استرس سفر را نمی‌توان انکار کرد زیرا سفر می‌تواند فرد را در معرض خطرهایی قرار دهد که در خانه خود از آنها دور بوده است؛ مثل نشستن‌های طولانی‌مدت، کمبود اکسیژن، پرواز در ارتفاعات، قرار گرفتن در معرض آب و هوای سرد و گرم و انجام فعالیت‌های فیزیکی و بیش از حد معمول مانند حمل کردن چمدان‌های سنگین و... . بنابراین لازم است بیماران قلبی محدودیت‌های خود و شیوه برخورد با آنها را بدانند تا در طول سفر دچار مشکل نشوند.
امروه بحث کنترل بیماریها، خصوصاً بیماری‌های مزمن قلبی و تنفسی، خیلی مهم‌تر و پیچیده‌تر از قبل شده است. وجود بعضی شرایط ممکن است فرد را مستعد بروز مشکل کند و طبعاً حین پرواز این مسئله اهمیت بیشتری پیدا می‌کند؛ چرا‌که حداقل برای چند ساعت، ارتباط مسافران با زمین قطع می‌شود. دکتر ابوالفضل خامکی، متخصص طب هوافضا گفت: به افرادی با جراحی قلب در کمتر از 9روز اجازه پرواز داده نمی‌شود.
وی با بیان اینکه در افرادی با تعویض دریچه قلب برای 10تا21 روز ممنوعیت مسافرت هوایی وجود دارد، افزود:بیماران آنژیوگرافی عروق کرونر تا 24ساعت و آنژیوپلاستی تا 48ساعت اجازه پرواز ندارند.
مسافرت هوایی برای این افراد در صورتی بلامانع خواهد بود که وضعیت جسمانی فرد ثابت و نیازی به دریافت داروهای آنتی‌کوآگولان نداشته باشند.
دکتر خامکی ترومبوز ورید عمقی را ممنوعیتی برای مسافرت‌های هوایی تا 4 روز دانست و افزود: پس از 5 روز درصورت ثابت شدن وضعیت بیمار، سفر هوایی تحت شرایط خاص نظیر به همراه داشتن کپسول اکسیژن و فشار نرمال هوا در هواپیما منعی ندارد.
این متخصص طب هوافضا، ترومای ناشی از تغییر فشار را از دلایل برخی ممنوعیت‌های مسافرت‌های هوایی بیماران عنوان کرد و گفت: در کابینی با 5 تا 6هزار پا ارتفاع، 30درصد کاهش فشار هوا رخ می‌دهد، از این‌رو مبتلایان به مشکلات گوش میانی به‌علت بارو تروما (ترومای ناشی از فشار) ممنوعیت پرواز دارند.
اوتیت، سینوزیت و اعمال جراحی گوشی از دیگر موارد ممنوعیت پرواز به‌علت ترومای ناشی از تغییر فشار است. پنوموتوراکس هم از خطرناک‌ترین مواردی است که درصورت اقدام به مسافرت هوایی به مرگ فرد منجر می‌شود لذا پزشک معالج باید گواهی درباره امکان سفر هوایی برای بیمار صادر کند.
افت دانسیته، فشار و دمای هوا در ارتفاعات،عاملی برای نامساعد کردن شرایط برای مسافر بیماران است. مهم‌ترین عامل خطر افت فشار اکسیژن است که بر این اساس مبتلایان به کم خونی با هموگلوبین کمتر از 5/8 اجازه مسافرت هوایی ندارند.
محدودیت‌های مسافرت برای بیماران قلبی
اگر شما آترواسکلروز - تصلب شرایین- تأیید شده از سوی پزشک دارید حتما باید قبل از قرار گرفتن در معرض هر استرسی مثل سفر، از لحاظ وضعیت عروقی بررسی شوید تا باز بودن رگ‌هایتان مورد تأیید قرار گیرد.اگر دچار نارسایی احتقانی قلب یا دارای سابقه نامنظم بودن ریتم قلب ( آریتمی) هستید، باید بعد از کنترل وضعیت بیماری‌تان به سفر بروید. در‌نهایت اگر علاوه‌بر بیماری قلبی‌تان به دیابت هم مبتلا هستید، حتما نظر پزشک متخصص را در باره سفر کردن جویا شوید.
پرونده پزشکی را همراه خود داشته باشید
بهتر است تمام افراد با سابقه بیماری‌های قلبی یا کسانی که در معرض بیماری‌های قلبی هستند، در طول سفر پرونده پزشکی خود را که شامل اطلاعات زیر است، همراه داشته باشند.
آخرین آزمایش‌ها و معاینات پزشکی
آخرین نوار قلبی و تست‌های دیگر قلبی
کارهای انجام شده مثل اعمال جراحی، بای‌پس و آنژیوگرافی
فهرست داروهای مصرفی فعلی
شماره تلفن پزشک خانوادگی که در جریان بیماری فرد قرار دارد.
هر فردی، با وجود نداشتن سابقه بیماری قلبی، درصورت داشتن هر کدام از موارد زیر جزو افراد در معرض خطر بیماری قلبی محسوب می‌شود و موظف است پرونده‌ای حاوی اطلاعات زیر داشته باشد:
سابقه مصرف سیگار (بیش از 10سال) داشتن فشار خون بالا، سن بالای 60سال، کلسترول بالا و چاقی شدید.
اگر دارای دستگاه ضربان‌ساز قلب یا پس‌میکر هستید، باید اطلاعات لازم را در باره چک‌کردن آن داشته باشید، قادر به اندازه‌گیری فشار خون و نبض خود باشید و بتوانید نامنظمی‌های نبض‌تان را تشخیص دهید. وضعیت مقصد خود را کاملا بررسی کنید و به نکاتی مثل ارتفاع محل، دمای محل و وضعیت آلودگی هوای منطقه توجه کنید.
بیشتر از نیازتان با خود دارو ببرید تا در حوادث پیش‌بینی نشده با مشکل مواجه نشوید. تمامی نسخه‌های دارویی خود را همراه با نام ژنریک آنها همراه ببرید زیرا گاه نام تجاری داروها به‌خصوص اگر به سفرهای بین‌المللی می‌روید، متفاوت است. داروها را به جای گذاشتن در ساک و چمدان، در کیف دستی خود بگذارید تا هم راحت‌تر به آن دسترسی داشته باشید و هم اگر وسایل شما حین سفر مفقود شد، از داروهایتان محروم نشوید. توصیه پزشکان به بیماران قلبی این است که تا 2 هفته بعد از شروع یک داروی جدید، اقدام به مسافرت نکنند، از جمله دلایل آنها تداخل اثر بعضی داروها با شرایط موجود در سفر مثل تغییرات دما و ارتفاع است.
ارتفاعات بی‌خطر
به‌طور کلی بیماران قلبی‌ای که می‌توانند بدون مشکلاتی مثل درد قفسه سینه یا تنگی نفس حدود یک کیلومتر قدم بزنند یا از 12پله بالا بروند قادر به سفرهای هوایی یا فعالیت‌های متوسط در ارتفاعات خواهند بود. حتی افرادی که همزمان مشکل ریوی هم دارند، اگر بیماری آنها به‌خوبی کنترل شده باشد قادر به تحمل این شرایط هستند.
در سفر به مناطقی که ارتفاعی بالاتر از سطح دریا دارند، تطابق با ارتفاع حائز اهمیت است، به‌خصوص درباره بیماران قلبی این موضوع اهمیتی دوچندان پیدا می‌کند. توصیه می‌شود این افراد از فعالیت‌های شدید بدنی در چند روز اول سفر بپرهیزند و به بدن خود فرصت دهند به آرامی با شرایط جدید تطبیق پیدا کند. تحقیقات نشان داده در عرض 5 تا 7 روز، فرد توانایی خود را مثل زمانی که در مناطقی هم سطح دریا بوده، به دست می‌آورد.
اگر مبتلا به فشار خون هستید، ممکن است فشار شما اندکی در ارتفاعات افزایش یابد ولی در نهایت بدن شما با شرایط جدید تطبیق می‌یابد. با وجود توصیه‌های مکرر پزشکی به بیماران قلبی برای پرهیز از رفتن به ارتفاعات بالا، نتایج تحقیقات نشان داده، ارتفاعات بالاتر باعث افزایش خطر در حوادث قلبی عروقی یا بدترشدن وضعیت فشار خون نمی‌شود. اگر قصد پرداختن به ورزش‌هایی سنگین مثل اسکی و کوهنوردی در ارتفاعات بالا را دارید، بهتر است با متخصص قلب خود مشورت کنید و تحت آزمایش غربالگری قرار گیرید زیرا این آزمایش‌ها باعث مشخص شدن مشکلات پنهان قلب و محدوده توانایی بدنی شما می‌شوند.
اگر در طول سفر هر کدام از نشانه‌ها و علائم زیر را مشاهده کردید حتما به‌دنبال پیگیری و دریافت مراقبت‌های پزشکی باشید:
نبض نامنظم یا نبض بسیار تند (بیش از 100ضربان در دقیقه) یا بسیار کند (پایین‌تر از 50 تا در دقیقه)، کوتاهی نفس، سبکی سر، خستگی مفرط و شدید، ایجاد ورم در اندام تحتانی.
نشانه‌های کلاسیک حمله قلبی، درد قفسه سینه به‌صورت احساس فشار و سنگینی با انتشار به گردن یا فک یا حتی بازوی چپ است و احساس تعریق و تهوع یا بدون سبکی سر نیز وجود دارد.
علائم غیرمعمول نیز مثل درد معده‌ای که با داروهای معده آرام نمی‌شود ولی با نشستن و استراحت بهتر می‌شود، دیده می‌شود. افراد دیابتی ممکن است درد قفسه سینه را تجربه نکنند ولی ممکن است علائمی مثل سبکی سر، خستگی یا کوتاهی نفس هم داشته باشند.
برای هر کدام از موارد زیر باید احتیاط‌های ویژه‌ای را لحاظ کرد:
بارداری: بسیاری از خطوط هواپیمایی اجازه پرواز را به خانم‌هایی که در 3ماهه سوم بارداری هستند (خصوصاً به آنهایی که وضع حملشان خیلی نزدیک است) نمی‌دهند و توصیه می‌کنند که مسافرتشان را به تعویق بیندازند. با وجود این، اکثر هواپیماهای مسافربری دارای بسته تجهیزات مخصوص زایمان هستند.
بیماری‌های مزمن: فشار خون بالا، دیابت، آسم، بیماری مزمن تنفسی، صرع، بی‌خوابی و... جزو بیماری‌هایی هستند که باید تمهیدات ویژه‌ای برای آنها حین سفر صورت بگیرد. به همین دلیل معمولاً خطوط هواپیمایی، داروها و ابزار‌های ویژه کنترل این بیماریها را در اختیار دارند. بعضی خطوط هواپیمایی (مثل آلیتالیا)، فرم اطلاعات طبی در اختیار مسافران قرار می‌دهند تا حتماً یک هفته قبل از سفرشان آن را تکمیل کنند و در اختیار مسئولان قرار دهند تا اگر تمهیدات ویژه‌ای لازم است، پیشاپیش لحاظ شود.
سابقه جراحی: انجام جراحی‌های خاص با فاصله کمی قبل از پرواز، جزو موارد مهمی است که حتما باید به اطلاع مسئولین خطوط هواپیمایی برسد. بعضی از جراحی‌ها هستند که تا مدت کوتاهی بعد از آنها نمی‌شود پرواز کرد.