دندان‌قروچه بیشتر در خواب رخ می‌دهد اما ساییدن یا به هم کوبیدن دندانها در طول روز نیز در برخی افراد وجود دارد. علاوه بر بزرگسالان، در کودکان نیز این پدیده در خواب و بیداری دیده می‌شود. دندان‌قروچه مداوم ممکن است باعث ساییده‌شدن و کوتاه شدن دندان (به‌ویژه دندانهای جلو)، آسیب به لثه‌ها، سست شدن استخوان‌های نگهدارنده دندان در لثه و لق شدن و افتادن دندان، دردناک شدن دندان، کوتاه شدن ارتفاع صورت و شکل نازیبای فک‌ها و دندانها، شکستن مینای دندان و پرکردگی‌ها، مشکلات مفاصل فک، حساس شدن دندانها و سردرد شود.
فشارهای روحی (نگرانی، بی‌خوابی، استرس و اضطراب)، مشکلات دندانی (مشکلات اکلوژنی ناشی از چفت‌شدن ناصحیح فک‌ها و دندانها روی هم)، عادت‌های ناخود آگاه، آلرژی و انگل‌های روده‌ای از مهم‌ترین علل این بیماری هستند. اگر شما هم جزو آن دسته از افرادی هستید که به هنگام خواب عضلات صورت خود را منقبض کرده و با فک‌های کلید شده می‌خوابید حتما این گزارش را بخوانید و با مراجعه به متخصص فک و دهان از اینکه ملزم به استفاده از محافظ شبانه نیستید، اطمینان خاطر حاصل کنید.
دندان‌قروچه به معنی ساییدن دندانها روی هم است. این عادت به‌طور معمول در هنگام خواب بروز می‌کند ولی در برخی افراد، هنگام بیداری نیز وجود دارد. نوع دیگری از این عادت به‌صورت فشاردادن دندانها روی هم است. علل مختلفی در ایجاد این عادت مؤثرند که از آن جمله می‌توان به استرس‌های عصبی، مشکلات گوارشی و اختلالات خواب اشاره کرد.
به‌طور معمول دندانها در طول شبانه‌روز مدت ناچیزی باهم تماس دارند و در بقیه ساعات باهم تماس ندارند. همین مسئله باعث می‌شود زمان لازم برای استراحت دندانها و بافت نگهدارنده آنها به دست‌آید. در افرادی که دندان‌قروچه دارند مدت تماس دندانها با یکدیگر در مدت شبانه‌روز زیادتر و زمان استراحت دندانها و بافت نگهدارنده کم می‌شود. از این‌رو نیروهای وارده به دندان بسیار بیشتر از حد طبیعی می‌شود و عوارض مختلفی به‌وجود می‌آید. از معمول‌ترین این عوارض می‌توان به سایش دندانها اشاره کرد که باعث کوتاه شدن دندانها و کندی آنها می‌شود.
ترک خوردن و شکستن دندانها نیز از عوارض دیگر است که در طولانی مدت باعث از دست دادن دندانها می‌شود. از عوارض بسیار مهم دیگر اختلالات مفصل گیجگاهی فکی است که با درد در ناحیه مفصل و عضلات گیجگاهی و فکی و نیز سردرد همراه است. حساس شدن دندانها به سرما و بیماری‌های لثه و لقی دندانها نیز می‌تواند به‌وجود آید.
از نشانه‌های دندان‌قروچه وجود نقاط سایش روی دندانها، ایجاد صدای دندانها روی هم موقع خواب(صدایی شبیه صدای کشیده شدن گچ روی تخته سیاه) و درد و حساسیت عضلات فک است.
متأسفانه اکثر درمان‌های دندانپزشکی مثل پرکردن و روکش دندانها در کسانی که دندان‌قروچه شدید دارند با شکست مواجه می‌شود.
درمان
درمان مشخصی برای این عادت وجود ندارد. دارودرمانی، درمان‌های روانپزشکی، تغییر وضعیت خوابیدن، اصلاح نحوه چفت‌شدن دندانها و...جهت درمان پیشنهاد شده است. تنها راه جلوگیری از آسیب به دندانها و مفصل از طریق کاربرد نایت‌گارد است؛ نایت گارد قطعه‌ای پلاستیکی است که توسط دندانپزشک روی قالب فک بالای بیمار (و برخی موارد فک پایین) ساخته می‌شود و بیمار باید هر شب موقع خواب آن را روی دندانها بگذارد تا از آسیب جلوگیری کند. نایت گارد هر شب و تا وقتی که شخص دندان دارد باید در دهان گذارده شود.
دندان‌قروچه در کودکان
حدود 10درصد کودکان دندان‌قروچه می‌کنند؛ کودکان در سنین بین چهار تا شش سالگی بیشترین احتمال ابتلا به این مشکل را دارند. در دو زمان (رویش دندانهای شیری و رویش دندانهای دائمی) کودکان بیشتر دندان‌قروچه می‌کنند. البته در بیشتر موارد، پس از رویش کامل دندانها (شیری یا دائمی) این عادت در کودکان از بین می‌رود. طبق تحقیقات به عمل آمده، این عارضه در پسربچه‌ها بیشتر از دختربچه‌ها گزارش شده است.
ردیف شدن نامناسب دندانها یا تماس غیرطبیعی بین دندانهای پایینی و بالایی، کمبودهای تغذیه‌ای، مشکلات اضطراب و استرس کودکان، انگل‌های دستگاه گوارش، آلرژی و... از علت‌های این اختلال برشمرده شده است.
خطرات دندان‌قروچه در کودکان، کمتر از بزرگسالان است و به ندرت موجب بروز مشکلات و اختلالات جدی می‌شود. اما ضروری است درصورتی که دندان کودک به‌نظر ساییده یا از بین رفته می‌آید یا حساس شده و درد می‌کند و یا کودک دچار درد فک و مفاصل فک شده است به دندانپزشک مراجعه شود. ممکن است در نوجوانان نیاز به روکش موقت یا نایت گارد (محافظ شبانه) باشد.
برای جلوگیری از این عارضه، در کاهش استرس کودک به‌ویژه زمانی که به رختخواب می‌رود دقت کنید که رژیم غذایی کودک، حاوی مقدار آب کافی و فراوان باشد و او را به ورزش‌های ماساژی و کششی ترغیب کنید.
روش‌های کاهش
خودداری از جویدن آدامس، خودداری از جویدن مداد یا خودکار یا هر چیزی به جز غذا. سعی کنید علت‌های ساییدن و فشردن دندانها را در خودتان پیدا کنید. به‌عنوان مثال برخی افراد وقتی می‌خواهند چیز سنگینی بلند کنند، ناخودآگاه دندانهایشان را به هم می‌فشارند، برخی وقتی فکر می‌کنند ناخودآگاه دندانهایشان را به هم می‌سایند، برخی هنگام عصبانیت، استرس یا اضطراب، دندانهایشان را فشار می‌دهند.
در برخی موارد، کوتاه یا بلند بودن برخی دندانها (به‌طور طبیعی یا ناشی از ترمیم نادرست)، یا نبود چند دندان بر اثر کشیدن باعث می‌شود که زمانی که دهان بسته است، دندانها به‌طور طبیعی روی هم قرار نگیرند و به مرور باعث ایجاد عادت لغزاندن فک‌ها روی هم شود یا به نوعی شخص در هنگام فکر کردن یا اضطراب، ناخودآگاه با دندان‌هایش بازی می‌کند. در این موارد نسبت به رفع عیب اکلوژنی یا ترمیم دندانها با مراجعه به دندانپزشک اقدام کنید. می توانید برای مدتی نوک زبانتان را (با احتیاط) بین دندانها قرار دهید.
استفاده از نایت گارد
در این حالت دندانپزشک برای شما وسیله‌ای به نام نایت گارد (Night Guard) می‌سازد که نوعی پروتز متحرک از جنس پلاستیک مقاوم است که با قالب‌گیری از دندان شخص ساخته می‌شود و می‌بایست شب‌ها در دهان قرار گیرد. این وسیله باعث جلوگیری از فشارهای نادرست و مضر روی دندانها می‌شود. البته در بسیاری موارد، استفاده از این وسیله، به مرور باعث کاهش و حذف عادت دندان‌قروچه‌های شبانه نیز شده است.
این وسیله زیاد گران نیست و استفاده از آن جهت پیشگیری از عواقب دندان‌قروچه ضروری است.
درمان دارویی
معمولا برای این اختلال، مصرف دارو توصیه نمی‌شود. البته بدیهی است که مصرف دارو می‌بایست با تجویز و تحت نظر پزشک صورت گیرد و مصرف خودسرانه این داروها با استناد به مقاله حاضر هرگز توصیه نمی‌شود.
عوارض ساییدگی دندانهای ناشی از فشار خواب شبانه
آیا تا به حال دچار سردرد یا درد گردن در انتهای یک روز کاری شده‌اید؟ آیا درد ماهیچه فک یا دندان را تجربه کرده‌اید؟ به توصیه پزشک درباره استفاده از پلاک محافظ دندان عمل نکرده‌اید و به هنگام برخاستن از خواب دچار درد در ناحیه فک شده‌اید؟ بسیاری از مردم شاید هرگز ندانند به ساییده شدن دندانهایشان موسوم به دندان‌قروچه دچار هستند. باید دانست که این عارضه گاه مشکلات عدیده‌ای را برای سلامت فرد به‌دنبال خواهد داشت. منقبض کردن عضلات صورت و کلید کردن فک‌ها مشکل بسیاری از افراد است که به دلایل گوناگون که عمده‌ترین آن استرس‌ها هستند بروز می‌کند.
همراه با ساییدگی دندانها به‌علت بالا رفتن سن، درد فک بروز می‌کند که علت آن کارکرد ضعیف دندانها به هنگام صرف غذاست. آرواره همانند دیگر مفاصل بدن ممکن است دچار آرتروز دردناک شود و درصورت ادامه آن به عوارضی همچون درد گردن، درد پشت، درد دندان و غیره منجر شود. ساییدگی به‌وجود آمده در سطح دندان یک امر کاملا طبیعی است که به مرور زمان در اثر عمل جویدن پیش می‌آید. ساییدگی دندانها دلایلی مختلف دارد که بدین شرح است: 1- طرز تغذیه و نوع تغذیه و مدت زمان برای عمل جویدن و نرم و سخت بودن مواد غذایی 2- سن شخص؛ یعنی مدت زمانی که دندانها شخص را در عمل جویدن کمک کردند. 3- طرز قرار گرفتن دندانها در فک؛ یعنی آیا دندانها به‌صورت ایده‌آل هستند یا خیر. 4- ساختمان دندان و قدرت مقاومت عناصر دندان در مقابل عمل جویدن و فشارهای حاصله از آن.
اغلب دندان‌هایی که مورد ساییدگی قرار می‌گیرند بدین شرح است: 1- نوک دندانهای نیش بالا 2- نوک دندانهای جلوی بالا در ناحیه 3- نوک دندانهای پایین در ناحیه4- کوهان‌های bokkalو 5-دندانهای آسیاب پایین. متأسفانه این امکان نیز وجود دارد که در اثر ساییدگی سطح دندانها فرم و شکل اصلی دندانها از بین رفته وبه‌خصوص در اثر از بین رفتن لایه سخت خارجی دندان عمل ساییدگی سرعت پذیرد. در بعضی موارد عمل ساییدگی دندانها هنگام شب در بستر صورت می‌گیرد. فک پایین به‌صورت غیرعادی دارای حرکاتی است و حرکت دندانهای پایین مقابل دندانهای بالا نه تنها باعث ساییدگی دندانها می‌شود بلکه در بعضی موارد دلیلی بر بیماری بوده (بیماری لثه دندانها و شدت ورم لثه‌ها) و حتی گاهی باعث بیماری غضروف‌های فکی نیز می‌شود.