سایه کربن سیاه بر پایتخت

 جرم قابل‌توجهی از ذرات معلق را کربن سیاه (Soot) تشکیل می دهد و در حال حاضر بيشتر تولیدات و خودروهای دیزلی کشور، مکانیسمی براي فیلتر ذرات معلق انتشار یافته از اگزوز ندارند.

در اين مسير 19خرداد سال گذشته دولت يازدهم مصوبه اي در خصوص لزوم نصب فيلتر دوده روی خودروهای دیزلی داشت كه مي‌توانست موجب كاهش معتنابه دوده توليدي كاميون‌ها و ديزلي ها از هواي تهران شود. در فرایند احتراق دیزل همواره اختلاط هوا و سوخت به خوبی انجام نشده و ترکیباتی آلاینده شامل هیدروکربن های پیچیده، ذرات معلق و اکسیدهای نیتروژن و گوگرد تولید می شود. با توجه به دمای بالای فرایند احتراق در موتورهای دیزلی مقدار زیادی NOx تولید شده و عدم اختلاط مناسب هوا و سوخت عامل تولید دوده است که باعث افزایش قابل ملاحظه تولید این دو آلاینده نسبت به موتورهای بنزینی است.

ترکیبات هیدروکربنی پیچیده‌ا‌ی در فرایند احتراق تولید می‌شود که بسیاری از آنها برای سلامت انسان خطرناک بوده و همچنین قطر ذرات تولیدی از موتورهای دیزلی عموما در حدود 100 تا 150 نانومتر است که این ذرات نفوذپذیری بالایی به سیستم تنفسی انسان دارند. با توجه اهمیت تعداد ذرات علاوه بر تعیین حدود جرمی از منظر تأثیرات بهداشتی و سلامتی در استانداردها ی روز دنیا مسئله شمارش تعداد ذرات نیز مطرح شده است. به طورکلی کاهش میزان تولید اکسیدهای نیتروژن و ذرات Soot فرایند سخت و هزینه‌بری داشته و تقریباً هر اقدامی برای کاهش NOx در موتورهای دیزل به افزایش Soot منجر می شود . از طرفي کاهش هر دو فاکتور شامل فرایند پیچیده ای بوده و اجرای تکنولوژی استفاده شده در استاندارد یورو 6 توانسته است کاهش قابل ملاحظه ای در میزان هر دو آلاینده ایجاد كند.

اصلاح فرایند پاشش سوخت دیزل (زمان و نحوه پاشش)، مقدمه ای مهم بر کاهش آلودگی در فرایند احتراق موتورهای دیزلی بوده است؛ بااین حال با اصلاح این روش تا سطح مشخصی می توان میزان آلاینده ها را کاهش داد و استفاده از تکنولوژی فیلتر دیزلی همراه با اصلاح فرایند پاشش سوخت می تواند گام مهمی در جهت حذف قابل ملاحظه آلاینده ها به ویژه کربن سیاه داشته باشد. در اين مسير نبايد فراموش كرد كه حدود 80 درصد از ذرات معلق در شهر تهران ناشی از ناوگان دیزلی بوده که توسط 100هزار خودروی دیزلی تولید و مستقیماً وارد جو می شود. در موتورهای دیزلی، آلاینده‌های گازی کمتری نسبت به موتورهای بنزینی تولید می‌شود؛ بااین وجود ترکیب آلاینده های گازی در جو در حضور نور خورشید، NOx و هیدروکربن ها عامل تولید ذرات ثانویه است.