وقف به‌معناي هديه ابدي براي خدمت عمومي يا نگه‌داشتن اصل چيزي و جاري بودن منفعت آن در جهت خير و نيكي و رضاي خداست.در قرآن كريم اگرچه كلمه وقف نيامده است، ولي عناويني همچون صدقه، خير، برّ، انفاق و احسان در آن مشاهده مى‌شود و هر يك از اين عناوين بر وقف صدق مي‌كند، زيرا وقف، هم صدقه است و هم برّ و نيكي و هم احسان.
وقف در سنت و سيره ائمه و بزرگان ديني و مذهبى ما بسيار ساري و جاري بوده است.
در تاريخ مي‌توان به چاه‌هايي اشاره كرد كه امام اول شيعيان حضرت اميرالمومنين‌علي(ع) با دستان مبارك خود حفر مي‌كرده و با اتمام آن قلم و دوات طلب مي‌كردند تا آن را وقف نمايند.به تعبير روايات عنوان باقيات الصالحات و يا صدقه جاريه براي واقفين انتخاب شده است كه توسط آنها و يا وارثين آنها در اختيار عموم مردم قرار داده شده است و نقش بي‌بديل و تأثيرگذاري را در جهت افزايش سطح تسهيلات و حتي فرهنگ و زندگي شهري ايجاد كرده است.
اكثريت مساجد، حسينيه‌ها، تكايا، مدارس، كتابخانه‌ها، بيمارستان‌ها و... از جمله اين موارد است كه اگر نبودند مشكلات فراوان و غيرقابل تصوري، فراروي يكايك شهروندان ايجاد مي‌شد. و گذشتگان ما به‌واسطه آشنايي با فرهنگ بسيار تأثيرگذار وقف ميراث گرانبهايي از خود براي ما و آيندگان به‌جا گذاشته‌اند. فرهنگي كه نه‌تنها نشان از ايمان و اعتقادت راستين ايشان دارد بلكه نشان بارز و شاهد صادقي از فرهنگ متعالي اين عزيزان و خيرخواهي و نوع‌دوستي اين بزرگواران دارد. جامعه‌اي كه سنت حسنه وقف در آن جريان دارد جامعه‌اي زنده و پويا بوده و مردم آن جامعه از زندگي بهتر و رفاه بيشتري برخوردارند.
اما آنچه امروز آحاد جامعه ما و به‌ويژه مسئولان امر و بالاخص متوليان فرهنگي جامعه مي‌بايست نسبت به آن اهتمام ويژه كنند فرهنگسازي، ترغيب و تشويق عموم مردم براي گسترش سنت زيبا و تأثيرگذار وقف به‌عنوان راهكاري خلاق در مديريت شهري است كه گسترش آن، گوياي رشد و توسعه شهري بوده و زمينه‌ساز ايجاد مدينه فاضله و نزديك شدن هرچه بيشتر سطح زندگي شهري به مرزهاي ايده‌آل خواهد بود. در شهرهاي بزرگي همچون تهران، بسياري از امكانات و تسهيلاتي كه براي ارتقاي زندگي شهري وجود دارد امكاناتي است كه از طريق وقف و توسط خيرين و واقفين نيكوكار فراهم شده است.
از روزگاران دور وقف در ايجاد و احداث عناصر كالبدي خرد و بزرگ شهر نظير مساجد، مدارس، حمام‌ها، آب‌انبار‌ها، سقاخانه‌ها، روشنايي معابر و بازارچه‌ها تا شكل‌گيري و توليد كلان‌ترين فضاهاي شهري نظير بخش‌هاي مختلف بازار تهران و مجموعه‌هاي تجاري همچون كاروانسراها، سراها،تيمچه‌ها و راسته‌ها نقشي شايسته ايفا كرده است. به‌طوري‌كه به گفته مسئولان امر، بيش از نيمي از بازار بزرگ تهران موقوفه است.
آنچه كه امروز در وهله اول بر دوش متوليان امر و اصحاب رسانه و فرهنگ و در وهله بعد بر دوش يكايك ما و عموم شهروندان سنگيني مي‌كند، فرهنگسازي هرچه بيشتر براي گسترش مستمر و مدام فرهنگ زيباي وقف است كه در كنار بركات و فوايد بي‌شمار، مي‌تواند علاوه بر ارتقاي سطح رفاه و زندگي عمومي زمينه اشتغال پايدار را نيز فراهم كند.
مسئله‌اي كه امروزه به‌عنوان يكي از مهم‌ترين دغدغه زندگي شهري، اذهان بسياري از آحاد مردم و مديران را به‌خود مشغول كرده است. فرهنگ متعالي وقف به‌عنوان يكي از مهم‌ترين و كارآمدترين شيوه‌هاي مديريت شهري است كه همچون شجره طيبه عمل كرده است، «اصلها ثابت و فرعها في السماء توتي اكلها كل حين باذن ربها» درخت پر بركت وقف ميوه‌ها و ثمرات بسياري دارد كه آيندگان و گذشتگان از آن بهره مي‌برند و خواهند برد. شايد بتوان مهم‌ترين اثر وقف را در اين بيت مشهور خلاصه كرد كه مي‌گويد: ديگران كاشتند و ما خورديم ما بكاريم تاديگران بخورند.
نظر شما