بسیاری از ساختمان های شهر تهران، آنگونه که مدیران سازمان آتش نشانی می‌گویند در برابر حوادثی نظیر آتش سوزی ایمن نیستند. در واقع رعایت ضوابط ایمنی ساختمان برای این منظور، بیشتر به یک اصل تشریفاتی و غیرضروری تبدیل شده است. به همین خاطر سازمان آتش‌نشانی تهران طرحی را برای شناسایی ساختمان های ناایمن تهران اجرا کرد تا شهروندان برای سکونت در این بناها همه جوانب را در نظر بگیرند.
پراکندگی ساختمان‌های ناایمن پایتخت مشخص شده و اسامی آنها از اول مهرماه امسال روی سایت سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران قرار می‌گیرد. به گفته محمدرضا حاجی‌بیگی مدیرعامل این سازمان، بیشترین میزان پراکندگی این ساختمان‌ها در مناطق یک و 3شهر تهران واقع شده و 50درصد آن را تشکیل می‌دهد.
او که سال گذشته در جریان یک نشست خبری بحث معرفی ساختمان‌های ناایمن پایتخت را مطرح کرده و وعده داده بود از سال89 برنامه فوق را اجرایی می‌کند امسال بحث ایمنی ساختمان‌ها را در اولویت برنامه‌های سازمان شهرداری و خدمات ایمنی قرار داده و معتقد است در راستای ارتقای ایمنی ساختمان‌های پایتخت، برخورد با متخلفان امر ساخت‌وساز ضروری بوده و معرفی ساختمان‌های ناایمن آنها را نسبت به رعایت اصول ایمنی ملزم می‌کند؛ کمااینکه این اقدام، احترام به حقوق شهروندان نیز بوده و آنها از وضعیت ایمنی ملکی که می‌خرند یا اجاره می‌کنند آگاهی یافته و براساس آن دست به انتخاب می‌زنند؛ موضوعی که مورد تأکید کارشناسان معماری و شهرسازی نیز بوده و آنها معرفی ساختمان‌های ناایمن را راهی برای احترام به حقوق شهروندان و مقابله با متخلفان می‌دانند.
سادات نیا، نایب رئیس انجمن صنفی مهندسان مشاور معمار و شهرساز از جمله کسانی است که چنین دیدگاهی دارد و می‌گوید: مردم با آگاهی از وضعیت ایمنی ساختمان می‌توانند به‌راحتی تصمیم بگیرند کجا زندگی کنند و این فرهنگسازی نیز در بین آنها به‌وجود می‌آید که از هر بساز‌و‌بفروشی، خانه اجاره یا خرید نکنند. بنابراین سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران با درنظر‌گرفتن حقوق شهروندان و جلوگیری از تخلفات ساختمانی در نخستین گام، محدوده و پراکندگی ساختمان‌های ناایمن پایتخت را مشخص کرده و به‌نظر می‌رسد این اقدام، حساسیت لازم را بین شهروندان و دست‌اندرکاران ساخت‌وساز به‌وجود آورد.
پراکندگی ساختمان‌های نا ایمن
براساس آمار و ارقام سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران بیشترین میزان پراکندگی ساختمان‌های ناایمن پایتخت مربوط به مناطق یک و 3 بوده و این مناطق با فراوانی 50درصد بیشترین میزان ساختمان‌های ناایمن را به‌خود اختصاص می‌دهند.
حاجی بیگی با تأکید بر این نکته که در سال‌های اخیر درصد بالایی از بلندمرتبه‌سازی‌ها در این مناطق صورت گرفته می‌گوید: به موازات این ساخت‌وسازها تخلف‌ها و بی‌توجهی‌هایی نیز در بخش ایمنی ساختمان‌ها صورت گرفته که براساس آمار و ارقام سازمان 50درصد کل ساختمان‌های ناایمن پایتخت را در بر می‌گیرد.او می‌افزاید: در این رابطه منطقه یک با فراوانی 25درصد و منطقه 3نیز با همین میزان فراوانی یعنی 25درصد بیشترین درصد ساختمان‌های ناایمن پایتخت را به‌خود اختصاص می‌دهند که در مجموع 50درصد آنها را شامل شده و می‌توان گفت بیشترین میزان پراکندگی است. ساختمان‌ها در مناطق ذکر شده متمرکز هستند و این موضوع ایجاب می‌کند که شهروندان برای خرید و اجاره خانه در این مناطق دقت بیشتری بکنند.
حاجی‌بیگی می‌گوید: بعد از مناطق یک و3، منطقه2 با فراوانی 12درصد دومین منطقه از نظر پراکندگی بالای ساختمان‌های ناایمن به حساب آمده و بعد از آن منطقه5 با فراوانی 8درصد بیشترین میزان پراکندگی ساختمان‌ها را در پایتخت به‌خود اختصاص می‌دهد.او می‌افزاید: در این طبقه‌بندی آماری 6درصد ساختمان‌های ناایمن در منطقه4و 5درصد در منطقه6 واقع شده‌اند که این فراوانی آماری در مناطق دیگر تهران به درصدهای پایین بین یک تا 2درصد و گاه کمتر می‌رسد.
او در یک دسته‌بندی کلی مناطق را از نظر فراوانی درصد پراکندگی به این صورت طبقه‌بندی می‌کند: مناطق یک و3 هر کدام با 25درصد بیشترین میزان ساختمان‌های ناایمن، منطقه2 با 12درصد در ردیف دوم پراکندگی ساختمان‌های ناایمن قرار گرفته و بعد از آنها مناطق 5 با 8درصد، منطقه4 با 6درصد و منطقه6با 5درصد در رده‌های بعدی جدول پراکندگی ساختمان‌های ناایمن قرار دارند که در مجموع تعداد این ساختمان‌ها به 500واحد می‌رسد.
مالکان ساختمان‌های ناایمن تا مهر فرصت دارند
مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران در مورد فرایند اقدامات این سازمان در برخورد با مالکان ساختمان‌های ناایمن به موضوعاتی اشاره می‌کند که گویای جدیت این سازمان در برخورد با متخلفان است. محمدرضا حاجی‌بیگی می‌گوید: ما در سازمان آتش‌نشانی به مالکان ساختمان‌هایی که مطابق با ضوابط ایمنی سازمان عمل نکرده‌اند اعلام کرده‌ایم نسبت به اصلاح ضرایب ایمنی اقدام کنند و شرط ما برای ارائه مجوز پایان کار نیز همین مسئله است که تنها درصورت اصلاح موارد مشکل و انطباق آن با ضوابط سازمان به آنها داده می‌شود.او می‌افزاید: مهلتی هم که به این افراد داده شده تا نسبت به اصلاح ضرایب ایمنی اقدام کنند یک مهلت 6ماهه است و افراد می‌توانند تا اول مهر موارد عدم‌رعایت اصول ایمنی را رفع کنند و درصورتی که تا مهلت مقرر این اقدامات از سوی مالکان صورت نگیرد اسامی ساختمان‌های تحت مالکیت‌شان روی سایت سازمان قرار می‌گیرد.
از نقطه نظر این مقام مسئول در سازمان آتش‌نشانی شهرداری تهران با قرارگرفتن اسامی در سایت، شهروندان نسبت به وضعیت ایمنی ساختمان آگاهی یافته و از تخلفات مالک آن در رعایت ضرایب ایمنی مطلع می‌شوند. حاجی‌بیگی بحث ایمنی ساختمان‌ها و متعاقب آن برخورد با متخلفان امور ساختمانی را یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر می‌داند و می‌گوید:برای داشتن شهروندانی سالم و توانمند باید جامعه‌ای ایمن داشت و بدون ایجاد چنین جامعه‌ای شهروندان همواره در استرس و اضطراب خواهند بود.
ایمنی و امنیت اساس رفاه اجتماعی را تشکیل می‌دهد؛ بنابراین شهروندان بدون امنیت، آسایش نخواهند داشت و بدون ایمنی، آرامش. آتش‌نشانی ازجمله سازمان‌هایی است که بیشترین نقش را در بحث ایمنی دارد و در شاخص‌هایی که سازمان بهداشت جهانی تعریف کرده مصونیت در برابر حوادث یکی از موارد اولیه است که با سازوکارهای سیستماتیک ایجاد می‌شود.
به گفته او برنامه‌ریزان در جوامع پیشرفته نخستین اقدامات برای ایمنی را از آتش‌نشانی آغاز کرده‌‌اند و این سازمان در تهران سعی دارد با ایجاد ایمنی در بخش‌های مختلف از جمله در ساختمان، آرامش شهروندان را فراهم سازد. هرچند این اقدامات سازمان آتش‌نشانی برای ارتقای ایمنی علمی و برنامه‌ریزی‌شده است اما به‌نظر می‌رسد شهروندان و مالکان نیز در این راستا باید همکاری‌های لازم را با این سازمان انجام دهند؛ به‌گونه‌ای که نسبت به ایمنی محل زندگی خود حساس‌تر شده و مالکان نیز در رعایت ضرایب ایمنی دقت بیشتری کنند.
پله فرار، بیشترین درصد در ناایمنی ساختمان‌ها
پله فرار و معابر خروج ساختمان مهم‌ترین مشکل ساختمان‌های ناایمن بوده و در بررسی‌های صورت‌گرفته از سوی سازمان آتش‌نشانی این موضوع از مهم‌ترین موارد ناایمنی ساختمان گزارش شده است. مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران با تأکید بر این نکته که پله فرار یکی از موارد مهم ایمنی برای ارائه مجوز پایان کار است می‌گوید: بیشترین درصد تخلفات مالکان در رعایت اصول ایمنی مربوط به پله فرار و معابر خروج بوده که این موضوع در تغییر کاربری‌هایی که صورت می‌گیرد شکل پیچیده‌ای پیدا می‌کند.
حاجی‌بیگی می‌افزاید: برخی ساختمان‌ها از مسکونی به تجاری تغییر کاربری داده‌اند و مالکان در این فرایند توجه نکرده‌اند که باید ضوابط ایمنی نیز مطابق با کاربری موجود تغییر کند چرا که ضوابطی که برای کاربری‌های مختلف داریم متفاوت است و کاملا محرز است که ضوابط ایمنی ساختمان مسکونی با تجاری فرق می‌کند و در مورد پله‌های فرار و معابر خروج نیز به موازات تغییر کاربری، تعداد و موقعیت پله‌ها تغییر می‌کند.
از دیدگاه او در فرایند تغییر کاربری که چندی پیش کمیسیون ماده100 شهرداری تهران از رشد 24درصدی آن در سال گذشته خبر داد امکانات ایمنی کاهش یافته و این موضوع، سلامتی شهروندان را تهدید می‌کند؛ بنابراین برخورد سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران در قالب معرفی ساختمان‌های ناایمن راهکاری برای رعایت ضوابط مربوط به کاربری‌های مختلف بوده و تنها ساختمان‌هایی موفق به دریافت رتبه ایمنی می‌شوند که مجوز پایان کار سازمان آتش‌نشانی را داشته باشند. حاجی‌بیگی معتقد است: ساختمان‌های ناایمن نه‌تنها معرفی می‌شوند و این موضوع در خرید و اجاره آنها تأثیر دارد بلکه تا زمان رفع موارد ناایمنی مجوز پایان کار هم دریافت نمی‌کنند؛ موضوعی که از دیدگاه کارشناسان شهری و اقتصادی، مسکن در پایتخت را در مهرماه دچار تحولاتی می‌کند.