طبق پیش‌بینی‌های انجام شده امسال دولت باید تا سقف 12 میلیون تن گندم از کشاورزان خریداری می‌کرد که تاکنون 4/11 میلیون تن گندم از کشاورزان خریداری شده است. بر اساس آمار موجود از گندم 11 میلیون و 434 هزار تن گندم خریداری شده، استان خوزستان با یک میلیون و 171 هزار تن، گلستان با 800 هزار تن، کرمانشاه با 763 هزار تن و کردستان با 712 هزار تن بیشترین میزان خرید گندم از کشاورزان را به خود اختصاص داده‌اند.
این در حالیست که خودکفایی در تولید محصولات استراتژیک را می‌توان برنامه عملیاتی برای دسترسی به امنیت غذایی از بعد عرضه آن دانست. با این حساب میزان خرید گندم از کشاورزان در سال زراعی جدید نسبت به سال زراعی گذشته 443 هزار تن افزایش داشته است که 300 هزار تن آن بیش از نیاز مصرف کشور است.
وزیر جهاد کشاورزی در آستانه 26 آبان ماه که به نام روز شکرگزاری تولید گندم نام گرفته است در این باره اعلام کرد: فراتر رفتن میزان خرید گندم از مرز 4/11 میلیون تن رکوردی جدید و بی‌سابقه در خرید گندم است.
محمدرضا اسکندری امیدوار است در سال زراعی آتی کشاورزان بتوانند به رکورد بالاتری دست یابند.
این در حالیست که مسئولان سازمان جهانی خوار و بار و کشاورزی (فائو) نیز با تاکید بر تداوم خودکفایی ایران در تولید گندم طی سال جاری میلادی اعلام کرده‌اند: ایران که یکی از بزرگترین واردکنندگان سنتی گندم طی سالهای گذشته بوده است، امسال به صادرکننده این محصول تبدیل خواهد شد.
طبق گزارش فائو با اعلام اینکه حجم تولید گندم در ایران طی سال 2005 میلادی 5/14 میلیون تن بوده است، پیش‌بینی کرده این حجم از تولید در سال جاری میلادی نیز تداوم یابد.
بنابراین گزارش، حجم واردات گندم به ایران برای افزودن بر ذخایر کشور که در سال گذشته 900 هزار تن بوده است، بر اساس پیش‌بینی فائو در سال جاری به 700 هزار تن کاهش پیدا خواهد کرد.
فائو تصریح کرده است: جمهوری اسلامی ایران در سال جاری 100 هزار تن گندم صادر خواهد کرد.
این در حالیست که بر اساس اطلاعات موجود کل مصرف داخلی گندم در ایران از 3/15 میلیون تن در سال گذشته به 4/15 میلیون تن در سال جاری افزایش می‌یابد.
طبق پیش‌بینی فائو، حجم ذخایر گندم در ایران در پایان سال 2006 میلادی به 2 میلیون تن و در پایان سال 2007 میلادی به 8/1 میلیون تن خواهد رسید.
ظرفیت تولید گندم بیش از 18 میلیون تن است
در عین حال قائم مقام معاون زراعت وزیر جهاد کشاورزی در این باره معتقد است: ظرفیت تولید گندم در ایران بدون افزایش سطح کشت کنونی، بیش از 18 میلیون تن در سال است.
به گفته کمال ذبیحی افزایش تولید گندم با کارهای فنی مانند افزایش بذر اصلاح شده، انتقال دانش فنی به مزرعه و تهیه به‌موقع‌نهاده‌های تولیدی کشاورزی صورت گرفته است.
وی می‌گوید: ارقام اصلاح شده بذر گندم از 8 مورد سالهای پیش به 64 رقم شامل 51 رقم بذر گندم آبی و 13 رقم بذر گندم دیم در حال حاضر افزایش یافته است.
وی اظهار می‌کند: امسال 410 هزار تن بذر اصلاح شده گندم بین کشاورزان توزیع شد که این رقم در سال 80 فقط 200 هزار تن بوده است.
ذبیحی با اشاره به این که هنوز 35 درصد یافته‌های تحقیق به مزرعه منتقل شده است، می‌افزاید: اعمال مدیریت بر مزرعه با حضور 4500 مهندس ناظر گندم افزایش یافته است. مجری طرحهای ویژه وزارت جهاد کشاورزی بر این باور است که برای افزایش سطح مکانیزاسیون گندم 2500 دستگاه شخم زن عمیق در کشت گندم به کار می‌رود، همچنین 5300 دستگاه کمباین در بخش گندم فعال است.
قائم مقام معاون زراعت می‌گوید: مبارزه با علفهای هرز مزرعه از 4/3 میلیون هکتار سال 82 به رقم 4/4 میلیون هکتار در سال جاری افزایش یافته و مبارزه با آفت سن گندم از 3/1 میلیون هکتار سال 84 - 83 به یک میلیون و 60 هزار هکتار رسیده است که ناشی از تبدیل مبارزه با هواپیما به مبارزه زمینی در مقابل آفت یاد شده است.
ذبیحی تاکید می‌کند: بودجه طرح گندم از رقم 48 میلیارد تومان سال 83 به 34 میلیارد تومان در سال 84 رسیده و در سال جاری از این رقم هم کمتر بوده است که امیدواریم در متمم بودجه امسال جبران شود.
وی از خرید بیش از 10 میلیون تن گندم مازاد بر نیاز کشاورزان در 4 سال اخیر خبر داده و می‌افزاید: این حجم خرید تضمینی گندم نشان از پایداری تولید گندم و رسیدن به خودکفایی پایدار است.
وی معتقد است: مزرعه‌ای که هم گندم و هم کلزا در آن کاشته شود، با افزایش 15 تا 20 درصدی محصول نسبت به مزرعه مشابه گندم تنها همراه خواهد بود و 80 درصد علفهای هرز مزرعه کاهش پیدا می‌کند.
به گفته وی، دولت در خرید گندم از کشاورزان در سال جاری بیش از 2400 میلیارد تومان بهای گندم را به طور نقدی به 5/1 میلیون گندم‌کار ایرانی پرداخت کرده و سیاست دولت در خرید نقدی سایر محصولات کشاورزی مشمول خرید تضمینی، ادامه دارد.
این درحالیست که ضریب مکانیزاسیون بذرکاری گندم در سال 80 حدود 32 درصد بوده است که این رقم در سال جاری به 53 درصد افزایش یافته است. برداشت گندم به وسیله کمباین هم از 70 درصد سال 80 به 82 درصد در سال جاری و از رقم 69 درصد گندم دیم به 72 درصد در سال جاری افزایش یافته است.
کیفیت گندم داخلی بر اساس میزان پروتئین نیز از 5/10درصد به 12 درصد افزایش یافته است.هم‌اکنون 80 درصد گندم ایرانی در رده قوی و خیلی قوی و کمتر از یک درصد گندم ضعیف است.
میزان تولید گندم در واحد سطح در سال 2010
در برابر این دیدگاه مسئولان سازمان خواروبار جهانی «فائو» اعلام کرده‌اند از آنجایی که تولید گندم در واحد سطح در ایران در سال 2010 میلادی از 2/3 تن در هر هکتار فراتر نخواهد رفت، در نتیجه با توجه به این حقیقت که توسعه بیشتر سطح زیر کشت گندم در ایران به دلیل کمبود آب با محدودیت روبروست، پس تولید داخلی گندم در سال 2010 میلادی از 15 میلیون تن فراتر نخواهد رفت.
24 هزار میلیارد ریال اعتبار خرید گندم
بر اساس آخرین مصوبه شورای اقتصاد اعتبار مورد نیاز برای خرید و تبدیل گندم به آرد، نان و یارانه آرد در سال جاری 24 هزار میلیارد ریال در نظر گرفته شد.
طبق این مصوبه اعتبار مورد نیاز در قانون بودجه سال جاری برای خرید و تبدیل گندم به آرد و نان و یارانه آرد 3/24817 میلیارد ریال، هزینه حمل آرد روستایی 9/285 میلیارد ریال، هزینه حمل آرد عشایری 3/39 میلیارد ریال، اعتبار بند ج تبصره 3 قانون بودجه 85 به میزان 647 میلیارد ریال و تعهدات هزینه حمل آرد روستایی و عشایری سال 83 میزان 5/80 میلیارد ریال در نظر گرفته شده است.
مقادیر توزیع و مصرف گندم هم در سال 85 با احتساب سهمیه آرد مخصوص حوادث غیرمترقبه در کشور معادل 11544 هزار تن تعیین شده است تا تفاوت میزان مصرف گندم خرید داخلی به میزان مورد نیاز از محل واردات تامین شود. البته در تبصره‌ای به مسئولان وزارت بازرگانی اجازه داده شده است در صورت عدم تحقق خرید داخلی به مقدار مورد نیاز، برای تامین کسری مصرف سال جاری نسبت به واردات گندم با رعایت قوانین مربوط اقدام نماید.
ضایعات 2 میلیون تنی گندم در سال
رییس سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه هم در این باره می‌گوید: متاسفانه در ایران بدترین الگوهای مصرف را داریم و از این نعمت الهی به‌طور صحیح استفاده نمی‌کنیم.
مصطفی آقایی می‌افزاید: بر اساس آمار موجود روزانه حدود 5000 تن نان خشک در کشور هدر می‌رود و ضایعات گندم بالغ بر 2 میلیون تن در سال است که باید برای جلوگیری از آن اقدامی اساسی صورت بگیرد.
صرفه جویی بیش از 8/1 میلیارد دلاری ارزی
طبق آمار سازمان تجارت جهانی، ایران در تولید گندم طی 3 سال «1999،2000و2001» بیش از 8/1 میلیارد ریال صرفه‌جویی ارزی داشته است.
طبق این گزارش، ارزش واردات گندم در ایران در هر یک از این سالها بیش از 860 میلیون دلار بوده است.
همین سازمان در آن زمان پیش‌بینی کرد که در پی رسیدن ایران به خودکفایی در تولید گندم طی سالهای اخیر، واردات گندم در این کشور در سالهای بعد به رقم صفر نزدیک خواهد شد.
پرداخت 2500 میلیارد تومان بهای خرید گندم نقدی به کشاورزان
امسال دولت 2500 میلیارد تومان بهای خرید گندم کشاورزان در سال جاری را به طور نقدی به کشاورزان پرداخت کرده است.
از آنجایی که یکی از سیاست‌های دولت، حمایت از کشاورزان داخلی در قالب پرداخت به موقع پول محصول است،لذا این تصمیم استراتژیک در سال جاری از خرید تضمینی گندم شروع شده است.
به اعتقاد معاون اقتصادی و برنامه‌ریزی جهاد کشاورزی خرید نقدی محصول از کشاورزان باعث می‌شود، علاوه بر رفع نیاز آنان به نقدینگی، نقش واسطه‌ها و دلالان کاهش یابد و کشاورزان از پیش فروش محصولاتشان خودداری کنند.
صادق خلیلیان تصریح می‌کند: کشاورزان باید بتوانند از طریق تعاونی‌های کشاورزی که خود در آن سهیم هستند، محصول تولیدی خود را به موقع به بازار مصرف برسانند تا فاصله بین تولید تا بازار کاهش پیدا کند.