طرحی که برای نخستین بار در سال 64 همزمان با دویستمین سال پایتختی تهران مطرح شد، اما تا پایان جنگ تحمیلی مسکوت ماند. بعد از آن و در سال 1368 بار دیگر بهطور جدیتری مطرح شد که در نهایت با تصمیم دولتمردان وقت مبنی بر ارجحیت ساماندهی تهران کنار گذاشته شد. این موضوع مجددا در سالهای نخستین دهه 70 مطرح شد، اما پیگیری آن بینتیجه ماند، اما اخیرا موضوع انتقال احتمالی پایتخت چهره جدیتری بهخود گرفته است.
گفته میشود در مطالعات اولیه طرح انتقال پایتخت 3 گزینه در نظر گرفته شده که تا کنون نامی از گزینهها به میان نیامده است. با این حال میتوان از سمنان بهعنوان یکی از استانهایی که همواره بهعنوان گزینه اصلی مطرح بوده نام برد.
اما اینکه آیا استان سمنان ظرفیت لازم برای معرفی بهعنوان پایتخت دوم را داراست یا خیر به عقیده کارشناسان به مسائل مختلفی از جمله آماده بودن زیرساختها همچون آب، برق، گاز و...، موقعیت جغرافیایی مناسب برای گسترش محدوده شهر، جمعیت متعادل، نبود مشکلات موجود در پایتخت فعلی، آب و هوای مناسب، دارا بودن شاخصهای توسعه و... بستگی دارد.
علیرضا خسروی، شهردار سمنان با بیان اینکه یکصد هزار کیلومتر مربع مساحت موقعیت منحصربهفردی را برای استان سمنان ایجاد کرده است، از مجاورت و همسایگی با 8 استان کشور، قرار گرفتن در گذرگاه شرق به غرب و بخشی از آن در گذرگاه شمال به جنوب، برخورداری از 4 فصل در طول سال به دلیل وسعت زیاد استان و موقعیت برتر در زمینه شاخصهای توسعه از جمله صنعت، انرژی، حمل و نقل و جادهسازی، بهداشت، دانشگاه و... بهعنوان شاخصهای قابل توجه در انتخاب این استان یاد میکند.
ویژگیهایی همچون ضریب اطمینان بالا در مقابل زلزله و قرار نگرفتن روی گسل، امنیت اجتماعی و آرامش شهر سمنان، در دسترس بودن و نزدیکی به قطبهایهای جمعیتی کشور، قرار گرفتن بر سر راه چهار راه ارتباطی کشور، استان سمنان را در ردیف گزینههای برتر برای انتخاب پایتخت قرار داده است.
سید کاظم شجاعی ، رئیس شورای اسلامی شهر سمنان ، اما مهمترین عامل را امکان توسعه شهر بهصورت عمودی و افقی و به تبع آن توان پذیرش جمعیت چندین برابر جمعیت کنونی دانسته و میگوید: در حال حاضر حریم کنونی شهر سمنان 4800 هکتار است که تا 12هزار هکتار هم قابل توسعه است.
این توسعه تا 20 کیلومتر به طرف شرق و حتی دامنه کوههای آهوان امکانپذیر است. او در پاسخ به اینکه آیا شهر سمنان بعد از گسترش و پذیرش جمعیت چند برابری، امکان و آمادگی خدمات رسانی به جمعیت اضافه را خواهد داشت یا نه میگوید: در حال حاضر ما در شهر سمنان آمادگی ارائه خدمات به چندین برابر جمعیت فعلی را داریم و از این نظر محدودیتی وجود ندارد.
سمنان یا شاهرود؟
اگرچه ویژگیهای خاص استان سمنان، آن را بهعنوان یکی از گزینههای مهم در میان 3 گزینه احتمالی مطرح کرده است، اما اینکه کدام یک از شهرستانهای استان قابلیت و ظرفیتهای لازم برای پذیرش و معرفی شدن بهعنوان پایتخت را داراست پرسشی است که همواره مطرح بوده است.
در این میان بیشترین احتمال بین انتخاب 2 شهر شاهرود و سمنان است، بهطوری که اخیرا نماینده مردم شاهرود در مجلس از انتخاب احتمالی این شهر بهعنوان پایتخت دوم خبر داده است. کاظم جلالی در شرایطی از شاهرود در مطالعات اولیه انتقال پایتخت ایران بهعنوان یکی از اصلیترین گزینهها یاد میکند که تا پیش از این، از سمنان بهعنوان یکی از مکانهای احتمالی انتقال پایتخت نام برده میشد.
با اینکه سمنان بهعنوان مرکز استان بیش از دیگر شهرستانهای استان مد نظر بوده است ولی نزدیکی به تهران باعث شده انتقادهایی بر انتخاب این شهر وارد باشد.
بیژن صیادی، نایبرئیس شورای اسلامی شهر شاهرود با بیان این مطلب میافزاید: فاصله یک ساعت و نیم و نزدیکی سمنان تا تهران باعث میشود که درصورت انتخاب بهعنوان پایتخت، این شهر حالت شهرک اقماری بهخود بگیرد و شبیه به آنچه را هم اکنون در شهرکهای صنعتی گرمسار وجود دارد شاهد باشیم، به عبارتی روند زندگی شهروندان همچنان در تهران به قوت خود باقی خواهد ماند و شهروندان تنها برای انجام کار وارد پایتخت جدید خواهند شد.
این درحالی است که شاهرود بهدلیل ویژگیهای خاص خود از جمله وجود فاصله منطقی به لحاظ زمانی و مسافت از تهران گزینه مناسبتری است. او با بیان اینکه شاهرود هشتمین کلانشهرستان کشور از نظر وسعت است،
وجود روستاها تا شعاع 360 کیلومتری حوزه این شهرستان را از دیگر مولفههای قابل توجه این شهر دانسته و در پاسخ به آماده بودن زیر ساختهای این شهر میگوید: امکانات موجود برای جمعیت حاضر کافی است، اما درصورت انتخاب، نیازمند توجه بیشتری در زمینه آب، برق، فاضلاب و... هستیم.
در حالی که صیادی از ضرورت توجه به آمادهسازی زیرساختها سخن میگوید، اما خسروی، شهردار سمنان به نکات مهم تری از جمله وجود ادارات کل، فرمانداری و استانداری در شهر سمنان اشاره کرده و میگوید: علاوه بر این وجود مراکز نظامی پدافند غیرعامل در شهر سمنان هزینههایی را در بر داشته که اجرای آن در شهرهای دیگر به نوعی دوبارهکاری و صرف هزینه مجدد است.
او معتقد است کارشناسان با در نظر گرفتن تمامی این شاخصها موضوع انتخاب سمنان را بهعنوان پایتخت دوم کشور مطرح کردهاند.