همشهری آنلاین- لیلا شریف: «چه‌کسی مهریه را داده و چه‌کسی مهریه را گرفته؟» جمله قدیمی و پرتکرار بین خانواده‌های ایرانی است، اما آمار زندانی‌های مهریه نشان می‌دهد که این جمله درست از آب درنیامده است. نیم‌نگاهی به آمار زندانی‌های کل کشور نشان می‌دهد که لحظات شیرین سفره عقد برای هزار و 613نفر به خاطره‌ای تلخ پشت میله‌های زندان تبدیل شده است و هر سال با نوسان قیمت سکه و طلا به جمعیت این زندانی‌ها افزوده می‌شود. نگرانی از طولانی شدن حضور بدهکاران مهریه در زندان‌های کشور، موجب شد تا در تمام این سال‌ها خیرین برای آزادی این دسته از زندانیان دست به‌کار شوند. ستاد مردمی دیه کشور هم یکی از بازیگران اصلی این کارهای خیر است و به همین دلیل با اسدالله جولایی، رئیس هیأت امنای ستاد دیه کشور به گفت‌وگو نشستیم تا ابعاد پرونده بدهکاران مهریه و دلایل زندانی شدنشان عیان شود.
هر سال تعدادی از مردها به‌دلیل ناتوانی در پرداخت مهریه، راهی زندان می‌شوند. آیا این آمار در سال‌های گذشته تغییری کرده است؟
براساس اطلاعات فعلی باید گفت که آمار زندانی‌های مهریه، کاهش چندانی نداشته است. ما معتقد هستیم که موضوع مهریه یک قرارداد کاملا اقتصادی است و تنها بار تجاری ندارد؛ به همین دلیل هیچ مرجعی نمی‌تواند در عقد قرارداد هیچ زوجی دخالت کند؛ به همین دلیل نمی‌توان برای ثبت مهریه محدودیت ایجاد کرد.
البته ثبت مهریه‌های عجیب با محدودیت مواجه شده‌اند؟
بله، در گذشته موضوعاتی برای مهریه تعیین می‌شد که مالیاتی در برنداشت؛ به‌عنوان مثال شاهد بودیم که افرادی 40کیلو بال مگس، حوله یمانی و 50هزار رز هلندی را به‌عنوان مهریه ثبت کرده بودند. اکنون دیگر این دسته مهریه‌های عجیب و غریب ثبت نمی‌شوند.
آخرین آمار زندانی‌های مهریه چه رقمی را نشان می‌دهد؟
در حال حاضر ۱۲هزار و 8زندانی جرائم غیرعمد در سطح زندان‌های کشور تحمل حبس می‌کنند که از این تعداد، هزار و 613 نفر بابت ناتوانی در پرداخت مهریه، بدهکار شده‌اند و روزهای خود را در بند زندان به شب می‌رسانند. با وجود رفع خلأهای قانونی نسبت به مجازات بدهکاران غیرتبهکار و با وجود تأکید ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی مصوب سال ۱۳۹۴ که حبس بدهکار مالی را منوط به احراز مواردی چون «استنکاف محکوم‌علیه از پرداخت بدون عذر موجه» مطرح کرده، با این شرایط باز به واسطه احکام صادر شده شاهد هستیم که جوانانی از این سرزمین به‌دلیل مشکلات مالی، توانایی پرداخت مهریه را ندارند و راهی زندان شده‌اند.
بالاترین و کمترین آمار براساس آخرین اطلاعات، مربوط به کدام استان‌ها می‌شود؟
قبل از توضیح در مورد این آمارها باید به یک نکته توجه کنیم؛ اول اینکه آمار ستاد دیه موردی است و از سوی دیگر تعداد جمعیت و بافت فرهنگی - مذهبی بر این آمار اثرگذار است. برخی استان‌ها بالای 100زندانی مهریه داشتند؛ در استان تهران 193نفر، استان فارس 184نفر و 108نفر هم در خراسان رضوی به‌دلیل مهریه زندانی هستند.
برخی استان‌ها به‌دلیل فرهنگ خاص تعیین مهریه، پرهیز از وارد شدن به مراحل دادگاه خانواده، تلاش روسای دادگستری استان برای حل و فصل مشکلات و قسط‌بندی مهریه، آمار کمتری را به نام خود ثبت کرده‌اند و در این رابطه توانسته‌اند دست به پیشگیری بزنند. سمنان، ایلام و قم به‌ترتیب با 7، 12و 14 زندانی مهریه در رتبه کمترین‌ها قرار دارند.
از میان آماری که در مورد زندانی‌های مهریه ارائه دادید، چه میزان از این زندانی‌ها به جز مهریه پرونده دیگری دارند؟
در برخی پرونده‌ها ممکن است محکومیت به پرداخت مهریه «تک‌قرار» نبوده و فرد بدهکار بابت جرائم دیگر یا تخلفات موجود در پرونده، غیر از زوجه، مقروض دیگران هم باشد که با لحاظ این شرایط باز وضعیت رنگ و بوی مطبوعی ندارد. طبق آمار باید گفت که تقریبا نیمی از جمعیت 1613نفری زندانیان مهریه در شمار افرادی هستند که به صرف همین مطالبه حقوقی و ارائه همین دادخواست در حصار زندان گرفتار آمده‌اند.