روزنامه اعتماد نوشت: ١٢ تن از سران كنوني و سابق و ٧٢ تن از وابستگان و مرتبطان به سران جهان و ١٤٠ سياستمدار مشهور، درگير رسوايي مالي قرن هستند
- جزييات اوراق پاناما
پرونده اي كه به «اوراق پاناما» شهرت يافته، يادآور مهم ترين افشاگري هاي تاريخ رسانه و احتمالامهم ترين رسوايي قرن بيست ويكم است.
پرونده رسوايي «واترگيت» در دهه ١٩٦٠ ميلادي و انتشار اسناد «ويكي ليكس» در دهه گذشته از جمله مهم ترين افشاگري‌هاي تاريخي از سوي رسانه‌ها بوده اند.
٥/ ١١ ميليون سند برابر با ٦/ ٢ ترابايت سند داخلي رمزگذاري شده موساك فونسكا در پروژه «اوراق پاناما» بررسي شده اند. شركت موساك فونسكا داراي ٤٠ سال سابقه فعاليت مالي و ٣٥ دفتر در سراسر جهان است: تمامي سندهاي اين گروه از بدو تاسيس از سوي روزنامه نگاران بررسي شده است.
١٢ رهبر جهاني به شكل مستقيم و ٧٢ تن از عالي ترين مقام هاي سياسي كشورها از طريق واسطه هاي بسيار نزديك خود در مظان اتهام قرار گرفته اند.
نام ١٤٠ سياستمدار و ٢٠٠ كشور و نهاد اقتصادي در «اوراق پاناما» ديده مي شود. دولت كشورهاي خاورميانه سهم زيادي در اوراق پاناما دارند: عراق، سوريه، عربستان، مصر و پاكستان بيشتر از همه روسيه و ولاديمير پوتين در كانون توجه «اوراق پاناما» بوده است.
٣٣ نفر از افرادي كه «اوراق پاناما» آنها را متهم مي سازد، در ليست سياه خزانه داري امريكا قرار داشته اند در حدود ٥٠٠ بانك، مقصد پول ها بوده اند و پولشويي از طريق ٢١٥ هزار شركت اسمي و تقلبي انجام مي شده است
- جزييات رسانه‌اي پرونده
ماجراي بزرگ ترين نشت اطلاعات تاريخ حدود يك سال پيش با يك پيام ناشناس به باستيان اوبرماير، روزنامه نگار تحقيقي روزنامه زوددويچه زايتونگ آلمان در مونيخ آغاز شد. «سلام، من جان دوئه هستم. علاقه اي به اطلاعات داريد؟» باستيان فوري پاسخ داد و اطلاعات را به دست آورد كه او و همكارش فردريك اوبرماير را شوكه كرد.
آن دو براي اينكه بتوانند در مورد سرنخ هاي جهاني ماجرا اطلاعات به دست بياورند و همه قصه را توضيح دهند تصميم گرفتند از شبكه روزنامه نگاران تحقيقي جهاني (آي اس آي جي) كمك بگيرند. در حالي كه تحقيقات خودشان درباره نام ها و چهره ها و ماجراهاي پرونده ادامه داشت، همراه با «آي اس آي جي» با صدها روزنامه نگار ديگر از سراسر جهان نيز همكاري مي كنند.
نزديك به يك سال گزارشگران مهم ترين رسانه هاي جهان: گاردين، بي بي سي و لوموند با رازداري تمام با هم همكاري مي كنند تا در اوايل سال ٢٠١٦ «اوراق پاناما» علني و منتشر شود. اين مهيج ترين ماجراي تحقيقات بين المللي ژورناليستي آنچه را كه تاكنون پوشيده و پنهان بود، كشف كرد و آشكار كرد كه چطور اقليتي از چهره هاي برجسته و صاحبان قدرت كه خودشان را در برابر هيچ كس مسوول و پاسخگو حس نمي كنند، چه ثروت خارق العاده و وحشتناكي با شيوه هاي غيرقانوني و پولشويي و گريز از پرداخت ماليات اندوخته و پنهان كرده اند.
٤٠٠ روزنامه و ١٠٧ رسانه جهان از ٧٨ كشور دست اندركار بوده اند. هيچ روزنامه نگار ايراني در اين پروژه مشاركت نداشته است. در اين تحقيق از ٢٥ زبان زنده دنيا استفاده شده است.
باستيان اوبرماير و فردريك اوبرماير، دو روزنامه نگار تحقيقي روزنامه زوددويچه زايتونگ مونيخ كه اين اسناد ابتدا به دست آنها رسيد تا اين تحقيقات جهاني را كليد بزنند كتاب «اوراق پاناما» را هم نوشته اند. انتشارات «كيپن هاور و ويچ» در شهر كلن آلمان هم آن را منتشر كرده و از روز چهارشنبه همين هفته يعني ٦ آوريل ٢٠١٦ در كتابفروشي ها در دسترس قرار مي گيرد و از دوشنبه ٤ آوريل هم روي سايت آمازون قرار گرفته و علاقه مندان مي توانند آن را سفارش دهند.
بسياري همواره اين سوال را مي پرسند كه رهبران و سياستمداران جهان چقدر سرمايه دارند. اگر به آمار رسمي و واقعي نگاه كنيم متوجه مي شويم كه بيشتر اين سياستمداران در آمار رسمي انسان هايي متفاوت با سايرين نيستند و از يك رفاه نسبي با سرمايه اي معقول برخوردار هستند. اما در عمق ذهن مردمان دنيا يك باور وجود دارد و آن هم اين است كه آمار اعلامي آن چيزي نيست كه در واقعيت وجود دارد، ولي مدركي دقيق و روشن در اين زمينه هيچگاه وجود نداشته است. حالانشت حجم عظيمي از اسناد و مدارك مالياتي و حقوقي شركت موساك فونسكا براي نخستين بار تصورات و فكرهاي مردم عامي در خصوص سياستمداران را جامه عمل پوشانده است.
شركت موساك فونسكا كه به عنوان يك شركت حقوقي، متخصص در امور حقوق تجارت و دعاوي حقوقي بين المللي در پاناما است تبديل به محلي امن براي مدارك پولشويي سياستمداران و قدرتمندان جهان شده است. گروهي از روزنامه نگاران سراسر جهان تحت عنوان مقالات پاناما گزارشي را از بررسي ٥/١١ ميليون، معادل٦/٢ترابايت سند داخلي رمزگذاري شده موساك فونسكا را منتشر كردند. طبق اين گزارش ها حدود يك سال پيش زود دويچه در تماسي تلفني از شخصي ناشناس اين مدارك مربوط به از دهه ١٩٧٠ تا ٢٠١٦ را دريافت كرده است.
با توجه به حجم عظيم اين مدارك تصميم گرفته شد كه با كمك كنسرسيومي از روزنامه نگاران تحقيقي، اين مدارك مورد بررسي قرار گيرد. در اين بررسي ٤٠٠خبرنگار از ١٠٠مركز رسانه اي جهان كه شاخه هاي اصلي اين بررسي ها را به همراه زود دويچه گاردين، بي بي سي و لوموند بر عهده گرفتند و شروع به تحليل و بررسي اين اسناد و مدارك كردند تا آنها را پس از بررسي ها منتشر كنند حالاپس از انتشار گزارش تحليل اين مدارك- به دليل قرار گرفتن مركز شركت موساك فونسكا در پاناما- نام اين گزارش ها به پاناما ليكس معروف شد.
آنگونه كه زود دويچه اعلام كرده بزرگ ترين روزنامه نگاران جهان در حال كار روي اين مدارك هستند و اين اسناد نشان مي دهد كه سايه شمار زيادي از قدرتمند ترين سياستمداران دنيا بر معاملات مالي موجود در اين اسناد سنگيني مي كند. با توجه به يافته ها در اين اسناد نام دوازده سران فعلي و سابق دولت ها و همچنين ٢٠٠ سياستمدار ديگر جهان ديده مي شود. اما در اين اسناد تنها پاي سياستمداران در ميان نيست بلكه نام اعضاي سازمان هاي مختلف مافيا، ستاره هاي بزرگ فوتبال، ٣٥٠بانك بزرگ جهان و صدها هزار نفر از شهروندان عادي در ميان مشتريان موساك فونسكا ديده شده است.
با اين حال بايد به يك نكته توجه كرد كه داشتن يك شركت به خودي خود غيرقانوني نيست اما آنگونه كه رسانه زود دويچه مدعي شده است كار اصلي شركت موساك فونسكا پنهان كردن صاحبان اصلي اين شركت ها بوده است كه براي پولشويي و فرار مالياتي تاسيس شده اند. اين اقدام به اين دليل صورت گرفته كه پول هاي غيرقانوني به راحتي از مرزهاي كشور خارج شود و از مقررات مالياتي آسان تري برخوردار شود كه اين موضوع مي‌تواند با فعاليت هاي غيرقانوني جدي مانند پولشويي در ارتباط باشد.
- نام‌هاي بزرگ درگير
با توجه به گزارش هاي منتشر شده، اسامي بزرگي درگير جريان اين فساد و پولشويي بودند. طبق اين اسناد ماريسيو ماكري رييس جمهور كنوني آرژانتين، زيگموندور ديويد گانلاگسون نخست وزير ايسلند، ملك سلمان پادشاه عربستان، شيخ خليفه رييس امارات متحده عربي و پترو پروشنكو رييس جمهور فعلي اوكراين از جمله افرادي هستند كه اسم شان در اين ليست وجود دارد و شركت هاي صوري به طور غيرمستقيم در اختيار آنها قرار داشته است. همچنين نام بستگان و نزديكان رهبران ديگري از جهان از جمله ولاديمير پوتين رييس جمهوري روسيه، شي جين پينگ رييس جمهوري چين، بشار اسد رييس جمهور سوريه و ديويد كامرون نخست وزير بريتانيا در اين بررسي ها وجود داشته است. همچنين ديگر مقامات برجسته آسيايي ازجمله نام آنوراج كرجيوال رييس سابق يكي از احزاب سياسي هند و همچنين وزير دادگستري كامبوج نيز در اين اسناد ديده شده است. رامون فونسكا، مدير موساك فونسكا به رويترز گفت كه شركت ما مسوول فعاليت شركت هاي طرف قرارداد نيست. وي مي افزايد ساختار حقوقي اين شركت ها توسط موساك فونسكا طرح ريزي شده است كه توسط بانك ها، وكلا، حسابداران و معتمدان ايجاد شده است و ما از انتهاي اتصال مشتريان خبري نداريم.
- سركوب گريزگاه هاي مالياتي
جرارد رايل، مدير كنسرسيوم روزنامه نگاران تحقيقي طي مصاحبه اي با سي ان بي سي گفت كه رهبران جهاني بايد متحد شوند تا پناهگاه هاي گريز مالياتي را كنترل كنند. ما در واقع با يك سيستم خراب مواجه هستيم، كه به عنوان محصول اوليه خود پنهان كاري را ارايه مي دهد. اگر شما به گريزگاه هاي مالياتي برويد مي توانيد كاري را كه در خانه و كشور خود نمي توانيد انجام دهيد در آنجا انجام دهيد. برخي مراكز شناخته شده گريزگاه هاي مالياتي عبارتند از سوييس، برمودا، جزاير كايمن و قبرس است. همچنين ظهور پاناما به عنوان يكي از مقاصد گريزگاه هاي مالياتي تعجب بسياري را برانگيخت.
رايل همچنين معتقد است كه گاه شاهد سركوب هاي گذرگاه هاي فرار مالياتي توسط سازمان توسعه تجارت جهاني و همچنين اتحاديه اروپا هستيم اما بلافاصله پس از اينكه قوانين جديد وضع مي شود راه هاي ديگري براي فرارهاي مالياتي ايجاد مي شود. اين روند به پايان نمي رسد مگر تا زماني كه يك اعتراض و اقدام جمعي در سراسر جهان به وجود آيد. گذشته از فرار و پرداخت ماليات، نگراني اصلي اين است كه برخي كشورها با استفاده از اين گذرگاه ها براي فعاليت هاي غيرقانوني خود استفاده كنند به ويژه كشورهايي كه در تلاش براي اقدامات غيرقانوني خود به غير از پولشويي و فرار مالياتي هستند.
- واقعيت هاي جديد جهاني
ايان برمنر، رييس شركت مشاوره اوراسيا نيز به سي بي اس گفت: اين يك واقعيت است كه انتشار اين اسناد يك نور افكن بسيار قوي را روي مكان ها و ايالت هاي كوچكي مانند پاناما مي تاباند و فشار را روي دولت ها براي نظارت بر اين مناطق افزايش مي دهد. وي در ادامه با اشاره به افشاي اطلاعات محرمانه و فوق محرمانه جاسوسي ايالات متحده توسط اسنودن در سال ٢٠١٣ نيز گفت: فكر مي كنم بي ثباتي كه نشت اين اسناد به وجود مي آورد بيش از افشاي اسناد اسنودن است. در حال حاضر نيز مشتريان غير معروف موساك فونسكا به شدت براي پرونده هاي خود در اين شركت تحت فشار هستند. اداره ماليات استراليا روز گذشته به رويترز اعلام كرد كميسيون جنايي ضد پولشويي را تشكيل داده است كه ٨٠٠ماليات دهنده استراليايي را كه در اسناد نام آنها وجود داشته را مورد بازجويي قرار دهد.
- تنش هاي سياسي افزايش مي يابد
كارشناسان معتقدند كه افشاگري هاي پاناما موجب درگيري هاي سياسي جدي خواهد شد. برمنر مي گويد: اين نوع از افشاگري ها منجر به خشونت و احتمال كشته شدن عده اي خواهد شد. اين يك تهديد براي حاكميت رهبران و رژيم هاي مختلف است. همچنين بايد ديد كه چگونه دولت هاي درگير در اين موضوع براي تقويت اعتبار خود در جوامع داخلي و فضاي بين المللي اقدام مي كنند. رييس شركت مشاور اوراسيا مي افزايد به نظر مي رسد روسيه به شدت نسبت به اين افشاگري واكنش نشان دهد. زيرا با توجه به اينكه به نظر مي رسد بنياد سوروس، امريكا و سيا در افشاي اين مدارك نقش داشتند روسيه نيز به دنبال مجازات آنها خواهد رفت. زيرا در اين اسناد شاهد آن هستيم كه اطرافيان پوتين در اين اسناد دو ميليارد دلار پولشويي انجام دادند كه اين بخش كوچكي از پولشويي هاي كرملين به حساب مي آيد. در ايسلند نيز به نظر مي رسد فشارها براي استعفاي نخست وزير به شدت افزايش پيدا كرده است زيرا طبق اين اسناد در سال ٢٠٠٧ گانلاگسون شركتي را خريداري كرده كه به هنگام ورود به مجلس در سال ٢٠٠٩ آن را اعلام نكرده است اما دفتر نخست وزيري ايسلند هرگونه سوءاستفاده مالي را تكذيب كرده است.
- حريم خصوصي
نشت اطلاعات اينچنيني مجدد يك بحث دراز مدت را در مورد ميزان حمايت از حريم خصوصي مطرح مي كند. برخي معتقدند كه انتشار اسناد خصوصي يك جرم و جنايت محسوب مي شود زيرا حريم خصوصي يك حق اساسي بشر است كه در دنياي مدرن هرچه بيشتر از بين مي رود اما هر فرد حق دارد يك حريم خصوصي داشته باشد: چه پادشاه باشد يا گدا: اما حالااين گزارش كاملااين موضوع را به چالش كشيده است. بسياري معتقدند كه اين تنها نوك كوه يخ است و علاقه مند هستند تا بيشتر آن را ببينند. با اين وجود چنين نشت هاي اطلاعاتي كمك مي كند تا رهبران جهان در برابر مردم خود بيشتر پاسخگو باشند.
- موساك فونسكا چيست؟
موساك فونسكا يك شركت حقوقي در خدمت رساني به شركت‌هاي بزرگ دنيا است. اين شركت كه در پاناما حضور دارد بيش از ٤٠ دفتر در سراسر جهان دارد. اين شركت در سال ١٩٧٧ توسط يورگن موساك و رامون فونسكا تاسيس شد و متخصص در حقوق تجارت، مشاوره سرمايه گذاري و سازه هاي بين المللي است. اين شركت ٩ دفتر در چين دو دفتر در سوييس و مابقي دفاترش در امريكاي لاتين،امريكا و اروپا قرار دارد. اين شركت همواره متهم به كمك به ديكتاتورها و شركت هاي بزرگ براي پولشويي و فرار مالياتي بوده است.
نظر شما