هرچند بايد مديريت شهري را درخصوص ساخت برج‌هايي كه مي‌توانند هرلحظه فاجعه‌اي به بار آورند يكي از نهادهاي مقصر دانست اما نكته اينجاست كه كدام دوره مديريت شهري در اين ارتباط كوتاهي كرده است؟ واقعيت آن است كه اين تعداد برج در دهه 70و خيلي پيش‌تر از مديريت شهري فعلي، احداث شده‌اند و هم‌اكنون معضلي در ميان ساير سازه‌هاي شهري قلمداد مي‌شوند.
در تهران نزديك به 980ساختمان بلندمرتبه يعني بناهاي بالاي 12طبقه وجود دارد كه از اين تعداد 230قطعه در دهه 70و بدون دريافت مجوز كميسيون ماده 5احداث شده‌اند. مجوز 543بلندمرتبه هم پيش از سال 85صادر شده است. حالا طبق آمار هم شهرداري تهران و هم شوراي‌عالي شهرسازي و معماري كشور 200تا230 برج، ناايمن و بدون هويت به‌حساب مي‌آيند.
اين در حالي است كه اين تعداد برج، ناايمن، در دهه 70بنا شده‌اند. از سوي ديگر تنها شهرداري تهران در قبال ايرادات مربوط به بناهاي بلند، مورد سؤال قرار مي‌گيرد كه مجوز احداث آنها بايد از دريچه كميسيون ماده 5عبور كند؛ كميسيوني كه 8عضو دارد و اعضاي آن معاونان وزراي راه و شهرسازي، جهادكشاورزي، نيرو، كشور، معاون سازمان ميراث فرهنگي، معاون سازمان حفاظت محيط‌زيست، رئيس شوراي شهر (بدون حق رأي) و شهردار تهران هستند.
به‌عبارت ديگر نهادهاي دولتي 6برابر مديران شهري در كميسيون حق رأي دارند. بنابراين بايد در وهله نخست نهادهايي مثل وزارت راه و شهرسازي، شوراي‌عالي شهرسازي و معماري و ديگر نهادها نيز در رابطه با بناهاي بلند ناايمن شهر تهران و البته تمامي كلانشهرهاي كشور پاسخگو باشند.
- اطلاعات در دست نيست
هرچند هنوز آمار دقيق‌تري از بلندمرتبه‌هاي بسيار ناايمن اعلام نشده اما طبق يكسري از پژوهش‌هاي صورت گرفته، تعدادي از بناهاي بلند روي گسل‌هاي فعال يا در حريم آنها قرار دارند. برهمين اساس دوره فعلي شهرداري تهران و سازمان پيشگيري و مديريت بحران به‌عنوان نهاد زيرمجموعه آن، محدوديت ساخت‌وساز روي گسل‌ها و حريم آنها را در دستوركار قرار دادند؛ آنطور كه از سال 1385در پي بيش از3000بازديد ميداني از برش‌هاي موجود در گودبرداري‌هاي ساختماني و ساير ترانشه‌هاي طبيعي و مصنوعي، نسبت به تدقيق نقشه گسل‌هاي شهر تهران و تهيه نقشه پهنه‌هاي گسلي شهر تهران اقدام شد.
به گفته احمد صادقي، رئيس سازمان مديريت بحران شهر تهران، اين نقشه‌ها در جلسه 25مرداد‌ماه سال 95شوراي‌عالي شهرسازي و معماري و با حضور وزير راه، مسكن و شهرسازي، تصويب و به‌عنوان ملاك عمل كليه دستگاه‌ها در شهر تهران ابلاغ شد. بنابراين مديريت شهري، با رويكرد اعمال محدوديت ساخت بناهاي بلند گام نخست را برداشته و هم‌اكنون برخلاف تصور، مورد سؤال قرار مي‌گيرد. در اين بين مهدي زارع، استاد پژوهشگاه زلزله‌شناسي و مهندسي زلزله نيز تهيه نقشه گسلي تهران را يك‌گام بزرگ به سمت جلو قلمداد مي‌كند و مي‌گويد: «حسن اين كار اينجاست كه حداقل براساس اين نقشه هم‌اكنون مي‌‌دانيم روي نحوه ساخت‌وساز و حريم ايمني گسل‌هاي فعال در تهران مقرراتي وجود دارد.»
وي در عين حال راجع به مسئله مطرح شده درباره وجود 200برج روي گسل‌هاي فعال شهر تهران اينطور مي‌گويد كه البته به‌صورت خودكار نمي‌توان اين ساختمان‌ها را ناايمن اعلام كرد، اما بايد توجه كنيم كه شهرسازي در حريم گسل‌هاي فعال، اساساً با افزايش ريسك همراه است. زارع همچنين تأكيد مي‌كند كه اين تعداد بلندمرتبه داراي اطلاعات دقيقي نيستند و اساسا در مورد ساختمان‌هاي ناايمن از ابعاد مختلف ارزيابي فني و تدقيق اطلاعات نياز است. اين اظهارات نشان مي‌دهد كه هنوز اطلاعات مورد نياز در مورد بناهاي ناايمن به‌ويژه بلندمرتبه‌هاي پرخطر تكميل نشده و ارتباط دادن آنها به دوره مديريت شهري‌فعلي نمي تواند درست باشد.
- نقشه گسلي كافي نيست؛ مديريت يكپارچه شهري بايد شكل بگيرد
تهران 13گسل اصلي فعال دارد و ثبت دستگاه‌هاي لرزه‌نگاري نشان مي‌دهد كه گسل‌هاي جنوب البرز مركزي فعال است. بر همين اساس نقشه‌هاي گسل‌هاي شهر تهران با وضوح 35صدم از تمام 22منطقه تهيه شده و اكنون در دسترس است. با وجود اين نقشه‌ها، مشخصات نقطه به نقطه هر پلاك در پهنه‌هاي گسلي با دقت بسيار بالايي معلوم مي شود. بنابراين ساخت‌وسازها در هر نقطه بايد مطابق مطالعات موجود نقشه‌ها صورت بپذيرد. در اين ميان ساخت بناهاي بالاي 12طبقه و همچنين ساختمان‌هاي حساس مثل بيمارستان‌ها روي پهنه‌هاي گسلي و حريم آنها ممنوع است.
البته بايد در نظر داشت اگر چه نقشه‌هاي گسلي، ضوابط و محدوديت‌هاي جديدي در ساخت‌وسازها به‌ويژه در مورد بلندمرتبه‌ها اعمال مي‌كنند كه ايمني شهر را افزايش مي‌دهند اما نبايد فراموش كرد براي رفع نگراني‌ها در مورد تاسيسات شهري اين كافي نيست و ابتدا بايد مديريت يكپارچه شهري شكل بگيرد. به اهميت چنين موضوعي محمد سالاري، رئيس كميسيون معماري و شهرسازي شوراي شهر تهران نيز اشاره كرد و گفت: تجربه زلزله‌هاي گذشته نشان داده كه شبكه‌هاي توزيع و انتقال برق، آب و گاز در موقع بروز بحران به‌شدت آسيب‌پذير مي‌شوند و بايد اول از همه مديريت يكپارچه شهري شكل بگيرد و همچنين ضوابط بلند‌مرتبه‌سازي ابلاغ شود .
نظر شما