اين در حالي است كه از روزها قبل ده‌ها مقام خارجي از رئيس‌جمهور و نخست‌وزير و وزيرخارجه اروپايي گرفته، تا تحليلگر و روزنامه‌نگار و مقامات سابق و فعلي آمريكايي درباره اين تصميم به رئيس‌جمهور آمريكا هشدار داده‌اند. اين هشدارها با اتفاقات ديگري در آمريكا همراه شده كه از همين حالا اعتبار سخنراني رئيس‌جمهور اين كشور عليه ايران را براي جهان و حتي براي خود آمريكايي‌ها زير سؤال برده‌است.
دعواي ترامپ با اعضاي تيم و وزراي دولت و رسانه‌ها، تا آنجا پيش رفته كه معلوم شده وزيرخارجه‌اش او را احمق خطاب كرده، رئيس كميته روابط خارجي سنا و هم‌حزبي‌اش او را ساكن خانه سالمندان خطاب كرده و درباره اينكه اين رئيس‌جمهور به‌دنبال جنگ جهاني سوم است، هشدار داده است.
در آمريكا اكنون همه به‌دنبال اين هستند كه چطور مي‌توانند اين رئيس‌جمهور را كنترل كنند. امروز او قرار است استراتژي‌اش را درباره ايران اعلام كند.
- ترامپ امروز چه مي‌گويد؟
طبق برنامه زمانبندي شده در قانوني كه كنگره آمريكا بعد از امضاي برجام تصويب كرد، رئيس‌جمهور آمريكا بايد در اين روزها پايبندي يا عدم‌پايبندي ايران به برجام را به كنگره اعلام كند و براساس اين مكانيزم كه بخشي از قوانين داخلي آمريكاست و نه جزئي از برجام، كنگره متناسب با اعلام رئيس‌جمهور، درباره ادامه لغو تحريم‌هاي ايران تصميم مي‌گيرد. 3ماه پيش در موعد قبلي اين قانون، ترامپ گفت كه اين آخرين باري است كه پايبندي ايران به برجام را اعلام مي‌كند و دفعه بعد چنين نخواهد كرد. در روزهاي گذشته رسانه‌هاي آمريكايي نوشتند كه او در سخنراني روز پنجشنبه‌خود قرار است اعلام كند كه ايران به روح برجام پايبند نيست اما صبح ديروز سخنگوي كاخ سفيد گفت كه علاوه بر برجام، ترامپ قرار است استراتژي كلي دولتش را درباره ايران اعلام كند. به گفته سخنگوي كاخ سفيد، ترامپ درباره استراتژي كلي در قبال ايران به نتيجه رسيده و مي‌خواهد اطمينان حاصل كند «همه مشكلات ايران به‌عنوان يك بازيگر بد، به‌صورت يكجا در اين سياست كلي ديده شود».
آنچه از خلال گزارش‌هاي رسانه‌اي آمريكا به نقل از منابع خبري‌شان به‌دست آمده نشان مي‌دهد، ترامپ قصد دارد امروز اين نكات را در سخنراني خود اعلام كند: برجام به سود منافع ملي آمريكا نيست، ايران به روح برجام پايبند نبوده و قدرت منطقه‌اي ايران تهديدكننده منطقه است و بايد مهار شود. همچنين ترامپ قرار است حرف‌هاي روزهاي نخست كاري ركس تيلرسون، وزيرخارجه‌اش را تكرار كند كه در كميته روابط خارجي سنا از در پيش گرفتن سياست تغيير رژيم در قبال ايران گفته‌بود. ترامپ همچنين قرار است عليه سپاه و قدرت موشكي ايران هم صحبت كند و آنها را تهديدكننده و حتي مرتبط با تروريسم معرفي كند.
- نقش كنگره در استراتژي ترامپ
براساس قوانين داخلي آمريكا كه بخشي از اجزاي برجام نيست، بعد از اعلام تأييد يا عدم‌تأييد پايبندي ايران به برجام، كنگره بايد طي 60روز درباره ادامه لغو يا بازگرداندن تحريم‌ها تصميم بگيرد. مخالفان برجام در دولت اوباما در كنگره كم نبودند. به همين دليل اوباما برجام را بدون آنكه در كنگره به تصويب برسد، امضا كرد. در روزهاي تبليغات انتخاباتي رياست‌جمهوري آمريكا، وقتي ترامپ عليه برجام حرف مي‌زد، تعداد زيادي از نمايندگان كنگره از هر دو حزب از اين سخنان حمايت مي‌كردند. اكنون اما با گذشت 10ماه از دولت ترامپ، باب كوركر، سناتور ارشد جمهوريخواه به رسانه‌هاي آمريكايي گفته كه در سنا همه مثل او فكر مي‌كنند ترامپ به‌دنبال جنگ بوده و اين براي آمريكا خطرناك است. امروز روزنامه وال‌استريت ژورنال نوشت كه در مجلس نمايندگان هم بسياري مانند كوركر و سناتورها فكر مي‌كنند به همين دليل حتي اگر امروز رئيس‌جمهور آمريكا مدعي شود كه ايران به برجام پايبند نبوده، احتمال بازگرداندن تحريم‌هاي ايران در كنگره آمريكا قوي نيست هرچند چنين احتمالي را نمي‌توان از نظر دور داشت.
- تأثير تصميم ترامپ بر بازارهاي انرژي
نشريه آمريكايي بلومبرگ ديروز در تحليلي درباره تأثير تصميم ترامپ بر وضعيت فروش و سرمايه‌گذاري نفت ايران و بازار انرژي نوشت، توانايي ترامپ براي محدود كردن فروش نفت ايران محدودتر از قبل است. در دور قبلي تحريم‌ها عليه ايران، آمريكا مي‌توانست روي مشتريان آسيايي و سرمايه‌گذاران اروپايي براي نخريدن نفت ايران و عدم‌سرمايه‌گذاري در ايران حساب كند اما اكنون وقتي اين كشورها با نظر ترامپ درباره خارج شدن از برجام موافق نباشند، آمريكا در اين‌باره در انزوا قرار خواهد گرفت.
سؤال مهم در محافل سياسي و رسانه‌اي اين است كه اگر آمريكا از توافق خارج شود، ايران چه خواهد كرد؟ ديروز حسن روحاني، رئيس‌جمهور به اين سؤال پاسخ داد.
روحاني با تأكيد بر اينكه اگر آمريكا دچار خطا شده و از برجام خارج شود، ضرر اين كار صرفاً براي آمريكايي‌هاست، افزود: ما راه‌هاي مختلفي را پيش رو داريم و هر راهي كه مصلحت نظام و كشور ما در آن باشد را انتخاب مي‌كنيم و هيچ مشكلي در پيشبرد اهداف و مسيرمان نخواهيم داشت.
رئيس‌جمهور با اشاره به اينكه امروز رئيس‌جمهور فعلي آمريكا شرايطي را ايجاد كرده كه ايران از هميشه يكپارچه‌تر، يكصداتر و متحدتر است، خاطرنشان كرد: امروز موافق و مخالف برجام در كنار هم هستند و همه صداي واحد دارند. ما نقض عهد را نادرست، غلط و نسبت به مصالح كشور، منطقه و جهان خائنانه مي‌بينيم.
هيأت نظارت بر برجام هم 2ماه قبل جلسه‌اي تشكيل داده بود و در ترسيم اقدامات ايران براي مقابله با نقض تعهدات آمريكا در برجام 16بند را به تصويب رساند و به وزارت خارجه و سازمان انرژي اتمي ابلاغ كرد. اين هيأت روز سه‌شنبه هم جلسه ديگري براي مرور تصميم‌هاي ايران در برخورد با اقدام احتمالي آمريكا برگزار كرد اما جزئياتي از نتايج آن منتشر نشد.
علي‌اكبر صالحي، رئيس سازمان انرژي اتمي ايران كه اين روزها در اروپا به سر مي‌برد، مرداد‌ماه در مصاحبه با خبرنگار همشهري گفته بود: اگر روزي با بدعهدي طرف مقابل روبه‌رو شويم، به‌راحتي مي‌توانيم برگرديم و به‌همين دليل تمام پيش‌بيني‌هاي لازم را براي برگشت كرده‌ايم. نه فقط برگشت، بلكه به جاهاي بالاتر از گذشته برمي‌گرديم.
به گفته او، ايران مي‌تواند ظرف چند روز به‌گونه‌اي برگشت‌پذيري را انجام دهد كه طرف مقابل غافلگير شود.
صالحي 2روز قبل هم در رم هشدار داده بود كه اگر ديگران برجام را زير سؤال ببرند و عهدشكني كنند، ايران واكنش مناسبي نشان خواهد داد.
- اقدام شگفت‌انگيز
صالحی پيش‌از اين در گفت‌و‌گويي با العالم درباره اين نوع تصميم‌هاي ايران گفته بود: به عنوان مثال اگر بخواهیم به غنی سازی اورانیوم در سطح 20 درصد بازگردیم، در فوردو که برای آنها مکانی حساس به شمار می آید، طی 4 یا 5 روز می توانیم اورانیوم غنی شده به میزان 20درصد تولید کنیم اما در نطنز این اقدام طی چند ساعت انجام می‌شود. رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در مقطع ديگري هم تأكيد كرده بود: برخی تصمیمات از جانب کمیته مسئول نظارت بر توافق هسته ای وجود دارد؛ اما اعلام نشده و در زمان خود آنها را اعلام خواهیم کرد؛ زمانی که به این نتیجه برسیم که چه تصمیمی باید در پاسخ به مواضع طرف مقابل اتخاذ شود. علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان از آمادگی ایران برای غنی‌سازی 100 هزار سو در صورت نقض برجام از سوی آمریکا خبر داده بود. این آمادگی شاید همان اقدام شگفت انگیزی است که محمدجواد ظریف وزیر خارجه کشورمان هم به آن اشاره كرده بود.
- آخرين تلاش‌هاي ديپلماتيك
در آستانه اعلام‌نظر ترامپ درباره توافق هسته‌اي، بوريس جانسون، وزير خارجه انگليس با محمدجواد ظريف، همتاي ايراني‌اش گفت‌وگوي تلفني كرد، جانسون صبح روز بعد هم با علي‌اكبر صالحي، معاون رئيس‌جمهور ايران ديدار كرد، او درباره ديدارش با صالحي در توييتر در اظهارنظري دوپهلو و شيطنت‌آميز نوشت: بريتانيا تلاش مي‌كند تا توافق هسته‌اي را حفظ كند اما ايران هم بايد به سهم خود عمل كرده و نقش منطقه‌اي اخلالگرانه خود را كاهش دهد!
در آخرين تلاش‌ها براي خنثي‌كردن اقدامات مخرب ترامپ عليه برجام رسانه‌ها خبر دادند نانسي پلوسي، رهبر اقليت مجلس نمايندگان آمريكا يك جلسه توجيهي با مذاكره‌كنندگان كليدي آمريكا در مذاكرات هسته‌اي ايران و گروه 1+5برگزار كرده كه جان كري وزير امور خارجه پيشين و ارنست مونيز وزير انرژي پيشين آمريكا در اين جلسه حضور داشته‌اند. وندي شرمن، معاون پيشين وزير امور خارجه و سرپرست تيم مذاكره‌كننده آمريكا به علاوه جرارد آرو سفير فرانسه در واشنگتن و ديويد سوليوان سفير اتحاديه اروپا در آمريكا از ديگر شركت‌كنندگان در اين جلسه توجيهي بوده‌اند.
نظر شما