شوراهای شهر مولود نوپایی هستند که بیست و چهارم آذر، سومین دوره تولدشان را جشن می‌گیرند. با انتخاب اعضای شوراهای شهر، نیازهای بدنه جامعه و تکالیف شهری به عنوان ملموس‌ترین فعالیت‌های عینی از دید مردم تعیین و اجرایی می‌شود.
شورای شهر را می‌توان مدعی‌العموم مردم در بخش‌های مدیریت شهری دانست و شاخصه مدیریت شهری نیز، شهردار است که چند سالی است بعد از تشکیل شوراها، از سوی اعضای آن انتخاب می‌شود.
انتخاب شهردار را می‌توان یکی از مهمترین وظایف و راهگشاترین تصمیمات شوراهای شهر در نظر گرفت.
انتخابی که بعضاً چالشبرانگیزترین بحث میان اعضای شورا بوده است. شاید از این رو است که برای سومین دوره انتخابات شوراهای شهر و روستا، برخی گروه‌های سیاسی در کنار ارائه لیست کاندیداها و معرفی آنها، شهردار منتخب خود را نیز اعلام می‌کنند.
چنین اقدامی از سوی احزاب و گروه‌های سیاسی، رفتار نوپایی است که در این دوره از انتخابات، ظهور بیشتری پیدا کرده و در عین حال به موضوع بحث محافل سیاسی نیز تبدیل شده است.
اکنون تعداد بیشتری از دسته‌های مختلف سیاسی به معرفی شهردار منتخب و مورد نظر خود پرداخته‌اند. به همین علت نیز مخالفان و موافقان زیادی هم به بحث در اینباره می‌پردازند.
در همین راستا، مهدی‌کوچک‌زاده عضو فراکسیون اصولگرایان مجلس در مخالفت با معرفی شهردار از سوی لیست‌های انتخاباتی، می‌گوید که این کار به‌نوعی تحمیل بر کسانی است که بعدها به عنوان اعضای شورای شهر انتخاب می‌شوند.
وی در گفت‌و گو با ایسنا با بیان اینکه ضرورت معرفی شهردار را منطقی نمی‌داند، افزود: انتخاب شهردار بر عهده کسانی است که به عنوان عضو شورای شهر انتخاب می‌شوند و در حال حاضر مشخص نیست لیست‌هایی که ارائه می‌شوند و شهرداری که از طرف ارائه‌کنندگان لیست‌ها معرفی می‌شود، همان کسی باشد که بعداً اعضای شورای شهر، برای انتخاب او، اراده می‌کنند.
این نماینده تهران همچنین تصریح کرد که با این اقدام، کسانی که در یک لیست گروهی قرار می‌گیرند پیشاپیش متعهد می‌شوند که یک فرد را به عنوان شهردار انتخاب کنند که در حقیقت این شهردار، یک حزب می‌شود.
مریم بهروزی، مسئول کمیته سیاسی جامعه پیروان خط امام و رهبری نیز، در اینباره تاکید می‌کند که در حال حاضر باید به‌دنبال انتخاب یک شورای شهر خوب باشیم نه اینکه برای انتخاب شهردار با یکدیگر رقابت کنیم.
در عین حال، حسین نوش‌آبادی، عضو فراکسیون اصولگرایان هم ، درمورد معرفی شهردار و از سویی گروه‌هایی که لیست می‌دهند،گفت: این اقدام منطقی نیست.
این نماینده مجلس در ادامه افزود: معرفی شهردار همواره با معرفی نامزدهای انتخابات شوراها، شائبه تبلیغاتی بودن کار را به وجود می‌آورد و خارج از عرف معمول است.
وی در توضیح صحبتهایش خاطرنشان کرد: چه بسا حزبی همراه لیستی که می‌دهد، شهردار را معرفی کند ولی بعداً بخواهد درباره آن شخص، تجدیدنظر کند یا اینکه اعضای شوراها به آن شخص معرفی شده، پایبند نباشند بنابراین این اقدام، غیرمعمول و نامتعارف است. از سوی دیگر فاطمه آجرلو عضو خانه ملت نیز، معرفی شهردار از سوی لیست‌های انتخاباتی را، یک اقدام تعجیلی و تبلیغی می‌داند. این عضو فراکسیون اصولگرایان می‌گوید: در حال حاضر بحث انتخاب شوراها مطرح است و به نظر می‌رسد که معرفی شهردار، یک نگاه تحمیلی را حاکم می‌کند.
آجرلو خاطرنشان می‌کند: این نهایت مداخله است که جناح‌ها بخواهند در لیست‌های خود، شهردار مورد نظر خود را هم، معرفی کنند؛ چرا که معرفی شهردار، باید از سوی شوراها انجام شود و شوراها آزادانه با نگاهی به مبنای نیاز شهر، شهردار را انتخاب کنند.
به شوخی مطرح می‌کنیم
اما در کنار مخالفان معرفی شهردار در لیست نامزدهای مورد حمایت گروه‌ها، تعدادی دیگر موافق این روال بوده و آن را اقدامی مثبت می‌دانند.
در همین زمینه، سیدعلی میرهادی دبیر شاخه روحانیون حزب اعتمادملی، معتقد است که جریان‌ها و گروه‌هایی که قصد ارائه فهرست انتخاباتی برای شوراها را دارند، باید شهردار مورد نظر خود را برای آینده به افکار عمومی معرفی کنند تا مردم با امید بیشتری به صحنه بیایند. وی افزود: بسیار پسندیده است که در احزاب و گروه‌های مختلف مطرح شود که اگر فهرست مدنظرشان را می‌آورند چه کسی را به عنوان شهردار بهتر است معرفی کنند.
عضو حزب اعتماد ملی همچنین درباره مطرح شدن این موضوع در حزب متبوعش گفت: گاهی مواقع به شکل متفرقه و در قالب شوخی و جدی، بحث شهردار مدنظرمان، مطرح می‌شود اما هنوز روی این موضوع به شکل جدی کار نکرده‌ایم.
اما علی شکوری‌راد، عضو حزب مشارکت نیز، معرفی شهردار را در لیست‌های انتخاباتی کار مطلوبی دانست که باعث می‌شود تا مردم نیز راحت‌تر بتوانند درباره شناخت کاندیداهای شوراها، به قضاوت بپردازند.
وی در گفت‌و‌گو با همشهری خاطرنشان کرد: کسانی که به عنوان نامزد شهردار معرفی می‌شوند، بیانگر گرایش و برنامه آنان هم می‌تواند باشد و پیام رساتری را به مردم می‌رساند که اینها در صورت انتخاب شدن کدام گرایش و فرد را برای مدیریت شهر مناسب می‌دانند؛ زیرا مهمترین کاری که شوراهای شهر انجام می‌دهند، انتخاب شهردار است و نظارت بر امور شهری و غیره، در مرتبه بعدی قرار می‌گیرد و در عین حال بخش عمده‌ای از این کار به‌وسیله شهردار انجام می‌شود. بنابراین، این اقدام را مثبت می‌دانم و کار خوبی است.
شکوری‌راد در عین حال یک «اما» در کنار گفته‌هایش ذکر می‌کند و می‌گوید: البته نباید به مردم قول قطعی در این مورد داد زیرا هر کسی که انتخاب می‌شود، دارای یک رای از 15رای در شورای شهر است و مردم هم نباید تلقی کنند که لزوما با رای دادن به یک نفر می‌توانند شهردار را هم انتخاب کنند. چون مجموعه افرادی که وارد شورای شهر می‌شوند تصمیم می‌گیرند که چه کسی شهردار شود.
وی همچنین با تاکید بر اینکه معرفی کردن شهردار می‌تواند گرایش نامزدهای شوراهای شهر را معرفی کند، تصریح کرد: از آنجایی که اینگونه مسائل در جامعه خوب جا نیفتاده و سابقه چندانی ندارد، ممکن است اینطور تلقی شود که هر فردی که به شورا رفت، می‌تواند شهردار را هم انتخاب کند. و این در حالی است که عملا چنین چیزی امکان ندارد و در صورتی که کاندیداهایی با گرایش‌های مختلف به شورا راه پیدا کنند، آن وقت تعامل بین این افراد است که تعیین می‌کند چه کسی شهردار شهر شود.
از سوی دیگر محمدعطریانفر، عضو شورای مرکزی کارگزاران نیز در این زمینه می‌گوید: اگر فعالیت‌ها و رقابت‌ها حزبی باشد و ترکیب‌بندی اعضا به صورت حزبی، در انتخابات مشارکت کند، بحث مطرح شدن مدیر اجرایی گروه و حزب به عنوان شهردار نیز، خوب و اقدامی سازنده است. اما اگر در این رقابت، پیروزی قطعی و مسلم برای آنان و گروهشان وجود نداشته باشد.
طبیعتاً در مرحله انتخاب فرد به عنوان شهردار، دچار مشکل خواهند شد. زیرا شیوه انتخاب باید به صورت ائتلافی باشد و عملا نمی‌توان به آن قولی که درباره انتخاب شهردار داده شده است عمل کرد.
عطریانفر با تأکید بر اینکه گروهی می‌تواند شهردارش را قبل از موفقیت در انتخابات به همراه لیست کاندیداهای شورا معرفی کند که امید داشته باشد لیستش به طور صددرصد رای می‌آورد افزود: در غیر این صورت اگر این پیروزی به طور کامل نبوده و بخشی از کاندیداها به شورا راه یابند، چه بسا که نتوانند به تعهدشان درباره انتخاب شهردار عمل کنند.
وی که خود طرفدار انتخاب شهردار با رأی مستقیم مردم و فارغ از اراده شوراهاست، در ادامه تصریح می‌کند: در شرایط فعلی که گروه‌های سیاسی به صورت حزبی مجزا فعالیت نمی‌کنند و بیشتر باید، احزاب همسو با یکدیگر ائتلاف کنند، شاید نشود که در بحبوحه انتخابات شهردار را هم معرفی کرد. لذا این موضوع نیازمند دقت بیشتری است.
سهیلا جلودارزاده، عضو شورای مرکزی حزب اسلامی کار نیز در تأیید معرفی شهرداری از سوی گروه‌های سیاسی در کنار لیست کاندیداهایشان می‌گوید: چه خوب است که هر تشکل سیاسی با استفاده از امکانات خود همراه با لیست مورد نظرشان، شهردار منتخب آن لیست را هم معرفی می‌کند و در عین حال، در کنار معرفی شهردار، برنامه‌هایشان را هم برای شورای شهر و شهرداری ارائه دهند تا مردم بدانند به چه کسانی و با چه تعهدی دارند رای می‌دهند و بدین ترتیب برای دوره‌های بعد هم، می‌بینند که چه میزان از این شعارها تحقق یافته است.
اما این فعال سیاسی، در ادامه به موضوع دیگری اشاره می‌کند و خاطرنشان می‌کند: البته باید این را هم در نظر داشت که اگر فردی جایگاهی را احراز کرد و منابع مالی و نیروی انسانی را در اختیار گرفت، نباید از این امکانات برای تثبیت جایگاه خود و افراد وابسته به خود استفاده کند که این امر، به طور کلی خلاف قانون اساسی و خلاف رویه‌ای است که حضرت امام به ما آموزش داده و انتظار داشته‌اند.
وی افزود: اگر می‌بینیم که در قانون اساسی و انتخابات، ذکر شده فردی که قصد شرکت در انتخابات را دارد، از چند ماه قبل باید از سمت دولتی خود استعفا کند و این به آن دلیل است که از منابع موجود در اختیارش، به نفع خود استفاده نکند. اما این نقص در قانون شوراها وجود دارد و تشکیلات شوراها تبدیل شده به احزاب سیاسی افرادی که در این نهاد هستند.
جلودارزاده در خاتمه خطاب به مردم درباره معرفی شهردار در لیست انتخاباتی گروه‌های سیاسی تصریح می‌کند: البته مردم باید این را بدانند که در صورتی که چه تمام اعضای لیست و کاندیداها رای بیاورند یا نیاورند همیشه احتمال اینکه شهردار معرفی شده تغییر کند، وجود دارد. اقدام تعجیلی، تبلیغی، دخالت در وظایف شوراها، آشنایی بیشتر مردم با برنامه‌های کاندیداها، بحث انحرافی و... مجموعه دلایلی است که از سوی موافقان و مخالفان معرفی شهردار لیست انتخاباتی نامزدهای شورا، مطرح می‌شود و دسته‌بندی که در این گزارش ذکر شد را، ایجاد می‌کند.
واقعیت این است که با قانون فعلی شوراها انتخاب شهردار مهمترین و در عین حال چالشبرانگیزترین تصمیم‌گیری و مسئولیت اعضای شورای شهر است و این در حالی است که اگر یک لیستی بتواند به طور کامل آرای مردم را به خود جلب کرده و تمام نامزدهای لیست به شورا راه یابند، تکلیف بحث‌برانگیزترین وظیفه شوراها از قبل روشن خواهد بود و خوان انتخاب شهردار به سلامت طی خواهد شد. از این روست که لازمه معرفی شهردار در لیست انتخاباتی، دستیابی گروه‌های موجود در هر دو طیف به یک هماهنگی و ائتلاف است.
شاید اگر چنین اتفاقی در تمام تشکل‌های سیاسی کشور که این روزها حکم کیمیا را دارد، بیفتد، دیگر مخالفی با معرفی شهردار قبل از تشکیل شوراها وجود نداشته باشد.