش می‌شوند گزارش تهیه کنید، بهترین راه برای دوری از صداهای مزاحم این است که میکروفونتان را به منبع صدا وصل کنید تا صدای صاف و بدون نویزی "noise" داشته باشید.
وقتی مصاحبه‌هایتان تمام شد، شما هسته اصلی گزارشتان را آماده کرده‌اید. حال می‌توانید به آن ادویه اضافه کنید تا غذای خوشمزه‌تری داشته باشید. این ادویه می‌تواند افکت صوتی، صدای محیطی و مانند آن باشد.
آن بخش‌هایی از داستان که در مصاحبه‌ها نیامده را به صورت تک‌گویی با صدای خودتان ضبط کنید. فوت کوزه‌گری این کار، خواندن متن با لحنی یکنواخت است تا زمانی که خواستید آن را ویرایش کنید با مشکلات کمتری مواجه شوید.
حال زمان جمع‌بندی کار است. دقت کنید که از هر صدایی در جای مناسب خودش استفاده کنید تا بهترین نتیجه را بگیرید.
