عاطفه خسروي
نزديك به دو ماه از آغاز سال جديد مي گذرد و هنوز ميوه  هاي گران وارد سبد مصرفي بسياري از خانواده ها نشده است.
بسياري از شهروندان همچنان از افزايش قيمت ميوه و گراني اين موادخوراكي كه در اغلب فصل هاي سال از سبد مصرفي خانواده ها حذف مي شود ناراضي  هستند، اما هيچ اتفاق خاصي نمي افتد. اين در حالي است كه ايران جزو معدود كشورهايي است كه با داشتن چهار فصل سال و نوع آب  و هوايي خاص و خاك حاصلخيز از تنوع ميوه اي بالايي برخوردار است.
در همين شرايط گراني سرسام آور ميوه كه در فصل هاي «نوبرانه» سر به فلك مي كشد و بعدها با اندكي كاهش، حسرت خريد را بر دل بسياري از مردم مي گذارد، هر سال مانند سال قبل تكرار مي شود . امسال نيز در حالي كه همه انتظار داشتند سال جديد با كمترين تورم و افزايش قيمتي همراه باشد، قيمت ميوه كه از روزهاي پاياني سال گذشته شروع به رشد كرده بود، نه تنها بالاتر رفت ، بلكه پيدا كردن ميوه هاي درجه دو و سه كه بايد ارزان تر باشد، تقريبا غيرممكن شد. دلايل عدم كنترل قيمت ميوه و گراني محصولات كشاورزي تاكنون بارها و بارها از سوي مسئولان ذي ربط عنوان و بررسي شده، اما تا امروز راه حلي عملي براي حل اين مشكل پيدا نشده است. برخي عامل اصلي گراني ميوه را افزايش قيمت بر اثر هزينه حمل ونقل، انبارداري و ذخيره مي دانند، اما در بسياري مواقع مشاهده شده كه قيمت ميوه  هاي وارداتي از ميوه هايي كه در داخل توليد مي شود بالاتر است. با گشتي در بازار ميوه  و تره بار به وضوح پيداست كه قيمت موز و آناناس كه غالبا از ميوه هاي وارداتي هستند از توت فرنگي و گوجه فرنگي يا ارزان تر است يا همتراز.
اين در حالي است كه همين ميوه ها در محل توليد به قيمتي چندين برابر كمتر از زميندار خريداري مي شود و داستان تكراري اجحاف به كشاورز و مشتري همچنان تكرار  شده و هرگز به نتيجه نمي رسد.
كميته مشترك تنظيم بازار
هر سال زماني كه با گراني شديد ميوه مواجه مي شويم، به دنبال اعتراض ها، دولت و مجلس به صرافت حل مشكل و ياري مردم مي افتند. اين روند با شدت و گرماي شديد آغاز مي شود و به سرعت كميته مشترك تنظيم بازار در دستور كار دولت و مجلس قرار مي گيرد . كميته نيز با حرارتي وصف نكردني كارش را آغاز مي كند و تا چند هفته اول اخبار داغ پيگيري ها و يافتن مقصد گراني ميوه از رسانه هاي گروهي گفته و شنيده مي شود، اما مرور زمان جريان را به دست فراموشي مي سپرد و نتيجه آنكه هرگز مشكل گراني در اين كشور ريشه يابي و حل نشده و نمي شود.
معمولا اولين نكته اي كه هر ساله از سوي اعضاي كميته هاي تنظيم بازار مطرح مي شود نابساماني فاصله توليد تا مصرف است كه موجب نوسانات عرضه و قيمت در بازار ميوه و ساير محصولات كشاورزي مي شود و همه معتقدند كه بايد دراين زمينه كار كارشناسي شود. در آن روزها مسئولان يكي پس از ديگري براي كاهش قيمت و ساماندهي بازار اظهار اميدواري مي كنند، اما اظهار اميدواري ها هرگز به جوابي منطقي و دائمي نمي رسد.
سيستم دلالي يا سيستم توزيع
بسياري از مسئولان ذي ربط سيستم توزيع را عامل گراني مي دانند و بر اين باورند كه براي حل مشكل گراني ميوه بايد سيستم توزيع كشور را كه اكنون سيستم دلالي چند دستي است به سمت كاهش واسطه ها و كم كردن فاصله مزرعه تا مصرف كننده و ساماندهي قيمت ها و نظام توليد هدايت كرده و در صورت نياز نسبت به واردات محصولات در فصل غير توليد اقدام كرد.
اين در حالي است كه سيستم فعلي توزيع و نگهداري ميوه، سالهاي سال است كه در كشور اجرا مي شود و اگر همه مي دانند كه مشكل كجاست و راه حل چيست چگونه است كه تا امروز نسخه اي عملي براي اين درد پيچيده نشده است؟
گراني ميوه و طرح تثبيت قيمت ها
نمايندگان مجلس هفتم در ماه هاي آخر سال گذشته طرحي را به تصويب رساندند كه قرار بود براساس آن امسال قيمت فرآورده هاي نفتي، كالاهاي اساسي و به تبع آن ساير اقلام افزايش نيافته يا حداكثر با كمترين افزايش مواجه شود. اين در حالي است كه تقريبا افزايش قيمت در تمام كالاها و خدمات از دو ماه مانده به پايان سال آغاز شد، به طوري كه اگر هر سال موج افزايش قيمت ها و گراني از شب عيد دامان مردم را مي گرفت، اين بار از دو ماه مانده به پايان سال آغاز شد و هنوز ادامه دارد.
حال اينكه قيمت و كيفيت ميوه هاي عرضه شده در ميادين ميوه و تره بار چطور است و آيا مردم از تناسب قيمت و كيفيت  ميوه اي كه از اين بازار تهيه مي كنند رضايت دارند يا خير؟ بحث ديگري است كه پرداختن به آن مجال ديگري را مي طلبد.
وزارت بازرگاني بررسي كرد
به دنبال سر و صداهاي برپا شده و به دليل گراني ميوه، وزارت بازرگاني، جزئيات ساماندهي عرضه بازار ميوه را اعلام كرد. اين وزارتخانه در راستاي ايجاد واحدهاي درجه  بندي و بسته بندي، سردخانه، كارخانه هاي فرآوري (صنايع تبديلي) و تجهيز و مرمت انبارهاي موجود در كشور مقرر كرد كه مبلغ 690 ميليارد ريال با مشاركت بخش خصوصي هزينه كند. بر اساس اجراي اين طرح مقرر شد به منظور ساماندهي عرضه محصول مركبات در سه محور عمده كه شامل ذخيره سازي، فرآوري و بسته بندي ميوه است فعاليت صورت  گيرد. طبق اين طرح 100 كارگاه درجه بندي و بسته بندي در هفت منطقه كشور و با هزينه 140 ميليارد ريال احداث مي شود. همچنين براي ذخيره سازي مركبات پيش بيني شده كه هفت سردخانه بالاي صفر درجه و با ظرفيت 100 هزار تن با اعتباري نزديك به 150 ميليارد ريال ساخته  شود. اين وزارتخانه براي بهسازي انبارها و سردخانه ها نيز پيش بيني هايي كرده است، به طوري كه تجهيز و بهسازي هفت انبار فني مركبات با 55 ميليارد ريال اعتبار و احداث دو واحد صنايع تبديلي در دو منطقه كشور با صرف 20 ميليارد ريال اعتبار، در دستور كار اين وزارتخانه قرار گرفته است.
گراني ميوه و تاثير بر تغذيه
افزايش قيمت ميوه و مركبات از ماهها پيش تا آنجا پيش رفته كه حدود قيمت از 800 تومان تا 1200 تومان و براي هر كيلو ميوه كاملا عادي و متعادل به نظر مي آيد. اين در حالي است كه با توجه به درآمد متوسط افراد جامعه و جمعيت خانوار، بسياري از خانواده ها قدرت خريد با قيمت هاي فعلي را ندارند.
اگر از برابر يا بالا بودن تراز قيمت محصولات داخلي نسبت به ميوه هاي وارداتي بگذريم و حتي از مشكلاتي مانند انبارداري و حمل و نقل و ... نيز صرف نظر كنيم، صورت مسئله همان گراني ميوه و مركبات است و قدرت خريد پايين. گفته مي شود كه اين گراني كه از آن به عنوان بحران ميوه ياد شده است، سبب شده كه بعضي از مردم اين ماده مفيد را از برنامه تغذيه اي خود به طور كامل حذف كنند. اينكه دلايل اصلي گراني ميوه واقعا چيست؟بحث هاي زيادي را بين دولت، مجلس و كارشناسان ايجاد كرده است. نمايندگان مجلس هفتم، دولت را مسبب اين گراني دانستند و وزارتخانه هاي جهاد كشاورزي و بازرگاني را به كم كاري و سوءمديريت متهم كردند. بحث درباره علت گراني ميوه تا حدي پيش رفت كه در بيست و سومين روز سال جديد وزيران جهاد كشاورزي و بازرگاني در مجلس حاضر شدند تا به سئوالات نمايندگان درباره افزايش قيمت ميوه پاسخ دهند. وزير جهاد كشاورزي، عواملي مانند آب و هوا و فرهنگ مصرف را علت گراني ميوه مي دانسته و دولت مشكل اصلي را در توزيع كالا مي داند و نقش دلالان و واسطه ها را نقش اساسي مي خواند. تاثير گراني ميوه در تغذيه شهروندان روشن مي سازد كه تغذيه غلط در آينده اي نزديك منجر به شيوع بيماري هايي خواهد شد كه كشور را در بلند مدت با مشكلات جبران ناپذيري مواجه خواهد كرد، هم از نظر بار مالي و هم اينكه سلامت كه زيربناي يك جامعه پوياست و حذف ميوه از سبد مصرفي در بلند مدت سلامت را با خطر مواجه مي كند. نگاهي به قيمت ميوه در ميادين ميوه و تره بار تهران نيز خالي از لطف نيست به اين صورت كه قيمت گذاري ميوه بر حسب كيفيت به سه دسته درجه يك ،درجه دو و درجه سه تقسيم مي شوند .به عنوان نمونه سيب درجه يك هم اكنون با قيمت هر كيلو 800 تومان سيب درجه 2 با قيمت 700 و سيب درجه 3 با قيمت 400 عرضه مي شود.

۲۰۶پرفروش  و محبوب
پــرفـــروش ترين خودروي سال 2002 در اروپا اكنون محبوب ترين خودرو بين جوانان ايراني است. معاون فروش و خدمات پس از فروش ايران خودرو تنوع رنگ و قابليت اسپرت شدن را دليل محبوبيت خودروي پژو۲۰۶ در ميان جوانان ايراني مي داند.
«ادبي» ادعا كرده كه سازمان محيط زيست پژو۲۰۶ اتوماتيك را پاكترين خودروي كشور از لحاظ سوخت و  آلايندگي دانسته است. 206 كه هفت سال پيش در فرانسه توليد شده است هنوز جزو پنج خودروي محبوب اروپا است و سال گذشته حدود۵۰۰ هزار دستگاه از اين نوع خودرو به فروش رفته است. دربزرگترين و مجهزترين سالن بدنه سازي خاورميانه در ايران خودرو، توليد پژو۲۰۶ از 17 دستگاه در ساعت به 60 دستگاه در ساعت افزايش خواهد يافت.
سهم۲۰هزار توماني روستائيان از بهداشت و درمان
اين روزها كه حتي يك سرماخوردگي ساده 10 هزارتومان خرج برمي دارد سرانه بهداشت و درمان هر روستـــايي 20هزار تومان است. «مسعود پزشكيان» وزير بهداشت، درمان و آموزش پزشكي، سرانه بهداشت و درمان هر روستايي را 20هزار تومان عنوان كرده است. به گفته او در سال جديد 500 ميليارد تومان براي بهداشت و درمان 20ميليون روستايي درنظر گرفته شده است كه بر اين اساس سهم هر روستايي 20هزار تومان است. پزشكيان پرداخت پول را وظيفه بيمه خدمات درماني مي داند. او مي گويد: اين سازمان هنوز كاري صورت نداده و هنوز دفترچه هاي بيمه درماني بين روستائيان توزيع نشده است. باتوجه به دعوايي بين بهداشت و درمان  آموزش پزشكي و بيمه خدمات درماني، بهتر است روستائيان محترم صبر كنند و پس از حل اين مشكل مريض شوند، چون ممكن است مجبور شوند براي درمان از هرچه دوست و آشناست پول قرض كنند.
دخل كارمندان افزايش يافت
دخل كاركنان دولت در پايان امسال بيش از پايان سال پيش مي شود. چرا كه هيات وزيران نحوه محاسبه اضافه كار كاركنان دولت را تغيير داده و بنابراين تغيير ميزان اضافه كار كارمندان از 120 ساعت به 175 ساعت افزايش يافته است. پس با يك حساب سرانگشتي ميزان اضافه كار ساعتي كاركنان به گونه اي محاسبه خواهد شد كه در آن حقوق به علاوه تفاوت تطبيق حقوق با فوق العاده شغل و فوق العاده جذب و ماحصل آن بر 160 تقسيم مي شود.
البته تا پيش از اين فوق العاده جذب در تعيين ميزان اضافه كاري نقشي نداشت، ولي در محاسبات جديد اين متغير وارد مي شود.
كاركنان بايد مراقب باشند كه بدون تاييد بالاترين مقام دستگاه اجرايي يا مقام مجاز از طرف اين مقام ساعات اضافه  كار در حقوق آنها محاسبه نمي شود، پس زود به خانه برويد كه خانواده منتظر شماست.

هر چند كه انتظار مي رفت با پايين آمدن تب و تاب سال، قيمت ميوه و تره بار نيز كاهش يابد، ولي قيمت اين محصولات در تهران همچنان پله ترقي را مي پيمايد.
اين در حالي است كه وزير جهاد كشاورزي اواسط فروردين ماه در مجلس اعلام كرد كه با ورود ميوه هاي نوبر به بازار، قيمت ميوه و تره بار كاهش خواهد يافت. گراني ميوه و تره بار به عنوان اقلام مورد نياز و ضروري مردم، اين پرسش را در اذهان تداعي مي كند كه با اين وضعيت گراني، جايگاه دستگاه هاي نظارتي كجاست؟
نرخ ميوه و تره بار، مثل هر كالاي ديگر،  بايد با نصب برچسب در مقابل ديد مردم قرار گيرد. فروش ميوه و تره بار بدون برچسب، تخلف محسوب مي شود و بايد با فروشندگان متخلف برخورد شود، اما در عمل اين اتفاق نمي افتد، به طوري كه هم اكنون قيمت هر كيلو خيار گلخانه اي در بازار تهرا ن۷۰۰ تومان است و از نرخ مصوب ميادين ميوه و تره بار دست كم 300 تومان گرانتر است.
سازمان تعزيرات حكومتي، سازمان بازرسي و نظارت بر قيمت و توزيع كالا، سازمان بازرگاني استان تهران، مجامع امور صنفي و وزارتخانه هاي جهاد كشاورزي و بازرگاني كه مي بايست حساسيت بيشتري در خصوص نرخ محصولات خوراكي و نظارت بر قيمت آنها نشان دهند هر يك پيگيري مسئله گراني ميوه را به ديگري واگذار مي كنند.
طرح تثبيت قيمت ها و لايحه ها جلوگيري از افزايش قيمت كالاهاي يارانه اي از جمله مصوباتي است كه در چند ماهه اخير از سوي مجلس به تصويب رسيد. بر اساس طرح تثبيت قيمت ها، نرخ بنزين، نفت و گاز، نفت كوره، خدمات فاضلاب، ارتباط تلفني، مرسولات پستي و دريافت هاي مرتبط مانند حق  انشعاب و اشتراك آب و برق در سال 84 نسبت به پايان شهريور سال 83 افزايش نيافته و لايحه جلوگيري از افزايش قيمت كالاهاي يارانه اي هم به دولت اجازه مي دهد كسري يارانه كالاهاي اساسي و خدمات را معادل 10 هزار ميليارد ريال تامين كند. با تصويب اين مصوبات نه تنها فضاي فعلي كشور به سمت جلوگيري از افزايش قيمت ها نمي رود، بلكه شاهد برعكس شدن مسئله و افزايش قيمت ها هستيم و در واقع روند افزايش قيمت برخي كالاهاي خارج از مصوب طرح تثبيت قيمت ها آغاز شده است. وزارت جهاد كشاورزي يا دستگاه عريض و طويل سازمان تعاون روستايي چرا به موقع به داد توليدكنندگان نمي رسند و دستگاه هاي نظارتي در كوتاه كردن دست واسطه ها و دلالان چه برنامه اي دارند؟
در همين رابطه و در حالي كه شاهد افزايش قيمت ميوه هاي فصل در سطح شهر تهران هستيم، سازمان ميادين ميوه و تره بار شهرداري تهران تاكيد دارد كه تحت هيچ شرايطي نرخ ميوه و تره بار افزايش نخواهد داشت، اما از سوي ديگر تشكيل بازارهاي سياه و زياده خواهي برخي از دلالان و واسطه ها عامل گراني ميوه اعلام مي شود و مسئولان وزارت جهاد كشاورزي و سازمان ميادين ميوه و تره بار با اذعان بر اين مسئله، هيچ اقدامي براي جلوگيري از تشكيل بازارهاي سياه و گراني نكرده و قيمت ها همچنان سير صعودي را مي پيمايد و در اين شرايط كه در داخل كشور با افزايش بي رويه ميوه و مركبات مواجهيم خبرها حاكي از صادرات ميوه ايران به ديگر كشورهاست.
در همين حال برخي مسئولان و اتحاديه  صادركنندگان ميوه و تره بار اعلام مي كنند كه صادراتي در چند ماه گذشته صورت نگرفته، اما شاهد صدور 18 هزار تن ميوه و تره بار در بهمن ماه سال گذشته بوديم. اين اظهارات ضد و نقيض و اطلاع رساني نامناسب به شايعات بوجود آمده دامن مي زند.