همشهری آنلاین- فاطمه کاظمی:
«دانشنامه استان همدان»، همراه با تحلیل و چرایی وقایع و داده‌ها، گذشته‌ای را تصویر می‌کند که چراغ راه آینده است و می‌کوشد نسل معاصر را با نقش پیشتاز همدان، از جنبش فرهنگی و اجتماعی منتهی به مشروطه و سپس جنبش ملی کردن نفت، آن‌گاه مبارزات منتهی به انقلاب اسلامی آشنا سازد و نقش‌آفرینی ایثارگران این استان را در جنگ تحمیلی هشت ساله بازنماید.شناخت مشاهیر منطقه و نقش تاریخی، اجتماعی و فرهنگی آن، از دیگر فواید این مجموعه است.
معرفی پیشینه فرهنگی و تاریخی استان همدان
رئیس حوزه هنری استان همدان درباره این دانشنامه می‌گوید: «دانشنامه فرهنگ، تمدن و مشاهیر استان همدان» مجموعه‌ای کامل برای شناخت و معرفی پیشینه فرهنگی و تاریخی استان همدان است و سه دوره زمانی قبل از اسلام، دوران اسلامی و دوران معاصر، انقلاب اسلامی و دفاع مقدس را در برمی‌گیرد و شامل بیش از 300 جلد کتاب و تعداد زیادی محصولات دیگر، در دو بخش است.
محمدباقر حسینی‌سیر درباره بخش‌های مختلف این دانشنامه توضیح می‌دهد: بخش اصلی با عنوان مدخل‌های الفبایی، به روش دقیق علمی دانش‌نامه‌نویسی به‌صورت مدخل‌های الفبایی شامل مشاهیر، شهرها، روستاها، فضاها و اماکن، خوراک و پوشاک، آداب و رسوم، هنرهای صناعی و اصطلاحات عامیانه است. بخش پیوست نیز شامل چهار مرحله شناختنامه؛ در قالب کتابهایی در عناوین و موضوعات مختلف، پیوست‌های هنری و ادبی مانند تولید فیلم، آلبوم موسیقی، عکس و مجموعه آثار هنرمندان در قالب کتاب‌های ضمیمه در موضوعات یاد شده و آثار ویژه کودکان و نوجوانان، همچنین نرم‌افزار چندرسانه‌ای، نرم‌افزار برای گوشی‌های تلفن همراه برای حضور در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، ترجمه شامل تلخیص و ترجمه به سه زبان زنده دنیا، برای جذب گردشگران داخلی و خارجی و آرشیو شامل تهیه و آرشیو اسناد، آثار، تصاویر و نسخ خطی ارزشمند درباره موضوعات دانشنامه و هم‌افزایی با دستگاه‌های مورد نظر و موزه‌های مرتبط به منظور بهره‌برداری و بهرهمندی تخصصی و بهتر از موزه‌ها است.
گامی بلند برای فرهنگ همدان
وی تدوین و ارائه پشتوانه و مرجعی علمی و پژوهشی برای توسعه فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی استان را از اهداف اصلی تهیه دانشنامه استان همدان می‌داند و ادامه می‌دهد: گردآوری و طبقه‌بندی اسناد در حوزه‌های یادشده و تشکیل آرشیو و بانک اطلاعات برای موضوعات مختلف، ایجاد ارتباط و آشنایی بین پژوهشگران استان و بهره‌وری از دانش و خلاقیت‌های علمی آنان، تقویت بنیه علمی - پژوهشی دانشوران، دانشجویان و فرهنگدوستان در استان، صیانت علمی از تاریخ و تمدن ایرانزمین و فراهم آوردن امکان صیانت عملی از آن، شناساندن و ارتقای جایگاه فرهنگی و هنری استان در کشور و جهان، پیوند جوانان با گذشته تاریخی و فرهنگی خود و تهیه مواد خام برای خلق آثار جدید فرهنگی و هنری مانند فیلم، موسیقی و نمایش از دیگر اهداف تدوین و تهیه این دانشنامه ارزشمند است.
راهی که طی شد
رئیس حوزه هنری استان همدان با تأکید بر این‌که 141 اثر، شامل 127 کتاب و 14 اثر هنری در مراحل مختلف ذیل در دستور کار این حوزه بوده، می‌گوید: آثار منتشره تا پایان سال 1399 شامل 35 اثر: 27 کتاب، 5 آلبوم موسیقی و 3 فیلم مستند، آثار منتشره در بهار و تابستان 1400 شامل30 اثر: 29 کتاب و یک فیلم مستند، آثار منتشره در پاییز و زمستان 1400: 30 کتاب و آثار پیشبینی انتشار برای سال 1401، 46 اثر: 41 کتاب، 5 فیلم مستند است.
حسینی‌سیر تأکید می‌کند: 60 عنوان از دانشنامه نیز تولید محتوا شده و در صورت تأمین اعتبار تا بهمن سال جاری آن‌ها را منتشر می‌کنیم اما فعلا مشکل اعتبار داریم و تأمین هزینه صحافی و چاپ و توزیع آن‌ها برای ما مشکل شده است.
آثار منتشرشده تاکنون
فرهنگ اصطلاحات عامیانه همدانی تألیف محمدعلی نوریون، کتاب‌شناسی همدان، جلد1 (کارنامک1) تألیف پرویز اذکایی، بدیع‌الزمان همدانی؛ آثار و احوال بدیع‌الزمان همدانی تألیف علیرضا ذکاوتی قراگزلو، صفاءالحق همدانی؛ شرح و احوال صفاءالحق همدانی تألیف علیرضا ذکاوتی قراگزلو، موسیقی ترکی همدان (بر دستان الوند)، همراه لوح فشرده تألیف قادر شهسواری، پزشکی مردمانه در همدان، گردآورنده عباس فیضی، تدوین و بازنویسی: مهدی بهخیال، فرهنگ نامجاهای همدان تألیف میرهاشم میری، شیرسنگی همدان (شیر دربان اکباتان) تألیف خلیل‌الله بیکمحمدی و رضا رضالو، عکاسی در همدان تألیف سمیرا سبزی، کتاب‌شناسی همدان، جلد2 (کارنامک2) تألیف فاطمه امینی و ولیالله قیطرانی، زیر نظر پرویز اذکایی، یکی از هزاران؛ رمان تاریخی دهه 40 خورشیدی در همدان تألیف علیرضا ذکاوتی قراگزلو، خانه‌های قدیمی همدان، جلد1 تألیف صاحب محمدیانمنصور، فائزه حاتمیمجد و محمد ابراهیم زارعی، قلندر نقاش؛ حسین دستخوش همدانی، نقاش قهوه‌خانه‌ای، تألیف کریم زارعی، زمستان قدیم همدان؛ مجموعه عکس (با من از برف بگو) از زنده‌یاد محمدمهدی استعدادی، جولان؛ معماری محله جولان همدان تألیف محمدابراهیم زارعی و همکاران، تاریخ غیرت؛ رمان تاریخی دوره صفویه، تألیف آقاشیخ موسی نثری همدانی(دستجردی) به کوشش مهدی بهخیال، فرهنگ اصطلاحات عامیانه همدانی جلد2 تألیف محمدعلی نوریون، تعزیه در استان همدان جلد1 (مجلسنامه غم) تألیف اسماعیل مجللی، نسخ ترکی: حسین معصومی، قهوه‌خانه در همدان تألیف علی‌اصغر حمدیه، خانه اربابی بهاءالملک؛ زندگی‌نامه و موقوفات علیرضا قراگُزلو همدانی تألیف خسرو محمدی، گفت‌وگو با استاد علیرضا ذکاوتی قراگزلو، جلد1 (در روشنای دانش)؛ گفت‌وگو: سعید پورعظیمی، ویراستاری و تدوین: مصطفی قهرمانی، موضوعبندی و تنظیم دوم: محمد قنبری، مطبوعات استان همدان تألیف مجید فروتن، گوزل داغلار (کوههای زیبا)؛ آلبوم موسیقی اقوام1؛ ترکی، آهنگساز: مرتضی فطری، خواننده: حقرضا فطری، هونیا (آواز)؛ آلبوم موسیقی اقوام2؛ کردی، تنظیم: آسو عبداللهبیگی، خوانندگان: حبیب احمدی، حافظ فعلهگری، سِیلی نَکِردی؛ آلبوم موسیقی اقوام3؛ لری، تنظیم قطعات: فرهاد کریمی، خواننده: علی جباری، هِمِدان؛ آلبوم موسیقی اقوام4؛ گویش همدانی1، آهنگساز: شاهین ترکمان، خواننده: حمزه بابائیان، هِمِدان؛ آلبوم موسیقی اقوام5؛ گویش همدانی2، آهنگساز: رضا عباسی، خواننده: کوروش مؤمنی، روزهای خاکستری (عکاسان و عکاسی قدیم در همدان)؛ فیلم مستند، علیمحمد (کیارش) کرمی، لانه خرگوش (شهر زیرزمینی ارزانفود و سامن)؛ فیلم مستند، میلاد مستقیمی، سید جواد (درباره شخصیت مبارز و انقلابی)؛ فیلم مستند، علی آقامحمدی، واژه‌نامه همدانی تألیف هادی گروسین، سفال‌گری و سفال در ایران و همدان (دوران اسلامی) تألیف فرهاد امینی، مساجد تاریخی همدان؛ تحلیل تاریخی و معماری مساجد تاریخی همدان تألیف زهرا پورشعبانی، خانه‌های قدیمی همدان، جلد2 تألیف صاحب محمدیانمنصور، فائزه حاتمیمجد و محمد ابراهیم زارعی و جدال متشرعه و متصوفه همدان؛ تحلیل جنگ متشرعه و متصوفه همدان 1250 ق تألیف محمود عالمی جمع آثار منتشرشده در قالب دانشنامه همدان هستند.