همشهری‌آنلاین - مجید جباری: نشست بررسی عملکرد مدیریت شهری با تمرکز بر بحث «تراکم‌فروشی» در فضای کلاب‌هاوس برگزار شد. در این نشست که با عنوان «تراکم‌فروشی در شهرسازی سوداگر-انسانگرا» برگزار شد، عبدالرضا گلپایگانی (معاون شهرسازی شهرداری)، محمدسالاری (رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران) و محمدرضا جوادی‌یگانه (معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری) حضور داشتند.
عبدالرضا گلپایگانی در میزگرد بررسی عملکرد مدیریت شهری گفت: «به دلیل اینکه فروش تراکم و تبادل دارایی شهر از ابتدا به عنوان یک امر مقدس قلمداد نمی‌شد، توجه دقیقی هم به آن نشده است.»
او اضافه کرد: «دقیقا بر همین اساس معتقدیم سوداگری در شهر اتفاق افتاده؛ به همین دلیل می‌گوییم شهرو دارایی‌هایش را در آن دوره به صاحبان املاک فروختند و بسیار مفت، ارزان و نابه‌جا هم فروختند. این در حالی است که اگر همین موضوع را هم به رسمیت می‌شناختند و در خصوص آن، دقیق و درست برنامه‌ریزی می‌کردند، ضمن اینکه ثروت جالب توجهی برای شهر تولید می‌شد، توزیع تراکم در شهر هم به شکل بهتری سازماندهی می‌شد.»
معاون شهردار تهران درباره فروش تراکم در حوزه شهرسازی گفت: «فرآیندی که قدمت آن در شهرهای ما نزدیک به ۱۰۰ سال است، نتوانسته شهر را به عنوان یک موجود زنده تعریف کند؛ شهری که باید دارای ویژگی‌های متناسب برای زندگی خوب شهروندانش باشد و برای آن قانون بنویسد. نتوانسته روال‌های تهیه طرح را فراهم و به طور دقیق طبق آنچه در طرح پیش‌بینی شده، اجرا کند که مردم به سرانجام خوشایندی در زندگی در شهرشان برسند.»
گلپایگانی «تراکم» را یکی از موضوعات اصلی حوزه شهرسازی دانست و با اشاره به فرآیندهای آن در دوره‌های گذشته گفت: «متاسفانه فرآیندی که در گذشته برای آن طی شده، با آنچه که باید، متناسب نیست. در طرح جامع فرمانفرمایان که اولین طرح جامع تهران به حساب می آید، موضوع تفاوت تراکم در شهر مطرح و به‌صورت رسمی وارد ادبیات شهرسازی در تهران شد. در آن طرح جامع، محورهایی در شهر با تراکم بالا، جاهایی با تراکم کم و بخشی از شهر هم با تراکم متوسط در نظر گرفته شد که بر اساس آن قرار بود شهر در یک بازه زمانی ۲۵ ساله (۵ دوره ۵ ساله) ساخته شود.
شرط کلیدی که نادیده گرفته شد
معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران همچنین گفت:روندی که در دهه هفتاد به شدت آن افزوده شد، با مصوبه ای بودکه در سال ۱۳۶۵ در شورای عالی معماری و شهرسازی گذرانده شد. مصوبه ای که بر مبنای آن به شهرداری ها اجازه دادند بیش از آن چیزی که در طرح تفصیلی مجاز شمرده شده است، به املاک تراکم بدهند. اما همان مصوبه یک شرط کلیدی دارد که متاسفانه تا امروز هم کمتر به آن توجه شده؛ در آن مصوبه آمده است که «تراکم مازاد در قبال تضمین خواهان، متقاضی به تامین سرانه های خدماتی است.» متاسفانه این بند کلیدی که می توانست اساس تراکم مازاد را به ثروتی برای تولید کیفیت در شهر تبدیل کند، مورد بی توجهی قرار گرفت و بسیار سهل انگارانه به موضوع تراکم در شهر پرداخته شد.
این مدیر ارشد شهری پایتخت در ادامه در پاسخ به پرسشی درباره کاهش فروش تراکم از ۱۸ میلیون متر مربع در سال ۱۳۹۰ به ۶.۸ میلیون متر مربع در سال ۱۳۹۹ گفت: فروش تراکم ۱۸ میلیون متر مربعی در سال ۱۳۹۰ دلایل زیادی داشت. چون قرار بود طرح تفصیلی جدید در سال ۹۱ ابلاغ شود، در سال ۹۰ موج وجریان شدیدی به سوی صدور پروانه ایجاد شد که البته به موازات آن، گشایش های مالی هم در اقتصاد کلان کشور روی داده بود.
او با بیان اینکه نتیجه اتفاقی که دراین مدت افتاده مشخص است، تصریح کرد: وقتی ما نتیجه را ارزیابی کنیم می‌بینیم راهی که طی شده بهترین راهی نبود که می‌شد انتخاب کرد. اتفاق که سرانجامش تولید ۴۰۰ هزار واحد مسکونی خالی در تهران است که عمدتا هم بالاتر از محورخیابان انقلاب هستند.
گلپایگانی: ۱۰۰ میلیارد دلاری که در تهران به زمین دوخته شده، عدد تاثیر گذاری حتی در اقتصاد کلان کشور است. اگر این مبلغ را فقط از جنبه اقتصادی و جدا از بلایی که بر سر ترافیک، باغات، کیفیت زندگی و ساختاراجتماعی محله‌های تهران آمده، ارزیابی کنیم می بینیم که می شد خیلی از شهرهای ایران را با این پول آباد کرد
کاهش کیفیت زندگی در پایتخت
گلپایگانی ادامه داد: اگر این رقم یعنی ۴۰۰ هزار را در هر واحد به طور میانگین ۱۰۰ متر مربع ضرب کنیم و عددی که به دست می آید را هم ضرب در ۶ میلیارد تومان (مبلغ تقریبی خانه ۱۰۰ متری) بکنیم، با دلار ۲۴ هزار تومانی، کمترین عددی که به دست می آید، ۱۰۰ میلیارد دلار است که این رقم کلان با سیاست های غلط در شهری مثل تهران متوقف مانده است.
معاون شهردار تهران گفت: ۱۰۰ میلیارد دلاری که در تهران به زمین دوخته شده، عدد تاثیر گذاری حتی در اقتصاد کلان کشور به شمار می‌آید. اگر این مبلغ را فقط از جنبه اقتصادی و جدا از بلایی که بر سر ترافیک تهران آورده؛ بلایی که بر سر باغات تهران، کیفیت زندگی در پایتخت، بافت‌های تاریخی شهر و همچنین ساختاراجتماعی محله‌های تهران آمده است، ارزیابی کنیم در می یابیم که با این رقم کلان به راحتی می شد خیلی از شهرهای ایران را آباد کرد.
گلپایگانی ۴۰۰ هزار خانه خالی در تهران و توقف میلیاردها دلار پول در این شهر را به سیاه چاله ای که سرمایه ملی را بلعیده تشبیه کرد و افزود:این ها همه نتیجه راهی بوده که در دو دهه گذشته و به خصوص در ده سال اخیر طی شده است.
کارگاه ساختمانی به وسعت تهران
معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران ادامه داد: در مورد باغات بسیار صحبت شده است. تصمیمی که در طرح جامع و درشورای عالی شهرسازی و معماری و در دوره دوم شورای شهر گرفته شد، تصمیمی بود که نیاز به بازنگری داشت. البته حتما نیت، خیرخواهانه بوده ولی ضوابط شهرسازی بهپایش، بازنگری و اصلاح دائم نیاز دارد.
گلپایگانی با اشاره به کاهش ۱۸ میلیون متر مربع فروش تراکم به ۶.۸ میلیون متر مربع گفت: اتفاقی که در زمینه تراکم فروشی در سال ۹۰ افتاد، شهر تهران را به کارگاه ساختمانی تبدیل کرده بود. ارزش های شهر در حال تبدیل به کالاهایی بود که بخش عمده ای از آن‌ها برای حفظ ارزش دارایی تولید می شدند نه برای پاسخ به نیازهای سکونت شهروندان.
معاون شهردار تهران درآخر سخنانش خاطرنشان کرد: یکی از نتایج چنین رویکردی را پیش تر عنوان کردم. ۴۰۰ هزار واحد مسکونی خالی تقریبا یک کلانشهر یک میلیون و ۴۰۰ هزار نفری است که هیچ استفاده ای از آن نمی شود.
نگاه سوداگرانه به شهر را متوقف کردیم
محمد سالاری عضو شورای شهر تهران هم در این نشست گفت: طرح جامع اگر چند نقطه طلایی داشته باشد یکی از مهمترین آن ها احیای نهاد مطالعات و پایش توسعه شهری بود. اینکه طرح های جامع و تفصیلی در فرآیند قانونی تصویب می‌شوند و شهرداری ها موظفد آن را اجرا کنند اینکه چگونه این اقدامات راهبری و پایش می‌شوند و تکالیفشان که می بایست مبتی بر مشارکت همه نهادها و سازمان باشد؛ برای همه این ها به درستی یک نهادی را تعریف شده است که همان مطالعات و پایش توسعه شهری است.
سالاری ادامه داد: متاسفانه می‌بینیم در یک دوره زمانی نگاه سوداگرانه به مدیریت شهری باعث می‌شود، آقای نیکزاد وزیر مسکن و راه و شهرسازی دولت آقای احمدی‌نژاد یک‌طرفه مهمترین وظیفه و رسالت شورای عالی شهرسازی و معماری را که وظیفه‌اش پایش و راهبری و دیده‌بانی است کنار بزند و شهرداری وقت هم ناظر و هم مجری طرح تفصیلی شود. بسیاری از انحرافاتی که بعد از طرح تفصیلی پیش آمد نتیجه همین نبود نهاد پایش است.
عضو شورای شهر تهران گفت: در دوره چهارم و پنجم من و همکارانم سه بار و هر بار چهار یا پنج ماه تلاش کردیم، وزیران وقت و شهرداران وقت را مجاب کنیم که این نهاد چه اهمیتی دارد؛ سه تفاهمنامه نوشتیم و بالاخره در دوره آقای دکتر حناچی باتوجه به اینکه دغدغه ایشان همین بوده توانستیم این نهاد را دوباره احیا کنیم.
سالاری در پاسخ به سوالی در مورد خروج پادگان‌ها از شهر گفت: درباره خروج پادگان‌ها از شهر یک قانونی داریم که مصوبه مجلس است. اساسا شورای شهر در رابطه با خروج پادگان‌ها اختیار قانونگذرای ندارد. آن چیزی که ما توانستیم انجام دهیم این است که علیرغم اینکه در دوره مدیریت شهری گذشته برای پادگان‌ها غالبا بارگذرای‌های انبوه در نظر گرفته بودند- یکی از انحرافات جدی این است که در پادگان ۰۶ دو دهم میلیون متر مربع ارتش جمهوری اسلامی می‌توانسته بارگذاری کند- ما از ابزار نظارتی‌مان استفاده کردیم و جلوی این‌ها را گرفتیم. شهرداری تهران هم این نگاه را داشت. ان شالله در این دوره بتوانیم ۳۵ هکتار پادگان ۰۶ را به پارک عمومی تبدیل کنیم.
وی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه آیا شهر انسانگران فقط همان رویکردهای سلبی است؟ گفت به نظر «نبایدها» یی که مدیریت شهری دوره پنجم به خصوص در حوزه شهرسازی جلوی آن‌ها را گرفت، بسیار ارزشمند بود. بسیاری از مدیران شهری و جامعه حرفه‌ای و صاحبنظران اساسا فکر نمی‌کردند که بشود جلوی همه این انحرافات را گرفت. یعنی فکر نمی‌کردند که بشود مصوبه برج باغ را لغو کرد و جای آن خانه باغ گذاشت. این کار ارزشمندی است که انجام دادیم. توقف شهر فروشی که در شوراهای معماری و کمیسیون‌های داخلی انجام شده کار بسیار ارزشمندی است. اگرچه در رویکردهای ایجابی هم کارهای بسیار بزرگی انجام شده است. ما موفق شدیم طرح تفصیلی ویژه منطقه ۲۲ را که به تنهایی می‌تواند کارنامه‌ای برای حوزه شهرسازی و معماری باشد به وسعت ۵۹۰۰ هکتار را تدوین کنیم. جمعیت ۷۵۰ هزار نفری را به ۵۰۰ هزار نفر و همه فضای سبز مابقی فریز کنیم و سازوکار بانک زمین ایجاد کنیم.
نظر شما