محمد بلبلی - همشهری آنلاین:
گارمون جزو سازهای موسیقی نواحی ایران است که در آذربایجان شرقی کاربرد فراوان دارد.
آکاردئون در اوایل قرن ۱۹ در اروپا اختراع و ساخته شد و مورد استفاده قرار گرفت. پس از آن به موسیقی محلی در آمریکای شمالی، آمریکای جنوبی، روسیه و موسیقی محلی اروپا راه یافت و بعدها در روسیه و ایران نیز مرسوم شد.
این ساز در ایران با نام گارمون شناخته می‌شود. سازی شبیه به آکاردئون، که ریشه آن را در روسیه و قفقاز می‌توان جست‌وجو کرد. این ساز از روسیه به گرجستان و دیگر مناطق قفقاز و سپس به ایران آمده و در آذربایجان شرقی رواج یافته است.
معرفی ساز گارمون
گارمون در فرهنگ معین این‌گونه معنا شده است: «گارمون، گارمان، قارمون یا قارمان، یک آلت موسیقی پرده‌دار شبیه جعبه که به هنگام نواختن آن را در دست گیرند و پرده‌های آن را با انگشت فشار دهند.»
تفاوت گارمون با آکاردئون
گارمون نسبت به آکاردئون کمی کوچکتر است. آکاردئون کلاویه‌هایی مثل پیانو دارد، ولی در گارمون کلاویه‌ها کوچکتر و در برخی مدل‌ها به شکل گرد ساخته می‌شود. همچنین تکنیک‌های نواختن گارمون با آکاردئون کمی متفاوت است.
معرفی و بررسی گارمون آذربایجان شرقی
گارمون را در زبان آذری قارمان یا قارمون نیز می‌گویند. این ساز حاصل تغییراتی است که هنرمندان آذربایجان در آکاردئون برای همخوانی با الحان موسیقایی آذری ایجاد کرده‌اند. این ساز امروزه یک ساز موسیقی نواحی آذربایجان محسوب می‌شود که حاصل احساس و تبحر هنرمندان آن دیار است. این ساز در آذربایجان شرقی بیشتر متداول است.
ساختار گارمون
گارمون ساختاری شبیه آکاردئون دارد و متشکل از یک فانوس برای تامین هوای ساز و دو جعبه در دو طرف فانوس است. جعبه سمت راست کلاویه‌هایی مانند پیانو و جعبه سمت چپ، کلاویه‌هایی دکمه‌مانند دارد.
داخل هر دو جعبه مکانیسم‌هایی برای به صدا در آوردن زبانه‌ها وجود دارد. هر کلاویه به چند زبانه متصل است. ردیف زبانه‌ها به پلانکا معروف است و در گارمون چهار، پنج، یا شش پلانکا وجود دارد. تکنیک‌های اجرایی گارمون تا حدودی با آکاردئون متفاوت است.
گارمون‌سازی برای اجرای ملودی است. دکمه‌های سمت چپ این ساز بر خلاف آکاردئون فقط امکان اجرای یک صدا را دارند که نوعی واخوان محسوب می‌شود. کوک ساز گارمون تقریبا تامپره است، اما نیم‌پرده پایین‌تر از دیاپازون است و یک ساز انتقالی محسوب می‌شود. وسعت صوتی گارمان چند نت بیشتر از دو اکتاو است.
کاربرد ساز گارمون
گارمون در مراسم‌های شادی و عروسی در آذربایجان به خصوص در مناطق عشایری و روستایی کاربرد دارد. این ساز همواره با ساز کوبه‌ای نقاره همراه است.