اما سفر اخير و به‌طور كلي روابط ميان عربستان، مصر و تركيه را نمي‌توان در قالب يك محور 3ضلعي جديد در خاورميانه ديد.مصر اكنون دچار مشكلات بسيار بزرگي است؛ از مشكلات سياسي، اقتصادي و اجتماعي گرفته تا مشكلات امنيتي. عبدالفتاح السيسي، رئيس‌جمهور مصر، نه‌تنها از منظر مسائل داخلي بلكه از منظر ديپلماتيك نيز در يك مخمصه بزرگ گرفتار شده است.
اعتبار داخلي و خارجي دولت او اكنون زير سؤال است؛ به‌خصوص در ميان كشورهاي اروپايي. مصر به شركايي نياز دارد كه در شرايط كنوني به اين كشور كمك كنند. السيسي طي 2سالي كه قدرت را در دست داشته، تلاش كرده با آغاز پروژه‌هاي بزرگ زيربنايي، براي خود اعتبار داخلي كسب كند. اجراي پروژه‌هاي بزرگ اقتصادي و عمراني ازجمله منطقه اقتصادي كانال سوئز، يكي از اقدامات اصلي دولت مصر طي اين مدت بوده است.
طرح‌هايي هم براي ساخت يك پايتخت جديد مطرح شده و قاهره، پايتخت كنوني، نيز در حال رشد و گسترش است. مصري‌ها در اين پروژه به‌شدت به منابع مالي كشورهاي ديگر نياز دارند. در ميان كشورهاي جهان، از ميان آنهايي كه تمايل به سرمايه‌گذاري در مصر داشته باشند، تنها چين و عربستان هستند كه حاضرند پول خود را در اين كشور سرمايه‌گذاري كرده و به دولت كمك مالي كنند اما دولت السيسي را در مورد مسائل سياسي و حقوق بشري به چالش نكشند. بهبود رابطه عربستان و مصر را بايد در اين چارچوب و نمود يك اتحاد موقت تحليل كرد. چنين اتحادي را نمي‌توان در معماري استراتژيك خاورميانه، يك بعد جديد دانست.
شرايط در مورد تركيه به‌گونه ديگري است. فارغ از اينكه اين ادعا درست باشد يا خير، تركيه خود را يك ابرقدرت منطقه‌اي مي‌داند. اين كشور در سطح جهاني نيز خود را يك قدرت مطرح و مؤثر مي‌داند. تركيه و عربستان را هم نمي‌توان متحدان منطقه‌اي دانست، چرا كه اكنون تنها بخشي از استراتژي سياست خارجي آنها در قبال منطقه خاورميانه در يك راستا قرار گرفته است. استراتژي اين دو در قبال سوريه يكسري همخواني‌ها و هماهنگي‌هايي دارد.
هر دو كشور معتقدند كه بشار اسد بايد كناره‌گيري كند و يك حكومت اسلامگرا با جزئيات خاصي كه براي آن قائل هستند، قدرت را در سوريه به‌دست بگيرد. به‌نظر مي‌رسد روابط استراتژيك تركيه و عربستان در شرايط كنوني هيچگاه از موضوع جنگ سوريه و آينده سياسي دولت كنوني سوريه فراتر نرود. تفكر و بينش سياسي اين دو كشور در زمينه سياست خارجي و منطقه‌اي متفاوت است.
پس از توافق هسته‌اي ايران و قدرت‌هاي بزرگ و آغاز روند اجراي برجام، رابطه ايران با كشورهاي جهان، به‌خصوص با كشورهاي اتحاديه اروپا، بهبود پيدا كرده است. همزمان شاهد كاهش تنش در روابط ميان تهران و واشنگتن هم هستيم.
چنين شرايطي باعث نگراني عربستان شده است. بنابراين، اين كشور تلاش مي‌كند با كشورهايي كه آنها را هموزن و همسطح خود در منطقه مي‌داند رابطه نزديك‌تر و گرم‌تري برقرار كند. فراموش نكنيم كه ايران نيز بايد به نفع منافع ملي خود رابطه‌اي كه با تركيه و ديگر كشورهاي منطقه دارد را همچنان گرم و دوستانه نگه دارد. مشتركات ما با تركيه بسيار فراتر از مشتركات ميان تركيه و عربستان است و به‌نظر مي‌رسد رابطه تركيه با عربستان هيچگاه به سطحي عميق‌تر از آنچه در شرايط كنوني شاهد آن هستيم، نرسد.
- راز 11سپتامبر در اين 28صفحه
رسانه‌هاي آمريكايي از تصميم كاخ سفيد و مقامات اطلاعاتي اين كشور براي انتشار عمومي 28صفحه حذف شده از گزارش مربوط به حملات 11سپتامبر خبر داده‌اند. گفته مي‌شودكه اين چند صفحه، ارتباط ميان عربستان سعودي با هواپيماربايان 11سپتامبر را نشان مي‌دهد. اين اسناد 13سال است كه محرمانه مانده‌اند و اكنون در آستانه سفر باراك اوباما به عربستان قرار است منتشر شوند. يكي از سناتورهاي تهيه‌كننده اين گزارش گفته‌است، اين اسناد نشان مي‌دهد هواپيماربايان هنگام حضور در آمريكا و آماده‌شدن براي انجام حمله 11سپتامبر از حمايت عربستان سعودي برخوردار بوده‌اند.
- استاد علوم سياسي دانشگاه جورج‌تاون
نظر شما