پس از پیروزی انقلاب اسلامی، بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی با درک عمیق از مشکلاتی‌که در اثر بی‌سوادی مردم در جامعه بروز ظهور می‌یابد طی فرمانی موضوع بسیج سوادآموزی را صادر فرمودند.
در 7 دی سال 1358 سازمان نهضت سوادآموزی با هدف با سواد کردن خیل عظیم بی‌سوادان کشور تشکیل شد.
حضرت امام (ره) به‌منظور تقویت برنامه‌های سوادآموزی حجه‌الاسلام و المسلمین محسن قرائتی را به‌عنوان نماینده خویش در این سازمان منصوب کرد.
در سال 1363 دولت با هدف تقویت و توسعه برنامه‌های مبارزه با بی‌سوادی در کشور اساسنامه سازمان را به تصویب مجلس رساند، که در آن وظیفه اصلی نهضت، آموزش بزرگسالان در حد خواندن و نوشتن و آموختن حساب با استفاده از ابزارهای هنری و تشویق و ترغیب بی‌سوادان و کم سوادان در یادگیری بیشتر جمعیت بی‌سواد کشور تعیین شد.
در طی سال‌های پس از تشکیل، سازمان از ساختارهای تشکیلاتی مختلفی استفاده نمود که تمامی این ساختارها بر مبنای توزیع وظایف و مسئولیت‌ها طراحی شد.
ستاد سازمان متشکل از سه معاونت و 15 دفتر و مدیریت برنامه‌ریزی و نظارت است که بر فعالیت‌های سوادآموزی در کشور می‌پردازد.
در فاصله زمانی صدور فرمان بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران (7دی ماه 1358) تا انتخاب نماینده خود در سازمان (سال1361)، حرکت سوادآموزی و مبارزه با بی‌سوادی ،توسط دستگاه‌های ذیربط (آموزش و پرورش، جهادسازندگی، جامعه روحانیت، جهاد دانشگاهی و نهضت سوادآموزی) و بصورت شورایی اداره می‌شد.
با توجه به فضای انقلابی جامعه، با همکاری تمامی نهادهای مردمی (از قبیل مساجد، کمیته‌های انقلاب، بسیج مستضعفین، کانون‌های فرهنگی، انجمن‌های اسلامی، نیروهای مسلح، کارخانجات، کارگاه‌ها، اصناف و ...) بصورت خودجوش و گسترده، اقدام به آموزش باسوادان با همکاری آموزش و پرورش، برای یاددادن و تشکیل کلاس‌های سوادآموزی در تمامی فضاهایی که امکان تشکیل کلاس در آنها وجود داشت، کردند.
اوج گرفتن حرکت فزاینده سوادآموزی و مبارزه با بی‌سوادی در کشور، بعد از صدور فرمان امام (ره) مرهون زحمات بی‌شائبه مسئولین اولیه نظام بویژه اعضای شورای انقلاب است که از این میان می‌توان از شهیدان مطهری، بهشتی، باهنر، رجایی و نمایندگان ولی فقیه در اکثریت استان‌های کشور نام برد.
