راهکار دیگری که دنبال می‌کنیم این است که با سازمان‌ها و مؤسساتی که مسئول هستند مانند گمرک و مبارزه با قاچاق کالا مذاکراتی داشته‌ایم که این سازمان‌ها از ورود کالاهای پرمصرف انرژی به کشورمان جلوگیری کنند که معضلی بزرگ برای کشور در حال و آینده ایجاد خواهد کرد.»
این بخشی از سخنان مجید نامجو، وزیر نیرو است که به ایسنا گفته و از تغییر زمان اوج مصرف به روز ابراز نگرانی کرده است. حال آیا این سیاست‌ها مؤثر است یا راهکار دیگری باید اندیشید؟
تغییر زمان اوج مصرف از شب به روز حادثه‌ای جدید در ایران است. اهمیت آن از این‌روست که تولید برق کشور برای اوج مصرف در شب که به‌طور معمول از ساعت8 تا 12 شب رخ می‌دهد برنامه‌ریزی شده است. شبکه برق دولتی در ایران به‌دلیل دولتی بودن نقطه ضعف‌هایی دارد که نمی‌تواند خود را با تغییر رفتار مصرف‌کنندگان هماهنگ کند. این البته ناشی از ناتوانی کارشناسان ما نیست، ناشی از ضعف و ناتوانی ساختار است. در ساختاری که برق گران تولید می‌شود و ارزان فروخته می‌شود نمی‌توان همه نیازهای مصرف‌کنندگان را تأمین کرد و حق را به مشتری داد.
اما بازار برق از دیگر بازارها تأثیر می‌پذیرد. در بازار لوازم برقی برخلاف بازار برق عرضه و تقاضا حاکم است. تولید‌کنندگان با دقت و سرعت خواسته‌ها و نیازهای مشتریان را تأمین کرده و حتی برای آنها نیازها را نیز تعریف و توجیه می‌کنند. پیش از این مصرف کولرهای آبی در کشور‌ما معمول بود. در آب‌و هوای خشک، کولرهای آبی از کارایی بیشتری برخوردار است و مفیدتر است. اما امروزه شاهد هستیم که استفاده از کولرگازی در کشور فرا گیر شده و کولرهای آبی از رونق افتاده است.
حتی نو‌آوری‌های فنی و علمی برای بهبود کارایی کولرهای آبی رشد و توسعه نمی‌یابد و انباشت سرمایه در تولید کولر گازی در کشورهایی مانند چین و کره با هجوم به بازار ایران به حدی است که تولید‌کنندگان داخلی هیچ قدرت رقابتی در مقابل آنان ندارند. البته این مسئله درصورتی که واردات قاچاق، موجب کاهش قیمت عرضه این کولر خارج از چارچوب‌های طبیعی نشود باز قابل تحمل است اما واردات کالاهای بدون کیفیت و با قیمت‌های ارزان شرایطی را به‌وجود می‌آورد که همه به استفاده از کولرگازی مجاب می‌شوند و از نوع غیراستاندارد نیز که ارزان‌تر است بیشتر استقبال می‌شود.
البته این طبیعی است چرا که معضل اصلی در بازار برق رخ داده و خسارت رونق کولر گازی به اقتصاد کشور وارد می‌شود. مصرف برق در اوج گرما که ظهر تابستان است به میزانی افزایش می‌یابد که قطع برق اجتناب ناپذیر است. نیروگاه‌های حرارتی به‌دلیل تشدید گرما و کاهش بهره‌وری نمی‌توانند برق تولید‌کنند و قطع برق در این شرایط رخ‌می‌دهد. سرمایه‌گذاری برای پایداری شبکه نیز در این شرایط سودی عاید اقتصاد کشور نمی‌کند.
بازار لوازم برقی کشور که امروز از انواع‌کالاهای غیراستاندارد پر مصرف به‌خصوص کولرگازی
پر شده به چه شکل قابل مدیریت است؟
مصرف‌کننده بی‌پناه
متأسفانه و با وجود اینکه واردات کالاهای غیراستاندارد به هرشکل ممنوع است اما این‌کالاها با نشان‌های تجاری گوناگون به گستردگی توزیع می‌شوند. مصرف‌کننده به‌طور طبیعی خواهان کالای ارزان است. البته برایش کیفیت نیز اهمیت دارد اما ارزانی کالا جاذبه‌ای مقاومت‌ناپذیردارد.
با این مسئله باید چگونه برخورد کرد؟ اگر به راهکار مورد اشاره وزیرنیرو اتکا کنیم که مردم را به خرید کالاهای با برچسب انرژی تشویق کرده و سازمان‌های مسئول را به اعمال قانون و مسئولیت ترغیب می‌کند آیا نتیجه مطلوب حاصل می‌شود؟ به‌نظر نمی‌رسد که این امر حاصلی داشته باشد و باید منتظر بود که همان‌گونه که شاهد هستیم در روستاهای کشور نیز کولرگازی رایج شود؛ حتی مناطقی که مزیتی برای استفاده از این تجهیزات در آنها وجود ندارد. تا زمانی‌که قیمت برق واقعی نشود و حداقل از مصرف‌های غیرمعمول، هزینه‌های منطقی دریافت نشود نمی‌توان به مؤثر‌بودن سیاست‌های مورد اشاره امید بست.
در عین حال این سیاست است که تولید‌کنندگان و وارد‌کنندگان را وادار می‌کند تا واردات کالاهای غیراستاندارد و سوزاننده منابع ملی را متوقف کنند و ادامه ندهند.اگر این سیاست اعمال نشود بدون شک باید منتظر توسعه مصرف این کالاها و خاموشی‌های اجتناب‌ناپذیر برق در اوج گرمای هوا در تابستان امسال بود.