هویت شهری
-
موتور آب روی قنات سلیمانیه نشست و خاطرهساز شد
اگر در محله دولاب خوب بگردی و پای صحبت قدیمیهای محله بنشینی خاطرات بسیاری از قناتهای قدیمی این محله و چیزی به نام موتورآب برای گفتن دارند. در گذشته، دولاب قناتهای مهم و پرآبی را در دل خود جای داده بود که معروفترین آن قنات دولاب است.
-
تاریخسازان خفته در محلهای هزاران ساله
گورستان دولاب یکی از بزرگترین گورستانهای ارامنه تهران است. گورستانی که سال ۱۲۳۳ شمسی (۱۸۵۵ میلادی) در همسایگی دارالخلافه راهاندازی شد و بهتدریج با دفن سایر درگذشتگان اقلیتهای دینی تبدیل به یکی از گورستانهای بزرگ ارامنه و اقلیتهای دینی تهران شد.
-
محلهای با تکیههای تاریخی و بزرگ | تخته سنگ ۱۶۷ ساله، یادگار سید علینقی
محله دولاب را محله تکیههای بزرگ و تاریخی مینامند. بهخصوص تکیههایی که به دیگهای نذری بسیار بزرگ مشهور هستند. تکیه چال و حسینیه عسگری از مهمترین مکانهایی است که سالها میزبان عزاداران سالار شهیدان امام حسین (ع) بودهاند.۱۶۷
-
اولین مسجد تهران اینجاست | چرا حاج اسماعیل دولابی فقط در این مسجد معتکف میشد؟
قدمت مسجد «بقیه الله» در روایتهای محلی به حدود هزار سال میرسد. برخی پژوهشگران، این مسجد را نخستین مسجد تهران میدانند؛ این موضوع برگی از تاریخ و قدمت محله دولاب را به رخ میکشد.
-
سکویی تاریخی که گود زورخانه در دولاب شد
ساخت حمام «ماندگار» محله دولاب داستانی خواندنی و شنیدنی دارد؛ روایت زائری که هزینه سفر زیارت خانه خدا را برای رفاه بندههای خدا، صرف بنا کردن حمام محله دولاب کرد؛ حمامی که اگر مانند نامش باقی میماند اکنون بیش از ۲۰۰ سال قدمت داشت.
-
دومین جلسه «مدرسه بهاره» همشهری؛ امشب ساعت ۲۰ | نمایشنامهنویسی، تئاتر نوین در مکتب تهران
مرکز تهرانپژوهی همشهری «مدرسه بهاره» با عنوان «تاریخ هنر، مکتب تهران» را برای علاقهمندان به هنر با حضور اساتید مطرح این حوزه با موضوعات معماری، تئاتر، سینما، فرش، موسیقی، عکاسی، نقاشی، خوشنویسی، گرافیک، و مجسمهسازی برگزار میکند که دومین جلسه آن امشب ساعت ۲۰ به صورت برخط تشکیل میشود.
-
مسجد پیردولاب؛ پایگاه مبارزان انقلابی
مسجد پیردولاب که اکنون با نام «نواب صفوی» آن را میشناسیم با توجه به اتفاقات تاریخی که در آن رخ داده، فراموشنشدنی است و وقتی صحبت از بیان هویت محله به میان میآید، اهالی به حضور مبارزان و افراد برجستهای همچون شهید نواب صفوی در این مسجد اشاره میکنند.
-
ستارگان پرفروغ آسمان دولاب
اگر به سراغ بازشناسی شهیدان محلههای تهران برویم، در میان انبوه نامهای تابناک ازجانگذشتگان در راه دفاع از میهن و نیز مبارزان انقلاب، به نامهایی برمیخوریم که یازاده همین محله دولاب بودهاند یا در این محله زندگی کردهاند.
-
خاطرات جذاب خیابان واگنخانه تهران | وقتی راننده واگن اسبی، هوس خیار خوردن میکرد!
خیابان واگن خانه در محله دولت که این روزها به خیابان اکباتان معروف است حدود سال ۱۲۶۸ شمسی ایستگاه نخستین وسیله حملونقل عمومی پایتخت بود. واگنهای اسبی یا همان ترامواهای اسبی دوران قاجار در این خیابان پارک میشدند و هر روز مسافران زیادی از جماعت تهرانی را جابهجا میکردند.
-
ایستاده با چراغ راهنما | چراغهای راهنمایی چطور به خیابانهای تهران آمدند؟
امروز دیگر این تصور که یک چهارراه شلوغ و پررفت و آمد چراغ راهنمایی نداشته باشد غیرممکن است. یک قرن پیش نیز زمانی که خودروها به جای چهارپایان و درشکهها مسئولیت جابجایی مسافران را در خیابانهای تهران به عهده گرفتند، نخستین بار جای خالی چراغ راهنمایی در چهارراههای شلوغ پایتخت احساس شد.
-
قالبهای یخ ۱۰۰ کیلویی در این محله تولید میشد | معماری عجیب یخچالهای دولاب
محله دولاب در سالیان نهچندان دور، یخچالهای طبیعی و دستسازی با معماری ویژه داشت که در فصل گرما، نیاز به یخ اهالی محله و شهر تهران را تامین میکرد.
-
حصار و باروی خشتی محافظ کشاورزان دولابی بود
روزگاری به جای خیابانهای شلوغ محله اصفهانک تا چشم کار میکرد زمین کشاورزی دیده میشد و کوچهباغها و مزارعی که دل هر رهگذری را میبرد. آن روزها روستای اصفهانک دولاب قلعهای خشت و گلی داشت با ۴ برج دیدهبانی در چهار سو و دیوارهایی به ارتفاع بیش از ۷ متر که دهها خانواده در آن زندگی میکردند.
-
بدنامترین و بیاحترامترین ماموران دولت در عهد قاجار | عوارض ورود به تهران چقدر بود؟
تهران دوران قاجار شهری بود خوش آبوهوا با جمعیت و وسعت کم با حصاری دور شهر و دروازههایی که بر آمد و شد مردم نظارت و از مردم و بار عوارض و عشریه دریافت میکردند.
-
سرزمین عرفان و دانش | آشنایی با برجستهترین عالمان و عرفای دولاب
در اهمیت جایگاه علمی و مذهبی دولاب همین بس که محمد ابن جریر طبری، صاحب کتاب تاریخ طبری، در خاطرات خود از سفر به دولاب و نشستن پای درس علمای بزرگی چون ابوالبشر دولابی نوشته است. آبادی کهن دولاب در طول تاریخ خود میزبان جلسات مذهبی و عالمان بزرگ دینی بوده است.
-
اینجا نخستین محل زندگی ارامنه در تهران است
آبادی کهن دولاب در طول تاریخ خود پذیرای اقوام و مهاجران بسیاری از نقاط مختلف کشور بود. وجود گورستان قدیمی ارامنه در اراضی دولاب، یکی از مهمترین نشانههایی است که گواهی میدهد زندگی ارامنه در دولاب قدمت بسیار دارد. در ادامه به ماجرای کوچ ارامنه به دولاب و رسم خاص آنها در این آبادی پرداختهایم.
-
دستفروشی در ماشین دودی مثل مترو | بختگشایی و رمالی در سفر به شاهعبدالعظیم
با سوار شدن پادشاه به ماشین دودی ترس سفر با این وسیله جدید میان مردم ریخت. تا قبل از این اغلب تهرانیها به ماشین دودی دشنام میدادند و آن را همردیف شیطان تصور میکردند و به رویش آب دهان پرتاب میکردند. اما بعد از کنار آمدن مردم با این پدیده جدید ماجراهای جالبی رقم خورد.
-
نخستین وسیله حمل و نقل عمومی پایتخت چه بود؟
روزگاری درشکهها نخستین و البته محبوبترین وسایل حمل و نقل عمومی پایتخت بودند. پیش از ورود تاکسی به خیابانهای تهران، درشکهها مدرنترین و سریعترین وسیله حمل و نقل بودند که مسافران را از مراکز پررفت و آمدی چون سینماها، سالنهای تئاتر و ایستگاههای شلوغ شهر به مقصد میرساندند.
-
ماشین بنز لهجه کنیها را تغییر داد! | ماجرای کدخدای پونک و ماشینهایش
بنز آلمانی سفیدرنگ مرحوم حاج محمد یعقوبی از اهالی محله بالون روستای کن نخستین ماشینی بود که کوچهباغهای کن را بالا و پایین میرفت و نگاه رهگذران را خیره میکرد. ماشینی که زمینهساز تحولات بسیار زیادی در این روستا شد.
-
لشکرگاه افراسیاب در کدام نقطه تهران بود؟
دولاب قدمتی هزار ساله دارد. روستایی وسیع که با زمینهای زراعی خود شناخته میشد و اکنون به یکی از محلههای تهران تبدیل شده است. دولاب در طول تاریخ خود وقایع بسیاری را از سر گذرانده و چهرههای برجسته بسیاری نیز به جامعه علمی، فرهنگی و مذهبی تقدیم کرده است. در ادامه به تاریخ کهن این آبادی پرداختهایم.
-
از گشت و گذار در تفلیس تا ماشین دودی در تهران
ناصرالدین شاه پادشاه شاعرپیشه ایرانی همیشه دوست داشت دارالخلافه مقر فرمانرواییاش چیزی کم از پایتخت کشورهای اروپایی نداشته باشد. به همین دلیل به هر گوشهای از دنیا که سفر میکرد و سرک میکشید سوغاتی همراه خودش میآورد و ماشین دودی هدیه سفرش به تفلیس بود که ماجرای جالبی دارد.
-
حسن هندی، متخلفترین راننده تهران | روزی که مسافر ایستاده جریمه داشت
ماجرای جریمه در تهران و ورود و خروج رانندهها به «محکمه خلاف» روایت شنیدنی است که هر راننده تهرانی باید آن را بداند.
-
نخستین سرویس مدرسه تهران مخصوص بچهپولدارها بود
جابهجایی دانش آموزان از خانه تا مدرسه و بالعکس در دوران سلطنت پهلوی در ایران باب شد. این سیستم حملونقل بیشتر مختص فرزندان رجال و پولدارها بود.
-
یادی از اولین خطوط اتوبوسرانی | از بلیت فلزی تا بلیت کاغذی و باجه بلیتفروشی
دهه نخست سال ۱۳۰۰ بود که اتوبوسرانی تهران با ۴ خط، رسماً شروع به کار کرد.
-
طرشت؛ قطب فرهنگی ایران | تلمذ وزیر سلجوقی نزد علمای طرشتی
تاریخ تهران را که مرور میکنیم به روستای خوش آب و هوای طرشت یا به قول قدیمیها درشت در همسایگی آن میرسیم. روستای طرشت از دوران آلبویه یا حتی پیشتر مهد پرورش عالمان و اندیشمندان شیعی و در واقع یکی از نخستین مراکز بزرگ علمی کشور به دلیل زندگی بزرگانی چون شیخ عبدالله طرشتی، احمد درشتی و... بوده است.
-
برچیده شدن خط خاطرهانگیز به حکم شخص اول مملکت
«خط بازار» نخستین خط حمل و نقل عمومی تهران بود که سال ١٢٦٨ از بازار تا انتهای خیابان لالهزار با استفاده از واگن اسبی با گنجایش ۵٠ مسافر راهاندازی شد.
-
آموختن اتولرانی زیر تابلو پرستو | مسئول آموزش رانندگان یک افسر روسی بود
در سالهای اولیه ورود اتومبیل به ایران بسیاری از رجال دولتی و رانندگان سفارتخانهها به دلیل سفرهای خارجی و زندگی در دیار فرنگ گواهینامه رانندگی داشتند. اما اینکه مردم عادی و بقیه پایتختنشینان چطور صاحب گواهینامه شدند هم حکایت جالبی دارد.
-
قصه زهره و نوشآفرین خانم و نخستین مدرسه دخترانه طرشت | مکتبخانههای طرشت را زنان مدیریت میکردند
قصه راهاندازی مدرسه و باسواد شدن بچههای محله طرشت با نام زنانی گره خورده است که همه هموغمشان رشد و تعلیم بچههای روستا بود.
-
جولان اولین اتوبوسهای فرنگی در پایتخت | کرایه هر مسافر ۳شاهی
لایحه واگذاری اتوبوسرانی تهران در آبان ۱۳۰۵ به مجلس شورای ملی ارائه و با این لایحه به موسسه دانمارکا، متعلق به کشور دانمارک، اجازه دایر کردن خطوط اتوبوسرانی داده شد. اما اولین اتوبوس توسط معینالتجار و سال ۱۲۹۰ به تهران آورده شد. او آن اتوبوس را از بازرگانی بلژیکی در رشت خریده بود.
-
چرا در تهران قدیم خودروها وسط خیابان پارک میکردند؟
با توسعه شهر، افزایش جمعیت، توسعه حمل و نقل و افزایش شمار خودروها حالا دیگر کوچه و خیابانی را در پایتخت نمیتوان پیدا کرد که شهروندان خودروهای خود را در حاشیه آن پارک نکرده باشند. اما روزگاری در تهران قدیم وقتی نخستین نسل اتومبیلها وارد خیابانهای شهر شدند، رسم بود که رانندگان وسط خیابان پارک کنند.
-
اولین اداره و قوانین راهنمایی و رانندگی | سرعت بالای ۱۵ کیلومتر در ساعت ممنوع!
سال ۱۲۹۲ برای نخستین بار فردی سوئدی به نام «وستداهل» که در سوئد کفیل یکی از کلانتریها بود و «برگداهل» مامور آگاهی، و «وارفاس» پلیس ساده، به ایران آمدند و سازمان نظمیه (شهربانی) تاسیس شد.