عيسي كلانتري برنامه‌هاي اجرايي براي حفاظت از يوزپلنگ آسيايي (پروژه بين‌المللي حفاظت از يوزپلنگ آسيايي) را فضايي و تخيلي دانسته و گفته است كه طرح حفاظت از يوز براساس ديدگاه كارشناسان اشكال دارد. وي افزود: اگر طرح حفاظتي اجرا نمي‌شد، ممكن بود جمعيت يوز به «۷۰ نفر» افزايش يا شايد هم به «۳۰ نفر» كاهش يابد چون ممكن است طرح حفاظت يوزپلنگ نه‌تنها هيچ كمكي به حفظ اين‌گونه نكرده باشد، بلكه حتي به جمعيت يوزپلنگ‌ها هم آسيب زده باشد. كلانتري در ادامه از تجديدنظر در طرح حفاظت از يوزپلنگ آسيايي خبر داد و گفت: در چند سال اخير پروژه حفاظت از يوز در تلاش براي تأمين يك ميليارد تومان بود تا با استفاده از آن دامداران را از زيستگاه يوزپلنگ در منطقه توران بيرون كند. تاكنون حدود ۶۰۰ميليون تومان با كمك تشكل‌هاي مردم‌نهاد جمع شده است و چون گفته بودند با يك و نيم ميليارد تومان مشكلشان حل مي‌شود، به معاونت محيط‌زيست طبيعي دستور پرداخت يك ميليارد تومان به پروژه يوزپلنگ دادم تا بتوانند دامداران را از محل خارج كنند و فشار دام را بر يوزپلنگ كاهش دهند.
- چالش‌هاي خروج دامدار از زيستگاه يوز
رئيس سازمان حفاظت محيط‌زيست در حالي از كمك اين سازمان براي خروج دامداران از زيستگاه يوز خبر مي‌دهد كه خروج دام از مراتع در حوزه مسئوليت سازمان جنگل‌ها و مراتع كشور تعريف شده است؛ هر چند خروج دامداران از زيستگاه‌ها امري ضروري است اما اين كار بايد با هماهنگي سازمان جنگل‌ها و مراتع كشور صورت بگيرد؛ زيرا ممكن است دامدار صاحب عرف باشد و محدوده مورد نظر سامانه عرفي دامدار باشد. براين اساس درصورتي كه سازمان حفاظت محيط‌زيست مصمم به خروج دامداران از زيستگاه‌هاي يوز باشد بايد حقوق عرفي دامدار را بپردازد كه شامل مستحدثات هم مي‌شود. براين اساس اگر دامدار بنايي ايجاد كرده باشد نخست بايد مستحدثات توسط كارشناس دادگستري قيمت‌گذاري شود و پس از پرداخت حق و حقوق دامدار اين كار امكان‌پذير خواهد بود.
- نقطه‌قوت يا نقطه‌ضعف
رئيس سازمان حفاظت محيط‌زيست در بخشي از گفته‌هاي خود انتظارات بالا ازتبليغ بيش از حد براي حفاظت از يوز را زير سؤال برده و گفته است: يوزپلنگ جزئي از محيط‌زيست است اما متأسفانه طي سال‌هاي گذشته به‌علت تبليغات انجام شده به ۵۰ درصد محيط‌زيست تبديل شده؛ اين در حالي است كه محيط‌زيست تمامي گياهان، جانوران، حشرات، خاك، آب، هوا، انسان و... را در برمي‌گيرد؛ بنابراين نمي‌توانيم ادعا كنيم محيط‌زيست تنها در يوزپلنگ خلاصه مي‌شود. به گفته وي، تبليغات براي يوزپلنگ مهم است، ولي با حك كردن تصوير يوز روي هواپيما اين‌گونه جانوري احيا نمي‌شود. چه بسا كه در زمينه برخي مسائل مثل پسماند و كاهش آلودگي هوا آگاهي‌رساني عمومي اثرگذار است اما تبليغات براي يوز در زمره آگاهي‌هاي عمومي قرار نمي‌گيرد و در حفظ آن تأثير چنداني ندارد.
گفته‌هاي كلانتري مبني بر اينكه تبليغات براي يوز در زمره آگاهي‌هاي عمومي قرار نمي‌گيرد و در حفظ اين‌گونه حيات‌وحش تأثير چنداني ندارد نيز در خور تامل است. او درحالي اين تبليغات را مؤثر نمي‌داند كه يكي از نقاط‌قوت پروژه بين‌المللي حفاظت از يوزپلنگ آسيايي، ارتقاي آگاهي عمومي براي حفاظت از يوز با اطلاع‌رساني و تبليغ است؛ به‌طوري كه اين پروژه با كمك تشكل‌هاي مردم‌نهاد طي 16سال توانست نگاه مردم به‌ويژه نگاه حاشيه‌نشينان زيستگاه‌هاي يوز را تغيير دهد و با برگزاري كارگاه‌هاي آموزشي، تهيه بروشور، پوستر و تبليغات ضريب حفاظت از يوز را به حد قابل‌قبولي بالا ببرد. نتيجه اين اقدامات باعث شده اكنون حاشيه‌نشينان زيستگاه‌ها به‌طور خود‌جوش از يوز حفاظت كنند. نمونه اين رويكرد، اتفاقي است كه شهريورماه امسال در حاشيه منطقه حفاظت‌شده مياندشت رخ داد و طي آن، يك زن روستايي دامدار با كمك فرزندانش مانع از حمله سگ‌هاي گله به يوزها و نجات جان يك توله يوز شد. كلانتري در ادامه مي‌گويد: نبايد فراموش كنيم كه اگر قرار باشد، همه تمركز خود را تنها روي يوزپلنگ بگذاريم، همه محيط‌زيست را از دست مي‌دهيم؛ چه بسا كه تا الان هم از دست داده‌ايم چون متأسفانه تا الان كسي در محيط‌زيست نبوده كه براي تأمين حقابه تالاب‌ها با وزارت نيرو بجنگد؛ تالاب‌هاي خشكي كه تبديل به كانون گردوغبار كشور شده‌اند. وي با بيان اينكه هر عنصري در طبيعت و محيط‌زيست، جايگاه خود را دارد، گفت: به يوزپلنگ هم بايد اهميت داد اما نه به‌صورت تبليغي، چون با تبليغات دروغين يوزپلنگ احيا نمي‌شود.
- فراز و نشيب‌هاي حفاظت از يوز
رئيس سازمان حفاظت محيط‌زيست، پيش از اين يك‌بار در نخستين نشست خبري خود با رسانه‌ها گفت كه «نبايد منابع آب كشور را قرباني مسئله جزئي‌تري مثل يوزپلنگ كرد.» يك‌بار هم 23 مهرماه امسال در همايش بررسي ساختار تشكيلاتي مديريت منابع طبيعي و محيط‌زيست ايران گفت: «بايد بپذيريم يوزپلنگ ايراني نيز مثل بسياري از گونه‌هاي ايراني از بين رفته محكوم به نابودي است.» با اظهارات معاون نماينده سازمان ملل در تهران اما حفاظت از اين‌گونه نادر حيات‌وحش وارد مرحله جديدي شد. خانم آن ماري كارسون در جلسه كميته راهبردي يوزپلنگ آسيايي كه هجدهم آبان‌ماه جاري در پرديسان برگزار شد از تغيير رويكرد سازمان ملل به پروژه يوزپلنگ آسيايي خبر داد و افزود: «ما مطمئن هستيم كه دولت ايران به‌دليل ظرفيت‌هايي كه دارد، اين امكان را دارد كه درصورت نبودن كمك‌هاي ما، راسا به حفاظت از يوز كمك كند.» او گفت كه «يكي از زيرساخت‌هاي مهمي كه دفتر برنامه عمران سازمان ملل متحد ايجاد كرده به مسئله دريافت كمك‌هاي مالي برمي‌گردد اما با توجه به شرايط خاصي كه امروز در دنيا حاكم شده، ما مجبور شده‌ايم كه در مورد تخصيص بودجه‌ها و اعتبارات كمك‌رسان تغيير موضع دهيم و اين مسئله فقط مربوط به پروژه حفاظت از يوز نيست و پروژه‌هاي ديگر را هم شامل مي‌شود.» اكنون بنا بر آمارهاي منتشر شده 40تا 60 يوزپلنگ آسيايي در سراسر زيستگاه‌هاي ايران وجود دارد؛ حيواني كه به‌خاطر محدود شدن زيستگاه‌هايش به ايران، يوزپلنگ ايراني ناميده مي‌شود و عنوان نماد حيات‌وحش كشور را يدك مي‌كشد. با وجود اين، سرنوشت اين حيوان زيبا در هاله‌اي از ابهام قرار دارد.
نظر شما