حتماً تو هم این صدا را شنیدهای و شاید هم از شنیدن آن کلافه شدهای! راستش خیلیها از شنیدن صدای این ساز بهستوه آمدهاند، از گزارشگران فوتبال گرفته تا تماشاچیها و حتی بازیکنها. صدای این ساز آنقدر ناخوشایند و آزاردهنده است که بعضی از مفسران فوتبال آن را به صدای یک گله بزرگ و پرسروصدای فیل تشبیه کردهاند یا به صدای وحشتناک هجوم ملخها! اما اینطور که به نظر میرسد، این صدا برای مردم افریقای جنوبی نه تنها ناخوشایند نیست، بلکه خیلی هم لذتبخش است و از نظر آنها برگزاری مسابقههای فوتبال بدون آن امکانپذیر نیست!
ووووزلا در حقیقت سازی است مخصوص مردم افریقای جنوبی و مخصوص تشویق تیمهای فوتبال در مسابقهها. در این کشزور به این ساز که حدود یک متر طول دارد، «لهپاتاتا» یا «بوق استادیوم» هم میگویند. این که چرا نام آن را ووووزلا گذاشتهاند دقیقاً معلوم نیست. بعضیها میگویند به خاطر صدای «وووو»ییاست که تولید میکند، بعضیها هم میگویند از واژه «وووو» گرفته شده که در زبان عامیانه افریقای جنوبی به معنی دوش است.
درباره این که این ساز از کجا آمده هم بحثهای زیادی وجود دارد. بعضیها معتقدند این ساز از مکزیک به افریقا آمده، بعضیها باور دارند بر اساس «کوکو»، ساز بادی سنتی افریقایی درست شده، اما بیشتر مردم میگویند «ماکه»، یکی از طرفداران سرسخت و مشهور فوتبال در افریقای جنوبی، آن را اختراع کرده است. عکسهایی هم از او وجود دارد که نشان میدهد در مسابقههای داخلی و بینالمللی 30، 40 سال پیش، از این ساز استفاده کرده. خود ماکه میگوید که ووووزلا را براساس بوق دوچرخه طراحی و قسمت توپ پلاستیکی آن را حذف کرده است.
بعدها به نظرش آمده این ساز خیلی کوتاه است و یک لوله بلند به آن اضافه کرده. ماکه، ووووزلا را از آلومینیوم ساخته، اما مسئولان وقت، استفاده از آن را ممنوع کردند، چون به نظرشان آمدکه شبیه به نوعی اسلحه است. ماکه هم خیلی زود یک کارخانه پلاستیکسازی پیدا کرد که حاضر شد ووووزلا را از پلاستیک بسازد و با این کار مشکل ممنوعیت استفاده از آن را حل کرد.
البته بعدها هم بارها این ساز با مشکلات قانونی زیادی روبهرو شده. حتی مسئولان فیفا قصد داشتند به دلایلی استفاده از آن را در جام جهانی امسال ممنوع کنند، از جمله این که احتمال میدادند از آن به عنوان وسیله زد و خورد استفاده شود؛ اما در نهایت با این استدلال که در فرهنگ افریقای جنوبی از این ساز فقط برای تشویق استفاده میشود و این که به هر حال این مسابقهها باید ویژگی افریقایی داشته باشند، با استفاده از آن موافقت
کردند.
با وجود این، هنوز هم بحثهای زیادی بر سر استفاده از این ساز وجود دارد. مربیان، شرکت های تبلیغاتی، رسانهها و خیلی های دیگر از آن شکایت دارند. حتی یکی از مربیان دلیل باخت تیمش را صدای ناخوشایند این ساز دانسته و گفته که بازیکنهایش نتوانستهاند در طول بازی تمرکز کافی داشته باشند. در کنار همه این حرفها، ثابت شده این ساز ضررهای دیگری هم دارد. مثلاً این که صدای آن مثل هر صدای بلند دیگری میتواند به شنوایی آسیب برساند، یا این که اگر زمانی اتفاقی در استادیوم بیفتد، مثلاً آتشسوزی، هیچکس صدای اعلام تخلیه استادیوم را نمیشنود. باورکردنش آسان نیست، اما دمیدن در این ساز بیشتر از سرفه یا عطسه میتواند ویروس آنفلوانزا را پخش کند!
با همه اینها، همچنان از این ساز استفاده میشود و خوب یا بد، به هر حال این ساز با جام جهانی این دوره همراه شده و نه تنها خودش را به همه دنیا شناسانده، بلکه کاری کرده که هیچکس نمیتواند به یاد جام جهانی فوتبال 2010 بیفتد و یادی از ووووزلا نکند!