جمعه ۱۱ آبان ۱۳۸۶ - ۰۷:۴۵
۰ نفر

علی جمشیدی: به بهانه برپایی نمایشگاه آثار نصرالله افجه‌ای.

اواخر دهه 30 و اوایل دهه 40 تحولات جدیدی در عرصه ارائه آثار هنری خصوصا نقاشی اتفاق افتاد و بکارگیری از عناصر اصیل سنتی و مذهبی مثل خط، مینیاتور و موتیوهای مذهبی با ترکیب‌بندی‌های مدرن و کوبیسم‌گونه بر دیوار گالری‌ها و نمایشگاه‌ها ظهور و بروز داشت.

گرچه تمایلات تزئینات خطی در کشورمان سابقه دیرین دارد و برای نمونه می‌توان به آثار کتیبه‌نویسی، ثلث‌های تزئینی به شکل حیوانات یا انواع مرغ بسم‌الله در دوره صفویه، زندیه، قاجاریه یا دکوراتیو کردن خط نستعلیق در آثار ملک محمد قزوینی خوشنویس دوره قاجار و زرین‌قلم را می‌توان به‌عنوان سابقه خط‌نقاشی به‌شمار آورد.

ولی اتفاق تازه در هنر معاصر مدرنیزه کردن عناصر سنتی مثل خط و مینیاتور بود که دارای جذابیت‌های بسیار است.

توجه هنرمندان به ابعاد بزرگ تابلوها و استفاده از ترکیب‌های متنوع خط ثلث و نستعلیق در ابعاد بزرگ زمینه را برای پدیده‌ای نو و جدید مثل نقاشی‌خط فراهم ساخت.

خطاطان، نقاشان با تأثیرگیری از تحولات دوره خود آثار جدیدی از خود ارائه دادند. آثاری که تا قبل از آن مشاهده نشده بود. در این آثار نقاشان، خط و خوشنویسی را وارد تابلوهای نقاشی کرده یا خطاطان رنگ را در ترکیبات خطی به‌صورت جدی بکار گرفته‌اند. ارائه خوشنویسی در فضاهای رنگی بزرگنمایی کلمه‌ها و نقاشی کردن آنها روی بوم با بکارگیری و تکنیک متنوع اجرایی همه و همه جریان نقاشی‌خط را روز به‌روز مطرح‌تر می‌کرد.

 از طرفی پدیده تبلیغات محیطی و ساخت تابلوهای تبلیغاتی در ابعاد غول‌آسا زمینه‌ها و شرایط جدیدی برای هنرمندان فراهم ساخت تا بتواند از عنصر خط به‌جز نوشتن به تزئین و ترکیب بپردازد و میدان‌های تبلیغات نیز زمینه‌ای برای تجربه‌های آثار خطی در ابعاد بزرگ و چشم‌گیر بود.

افجه‌ای، هنرمندی است که اولین حرکت نمایشگاهی و تجسمی با نام نقاشی‌خط را سال 1351  ارائه نمود.او نمایشگاه خط نقاشی‌های جدیدش را آخر این هفته در نگارخانه شمس به معرض نمایش می‌گذارد.

وی نیز همانند دیگران عنصر خط را در خلق تابلوهایش به‌کار گرفت. ولی خیلی زود آثارش ویژگی‌های خاص و منحصربه‌فردی به خود گرفت. از جمله آگراندیسمان کردن قسمتی از کلمه که در ترکیبات به‌هم آمیخته در تابلوهایش دیده می‌شد. وی در نمایش کلمه اغراق‌آمیز عمل می‌کند یا گاهی کلمات را دفورمه کرده و با به‌نمایش درآوردن آنها فضاهای عرفانی و هنری خاصی را به نمایش در می‌آورد.

در واقع می‌توان دریافت که عنصر خط ذاتا دارای قابلیت‌های تزئینی بسیار است که افجه‌ای با اغراق در اندازه و فرم آن‌ها توانسته بود به فضاهای تازه دست پیدا کند.

از جمله کارهای قابل توجه افجه‌ای کروی کردن هندسه کلمات، در آثارش نیز به چشم می‌خورد. وی برای درک بهتر هندسه کروی کلمات ماکت‌سازی می‌نمود و سعی می‌کرد که طراحی کلمات را به واقعیت‌های هندسی نزدیک‌تر کند.

ایجاد فضاهای خالی نیز از ویژگی‌های دیگر این هنرمند است. وی درتابلوهای عمودی یا مربع خود قسمتی از تابلو را با کلمات در هم پیچیده و ترکیب‌نشده که معمولا دارای یک مضمون است را بزرگ‌نمایی می‌کند و مابقی تابلو خالی و خلوت سپری می‌شود و در قسمتی از پایین‌  تابلو به‌صورت سنتی سطری را که حاوی مطلب همان تابلو است کتابت می‌کند.
در واقع می‌توان گفت که فضای خالی در آثار افجه‌ای همان سکوت موسیقیایی است که می‌توان ریتم‌ها را درک کرد. فرصتی برای خواندن، فرصتی برای دیدن و حس کردن را برای بیننده فراهم می‌سازد.

افجه‌ای در بخش دیگری از آثارش ریاضت‌های خویش را به نمایش می‌گذارد. این ریاضت‌ها که سابقه دیرین در عالم خوشنویسی داشته در آثار افجه‌ای به‌ طرز اعجاب‌انگیزی به نمایش در می‌آید، وی که در تابلوهای با ابعاد 150×150 یا بزرگتر کار خود را با کوچک‌ترین اندازه قلم که اصطلاحا غبار گفته می‌شود، شروع می‌کند و رفته رفته اندازه قلم خود را بزرگ‌تر کرده و تا قلم کتیبه پیش می‌رود.

گاهی مجموعه سیاه مشق‌های افجه‌ای دارای یک طرح کلی هستند و معمولا کرسی‌های آن مدور بود و در واقع تابلوهای از این دست کشف‌وشهود افجه‌ای در نتیجه دریافت‌های مشقی وی بوده است. افجه‌ای به این بسنده نکرده و بخشی از آثار خطهای بنایی را مدرنیزه کرده و اشکال هندسی با تزئینات ورق‌طلا را ارائه می‌دهد که در عین تازگی ارتباط سنتی خود را با مخاطب برقرار می‌کند.

رنگ‌آمیزی نیز از ویژگی‌های قابل توجه این هنرمند است. افجه‌ای در آثارش هرگز از رنگ‌های تند استفاده نمی‌کند یا در آثارش رنگ مشکی به صورت خام به هیچ وجه دیده نمی‌شود.
رنگ‌ها در تابلوهای افجه‌ای ملایم و پتینه شده که معمولا با ورق طلا تزئین می‌شود.

نگ‌های قهوه‌ای، سبز و آبی که معمولا متناسب با فضای معنوی و مضمون تابلو بوده، خصوصا در آثار با فضاهای خالی به خوبی به چشم می‌خورد. تابلوهای افجه‌ای در نگاهی کلی حال عرفانی و ملکوتی خاصی دارد؛ که طبیعتا این نتیجه اخلاق و خوی هنرمند بوده و بیننده را متوجه معنویت خاصی می‌کند.

 اگرچه مضمون تابلو را هم نخوانده باشد.آثار افجه‌ای قبل از اینکه خوانده شود، احساس شدنی است و این از ویژگی‌های آثار هنری موفق  است.

کد خبر 35556

برچسب‌ها

دیدگاه خوانندگان امروز

پر بیننده‌ترین خبر امروز