همشهری‌آنلاین - اصغر صوفی: در جریان حمله مسلحانه مرد ارومیه‌ای به سفارت آذربایجان در تهران، جمهوری آذربایجان سفارت خود را در ایران تخلیه کرد. این اقدام از سوی پاک‌آیین اقدامی عجولانه خوانده شد و او امیدوار است که بعد از آرام شدن اوضاع و گفت‌وگوی دیپلماتیک طرف اوضاع و روابط روال گذشته خود را طی کند.
دراین باره با محسن پاک‌آیین سیاست‌مدار، دیپلمات و سفیر اسبق ایران درآذربایجان به گفت‌وگو نشستیم.
با توجه به رفتار عجیب و دور از انتظار آذربایجان در ماجرای حمله به سفارتشان، می‌توان گفت که به دنبال بهانه بوده‌اند؟
تخلیه سفارت آذربایجان علی رغم اینکه اقدام قابل محکومیتی است، عجولانه و در عرف دیپلماتیک غیر متعارف است. من نمی‌خواهم نام خصمانه را روی آن بگذارم اما می‌گویم اقدام غیر دوستانه‌ای بود و امیدواریم که هر چه زودتر روابط عادی شود و سفارت جمهوری آذربایجان هم در ایران فعالیت خود را به صورت عادی دنبال کند.
من بعید می‌دانم که این اتفاق از قبل طراحی شده باشد. چرا که روابط ایران و آذربایجان خوب بود و مسیر درستی را طی می‌کرد. قرار بود در اسفند ماه کمیسیون مشترک همکاری اقتصادی داشته باشیم و هیات‌هایی مبادله شوند.
این اقدام شخصی فرد ضارب بوده و در یک فضای هیجانی تصمیم‌گرفته شده و امیدواریم که هر چه زودتر این فضا تغییر پیدا کند و شاهد فعالیت سفارت جمهوری آذربایجان در همه حوزه‌ها در ایران باشیم.
شما به فعالیت دوباره سفارت جمهوری آذربایجان امیدوار هستید؟
بله؛ امیدوارم و فکر می‌کنم که این اتفاق بیفتد. قدری باید صبر کنیم که مراسم تشییع و خاکسپاری تمام شود و امیدواریم خیلی سریع اوضاع تغییر کند.
ممکن است در نتیجه گلایه‌مندبودن آذربایجان از رفتار ایران در ارمنستان، این برخوردها صورت می‌گیرد؟
از اینکه آذربایجان از مواضع مستقل جمهوری اسلامی ایران، در منطقه در قفقاز راضی نیست تردیدی نیست. به دلیل اینکه ما از تمامیت ارضی کشورهای منطقه حمایت می‌کنیم و حمایت از تمامیت ارضی ارمنستان را نیز جز اصول خود می‌دانیم. همانطور که از تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان در جنگ قره‌باغ حمایت کردیم.
البته آذربایجانی‌ها قصد داشتند که به نحو دیگری با ارمنستان برخورد کنند و از مسیرهای نظامی کاری را دنبال کنند که فعلا از آن منصرف شدند و راضی نبودند ایران این موضع را بگیرد.
البته موضع ما حمایت از ارمنستان نبود. موضع ما اصولی و آن چیزی بود که به آن اعتقاد داریم. در عین حال ممکن است این موضع به نفع ارمنستان و در زمان دیگر به نفع آذربایجان باشد.
ممکن است سفارت آذربایجان تعطیل شود؟
ممکن است برخی از نارضایتی که وجود داشته باعث تشدید فضای فعلی باشد اما سفارت تعطیل نخواهد شد.
آیا اقدامات جدی‌ای که ایران در این ماجرا انجام داده، اوضاع را بهبود می‌بخشد یا آذربایجان قصد کوتاه آمدن از ادعای خود را مبنی بر تروریستی بودن حمله ندارد.
موضعی که آذربایجان مبنی بر تروریستی بودن ایران گرفته است، موضعی در واقع قابل پذیرش در عرف بین‌الملل نیست. چرا که ترور به معنی قتل سیاسی است. یعنی قتل با انگیزه‌های سیاسی است. در همه فرهنگ‌نامه‌های سیاسی جهان و در هر زمان که ترور را جست‌و جو کنید، معنای ترور قتل با انگیزه‌های سیاسی است.
کاملا مشخص است اتفاقی که در سفارت جمهوری آذربایجان افتاده انگیزه سیاسی نداشته و موضوعی شخصی و خانوادگی ضارب بوده است.
بنابراین این موضع که این اتفاق را تروریسیتی خواندند و برخی کشورهای دیگر مثل ترکیه و رژیم صهیونیستی آن را تکرار کردند، موضوعی منطقی در عرف دیپلماتیک نیست.
آیا پاسخ ایران، پاسخی مناسب بوده و یا باید اقدامات جدی‌تری انجام دهد؟
به اعتقاد من ایران کاملا عقلانی و منطقی برخوردکرده است. این اقدام را محکوم و ضارب را دستگیر و کرده و قصد محاکمه او را دارد. بسیار محترمانه فرد متوفی را با حضور مقامات ارشد وزارت خارجه از ایران تشییع کردند. تلفن‌های آقای رئیسی و آقای امیرعبداللهیان به همتاهای خود نشان از درایت دیپلماتیک ایران دارد. این اقدامات نشان می‌دهد ایران به دنبال تنش نیست و می‌خواهد این اتفاق را مدیریت کند تا در روابط دو کشور اخلال ایجاد نشود.
در پایان برای جمع‌بندی تحلیل شما از این ماجرا چیست؟
این حادثه یک اتفاق بوده و تاکنون امکان نداشته چنین اقدامی در سفارت‌های ایران رخ دهد. باید به موضوع پیش‌آمده در سفارت آذربایجان به عنوان یک اتفاق نگاه کرد، این اقدام کاملا غیر سیاسی بوده است. در چنین مواقعی دیپلمات‌های دو کشور با یکدیگر به گفت‌وگو می‌‍‌پردازند و سعی می‌کنند که اجازه ندهند این اتفاقات به روابط دو کشور خدشه وارد کند. امیدوارم که ما هم چنین درایتی را از طرف آذربایجانی خود شاهد باشیم.