به نظر شما صنعتی شدن ساختمان سازی چه معنایی دارد؟
در ابتدا باید عرض کنم بر اساس تعاریف صنعت و تولید صنعتی، ما چیزی به نام صنعت ساختمان در ایران نداریم ولی نگاه به ساختمان به عنوان کالای مورد نیاز انسان از دید صنعتی و علمی ، آن را در چهار چوب پروژه های صنعتی قرار می دهد. لذا به نظرم هرگونه پیشرفت چه در شیوه های ساخت و چه در مصالح ساختمانی گامی به سمت صنعتی شدن ساختمان است. می توان گفت ساخت یک بخش کامل، مثل یک اتاق در کارخانه و مونتاژآن در کارگاه،نهایت صنعتی سازی و ساخت قطعات دیوار پیش ساخته محوطه، کمترین گام به سمت صنعتی شدن است.
مزیت های صنعتی شدن و صنعتی سازی در ساختمان سازی چیست؟
به طور کلی روش های پیشرفته و صنعتی در ساختمان سازی به دو بخش تقسیم می شوند؛1- اجرای ساختمان در محل کارگاه به شیوه های صنعتی و جدید که عمدتا سازه های بتنی دارند و تاکید بر پیش ساختگی قالب ها است 2- ساخت قطعات پیش ساخته در کارخانه و مونتاژآن در محل کارگاه ساختمانی. البته هر شیوه ساخت و سیستم ساختمانی مزیت خاص خود را دارد ولی به طور کلی مزایای مشترک در صنعتی سازی را می توان اینگونه ذکر کرد: بالا رفتن سرعت کار؛ کاهش هزینه های ساخت؛کاهش خطای نیروی انسانی در ساخت؛ کنترل کیفیت بالا؛کاهش آلودگی های صوتی و محیطی؛ کاهش ضایعات و نخاله های ساختمانی.
چرا علیرغم این همه مزیت از شیوه های جدید در ساختمان سازی استفاده نمی شود؟
مزیت اصلی این روش ها کاهش هزینه و زمان است. نکته اینجاست که زمانی، ساختمان سازی به شیوه های صنعتی، صرفه اقتصادی دارند که به صورت انبوه ساخته شوند. در اینجا ساخت انبوه ساختمان، انبوه سازی بلوک های ساختمانی در کنار هم نیست، بلکه منظور ساختمان سازی مستمر و متوالی توسط اشخاص یا شرکت هاست که می تواندانبوه سازی هم باشد. به تعبیری عامل زمان است که هزینه را پایین می آورد. به این معنی که وقتی رونق اقتصادی در خرید و فروش ساختمان وجود داشته باشد،بازگشت سود و سرمایه سریعتر است و برای سازندگان، صرفه اقتصادی با آن است که زودتر ساختمان را بسازند و بفروشند و ساختمان بعدی را شروع کنند. لذا ساختمان سازی به شیوه صنعتی، صرفا در شرایط رونق اقتصادی توجیه دارد. جدای از سیکل های رکود بازار ساختمان و مسکن عامل دیگری نیز وجود دارد و آن الزامی نبودن استفاده از شیوه های جدید است. در حالی که به خصوص بعد از ظهور مسکن مهر، کارخانه های بسیاری برای تولید قطعات به شیوه های جدید ساخته شده اند. البته در حال حاضر قانون، مشوق هایی مثل وام بیشتر برای سازندگان به شیوه صنعتی وجود دارد ولی الزامی در این خصوص وجود ندارد. در کشورهای پیشرفته، جوامع محلی نقش قدرتمندی در ساختمان سازی دارند و یک سازنده نمی تواند مثل ایران ساخت یک ساختمان کوچک را یکی دو سال طول بدهد و ساکنان یک کوچه یا یک محله را با سروصدا و دود و توقف ماشین های سنگین بیازارد. قوانین در آن کشورها، صرفا اجازه ساختمان سازی در محلات را به شیوه های نوین کم سروصدا و سریع می دهندتا هم ساختمان ها به سرعت ساخته شوند و هم کمترین مزاحمت را برای ساکنین محل و محیط زیست داشته باشند.
با این تعاریف، مسکن مهر تا چه اندازه صنعتی است؟
مسکن مهر را باید به دو بخش تقسیم کنیم: آنهایی که در مجاورت شهرهای بزرگ و در شهرهای جدید ساخته شدند و آنهایی که در شهرهای کوچک ساخته شدند. عمده ساختمان هایی که در شهرهای کوچک ساخته شدند از روش های صنعتی و نوین نبوده اند. ولی آنهایی که مثلا در پرند و پردیس ساخته شده اند با شیوه های جدیدی ساخته شدند که پیش از آن در ایران های متداول نبودند. در این خصوص باید گفت مسکن مهر نقش مهمی را در تغییر شیوه ساختمان سازی داشتند.
راه حل مشکل از نظر شما چیست؟
خیلی ها حل مساله ساختمان و مسکن در ایران را انبوه سازی می دانند ولی مساله مهمتر دیگری وجود دارد و آن ساختمان سازی در بافت های فرسوده و ناپایدار است که ممکن است حادثه ای همچون زلزله، جان مردم را به خطر بیاندازد. از نظر من در همین پلاک های ریزدانه هم باید از روش های صنعتی استفاده کرد، آستانه تحمل ساکنان شهری در ایران بسیار پایین آمده و نباید با روش های ساختمان سازی سنتی بیشتر اعصاب مردم را خرد کنیم. البته یک بنر عذرخواهی هم میزنیم!
از آنجا که پیشتر گفتم مساله رکودهای پیاپی، انگیزه استفاده از روش های جدید در ساختمان سازی را از سازندگان میگیرد. این رکود هم به اقتصاد کلان کشوری وابسته است و هم به بازار عرضه و تقاضا. در هر دوی این دلایل دولت مقصر است. دولت می بایست با سیاستگذاری، این رکود ها را کنترل کند.
