تا قبل از مشروطه براساس منابع موجود، ايران همواره به‌عنوان يكي از بهترين سرزمين‌هاي جهان، سرزمين اعتدال و خوبي‌ها معرفي مي‌شد و ايراني‌ها اتفاقا جزو معدود مردماني بودند كه گوشه و كنار جهان را ديده بودند. مي‌دانستند چين چگونه سرزميني است. اروپا را ديده بودند و از شمال آفريقا و هند خبر داشتند و با دانستن همه اينها مي‌گفتند ايران بهترين سرزمين جهان است. از دوره مشروطه به بعد، به‌خصوص در يك قرن اخير اما اين ذهنيت رواج يافت كه گويي ايران بدترين سرزمين جهان است و از همان‌زمان منابع سرزمين را به خيال خود صرف برطرف كردن غلط‌ها كردند. همين رفتار منجر به دخل و تصرف در محيط طبيعي شد. طبيعت آن ابتدا چندان به دخل و تصرف‌ها واكنش نشان نداد چون هنوز به آستانه تحمل سامانه‌هاي زيستي طبيعي نرسيده بود. دخل و تصرف‌ها آرام جريان داشت و طبيعت هم آرام بود. درصورتي كه دخل و تصرف‌ها بر زمين مرده صورت نمي‌گرفت بلكه اين رفتارها بر گرده يك شير انجام مي‌شد غافل از آنكه سرانجام اين شير جايي واكنش نشان مي‌دهد.
اكنون نيز مدتي است شاهد واكنش اكوسيستم سرزمين هستيم. اتفاقي كه در درياچه اروميه افتاد، در زاينده‌رود و گاوخوني هم افتاد و دشت‌هاي ايران با فرونشست مواجه شدند. اينها هشدارهاي جدي‌اي بودند كه اعلام كردند اينگونه رفتار با طبيعت اين سرزمين از آستانه تحمل سامانه زيستي ايران عبور كرده است. اما سامانه زيستي روزي عوامل مخل خود را بيرون مي‌راند و عامل مخل اين سامانه نيز ساكنان سرزمين هستند. ممكن است روزي برسد كه اين سامانه همه ما را از خود بيرون براند و به جايي برسيم كه ناچار به ترك سرزمين شويم. اتفاقي كه در زاينده‌رود افتاد از همين دست هشدارهاست كه برابر چشمان‌مان در يكي از مهم‌ترين شهرهاي ما يعني اصفهان به وقوع پيوست. اتفاقي كه در زاينده‌رود افتاد تنها در مرتبه طبيعي و موضوع آب رخ نداد بلكه خيال مردم را نيز افسرده كرد. ساكنان اصفهان به‌دليل وضعيت زاينده‌رود دچار افسردگي شده‌اند و زماني كه مقدار اندكي آب در اين رودخانه جريان مي‌يابد واكنش اصفهاني‌ها مشخص مي‌كند كه آنها در چه حسرت و هجراني نسبت به آب به‌سرمي‌برند. رفتارهايي كه با طبيعت انجام شده است به همه مراتب سامانه زيستي انساني هم آسيب رسانده و هشدارها بايد منجر به تغيير رفتار با طبيعت شود. تا پيش از مواجهه‌هاي جديد، رفتار ايراني‌ها با اين سرزمين، پرستارانه بود و حالا وقت آن است كه دوباره به همان رفتار مراجعه شود؛ اگرچه داغ زخم‌هايي كه به اين سرزمين وارد شده است همچنان باقي مي‌ماند.
نظر شما