به گزارش همشهری آنلاین اولین‌ها همیشه مایه شگفتی‌اند. به خصوص اگر این اولین نفر، یک دختر هنرمند باشد که ساز سنتی و بومی بوشهر را دست گرفته تا طلایه‌دار بانوان علاقه‌مند به موسیقی جنوب باشد. «آیه سلیمیان» خودش هم باور نمی‌کرد ویدئوی او از بوق شاخی زدن در مراسم آیینی عزاداری ماه صفر در مسجد فاطمه زهرا (س) بوشهر به یک ویدئوی پر بازدید تبدیل شود. آیه ۱۴ ساله، سنج و دمام هم می‌زند و آرزو دارد موسیقی خاص جنوب و راز و رمزهایش را به گوش همه برساند. به همین بهانه با او همکلام شدیم.
در همین هفته‌های اخیر شما را به عنوان اولین دختر بوشهری شناختیم که بوق شاخی می‌زند. از انتخاب این ساز برای نواختن برایمان بگویید.
بوق شاخی، یک ساز سنتی جنوب است که تا به حال هیچ خانمی برای نواختن به سمت این ساز نرفته. این خودش انگیزه زیادی برای من بود تا حتما نواختن این ساز را دست بگیرم و به نوعی سنت‌شکنی کنم.
چرا این ساز بین خانم‌ها غریب است و کسی سراغ آن نرفته؟
این ساز، ساز سنتی بوشهر است و به نفس قوی احتیاج دارد. از طرفی در مراسم سنج و دمام که از آیین‌های کهن بوشهر است نواخته می‌شود. معمولا مراسم سنج و دمام هم در عزاداری‌ها و ایام محرم و صفر و در مساجد برگزار می‌شود. برای همین هم خانم‌ها برای نواختن این سازها و مخصوصا بوق شاخی که بسیار سخت‌تر هم هست، حضور ندارند.
با وجود این، ویدئویی که از شما دیدیم در مسجد بودید و بوق شاخی می‌زدید.
بله. در مراسمی در مسجد فاطمه زهرا(س) که بین بوشهری‌ها به مسجد مش ماشاالله معروف است، بودم. مسجدی که پدربزرگم از بانیان آن بوده. من با حمایت پدر، برادر و عمویم توانستم این ساز را یاد بگیرم و در مسجد با گروه سنج و دمام همراهی کنم. یادم هست همان روز، افرادی بودند که به پدرم گفتند برای یک دختر خانم پسندیده نیست که در مسجد بوق شاخی بزند و با این کار مخالفت داشتند، اما من در کنار خانواده بودم و توانستم مراسم سنج و دمام را همراهی کنم.
پس مربی شما برای یاد گرفتن این ساز هم اقوام‌تان بودند؟
بله. از چند سال پیش برادرم بوق شاخی می‌زد و من از او یاد گرفتم. در خانه تمرین می‌کردم. بوقی که می‌زنم شاخ گوزن است و به قول معروف بوق اصل است. قلق دارد و تمرین می‌خواهد. چند سال در تیم فوتبال بانوان بودم و وزش موجب شده است تا نفس کم نیاورم.
نواختن سنج و دمام هم بلد هستی؟
بله. چند بار در مراسم سنج و دمام در مسجد مش ماشاالله و در مسجد جوادالائمه (ع) سنج و همین‌طور دمام زدم. سنج و دمام سختی چندانی ندارد. فقط باید ریتم را بلد باشی. نواختن نی‌انبان هم بلد هستم.
کلاس نهم هستی و هنوز انتخاب رشته نکرده‌ای. قصد داری موسیقی را به صورت آکادمیک ادامه بدهی؟
راستش دوست دارم معلم بشوم. موسیقی سنتی بوشهر را هم ادامه خواهم داد. مراسم سنج و دمام که در ایام محرم نواخته می‌شود، نوعی ارادت به امام حسین (ع) است و من هم امیدوارم در مسیر امام حسین (ع) قدم بردارم. آرزو دارم موسیقی اصیل بوشهر به گوش همه مردم دنیا برسد و بدانند فرهنگ و آیین مردم جنوب چگونه است. همیشه به این موضوع فکر می‌کنم و سعی دارم با مطالعه بیشتر راه و روشی برای ترکیب کردن بوق شاخی با سازهای دیگر ارائه کنم. نوعی موسیقی که در مراسم مولودی و اعیاد هم نواخته شود و در مراسم شادی هم از بوق شاخی استفاده کنیم.
- بیشتر بخوانید: آشنایی با ساز بوق
بوق شاخی در فرهنگ بومی جنوب
بوق از دسته سازهای بادی و یک ساز ویژه بین سازهای محلی جنوب ایران و در فرهنگ موسیقایی بوشهر مرسوم است و جایگاه خاصی در موسیقی آیینی دارد. بوق از شاخ بز یا گوزن ساخته می‌شود؛ اندازه تقریبی این ساز ۸۲ سانتی‌متر است. با دمیدن در سوراخی که در انتهای کناری شاخ ایجاد شده، صدایی بسیار رسا تولید می‌شود. از بوق در مراسم عزاداری در ماه محرم یا شهادت ائمه (ع) استفاده می‌شود. در بوشهر بعضی بوق‌ها شهرت دارند و به شکل خاصی تزئین می‌شوند. مثلا در بوق مسجد بهبهانی بوشهر، سری از جنس نقره قرار دارد که به آن تاج می‌گویند. تاج این بوق در هندوستان ساخته روی آن قلم‌زنی شده‌است و جزو قدیمی‌ترین بوق‌های منطقه به شمار می‌رود. بوق شاخی از ابزارهای مهم مراسم سنج و دمام و نوازنده بوق معمولا شروع‌کننده مراسم است. در حومه بوشهر در محلاتی مثل هلیله، خواجه‌ها، بندرگاه و امام‌زاده نیز بوق جایگاه ویژه‌ای دارد.
فیلم اولین دختر بوشهری که بوق شاخی می زند را اینجا ببینید:
بیشتر بخوانید:
کنسرت توریست‌های خارجی با صدای هاون برنجی + فیلم