بسیاری از اهالی همدان براساس عادتی قدیمی، هر روز به سبزه‌میدان می‌روند تا میوه و تره‌‌بار مورد نیاز منزل را بخرند. این مکان اکنون بازار انواع محصولات غذایی شده است. قصابی‌ها و مغازه‌های عرضه امعا و احشا کنار هم قرار گرفته‌اند. بخشی از بساط این مغازه‌ها روباز است و در شلوغی بازار، بوی کله‌پاچه و سیراب و شیردان خام به راه می‌افتد و مشتریان، در همان هیاهو و بین مردمی که در آمد و رفت هستند و مگس‌هایی که در هوا پر می‌زنند، کله پاچه و سیراب و شیردان می‌خرند. فروشندگان میوه و سبزی‌فروشی هم در این میان، بساطی چیده‌اند. کنار هم بودن این مشاغل، باعث شده است که نوعی بحران بهداشتی در سبزه‌میدان به‌وجود آید. چنین وضعی مسئولان شهری و فرمانداری همدان را به این فکر انداخته است که سبزه‌میدان را سامان دهند، اما ساماندهی با وجود کسبه و مردمی که به این مکان عادت کرده‌اند، کار راحتی نیست.
همدان از سال‌های دور محل رفت‌وآمد مسافرانی بود که برای تجارت از شرق ایران راهی مرزهای غربی می‌شدند. به همین دلیل در دوره‌ای همدان به انبار ایران تبدیل شده بود. مثل همه بازارهای سنتی، بازار همدان نیز در اطراف مسجد جامع ساخته شده و راسته‌های گوناگون صنفی در آن شکل گرفته است. سبزه‌میدان همدان نیز بخشی از همین بازار است که راسته‌های مسگران، قصابان و شیشه‌فروشان به آن منتهی می‌شوند. در دهه‌های گذشته اغلب فروشندگان میوه و سبزی مغازه‌های سبزه‌میدان را در اختیار داشتند، اما اکنون تعداد میوه‌فروشی‌ها در این میدان به کمتر از 20 باب و تعداد سبزی‌فروشی‌ها به کمتر از 5 باب رسیده است. در سال‌های اخیر قصابی‌ها، مرغ‌فروشی‌ها، عرضه‌کنندگان کله‌پاچه و سیراب و شیردان، فروشندگان وسایل منزل و خواربارفروشی‌ها، عمده صنف‌هایی هستند که در سبزه‌میدان همدان دیده می‌شوند.
نابسامانی‌های میدان سبز
منصور مهدوی یکی از کسبه بازار همدان که هر روز برای رسیدن به حجره خود، از سبزه‌میدان عبور می‌کند، به «همشهری» می‌گوید: «مشکل بزرگ سبزه‌میدان این است که بهداشت در آنجا رعایت نمی‌شود. سبزی‌فروشان، میوه‌فروشان، قصابی‌ها و لبنیاتی‌ها، جایی برای تخلیه دورریزهای خود ندارند. طبیعی است که در چنین محیطی، همه جور میکروب پیدا می‌شود. جمعیت زیادی هم برای خرید، هر روز به سبزه‌میدان می‌آیند و در این شلوغی آلودگی می‌تواند به جاهای دیگر منتقل شود.»
مشکل نبود پارکینگ و ترافیک زیاد هم از دیگر مشکلاتی است که شهروندان همدانی را ناراضی کرده است. یکی از بازاریان از شیروانی بودن سقف سبزه‌میدان، به‌عنوان مشکل دیگر بازار همدان نام می‌برد و می‌گوید: «سقف راسته قصابان و راسته چاقوسازان شیروانی است و وجود حجم زیادی از کابل و سیم برق زیر این سقف‌ها، باعث شده است که ایمنی لازم در برابر آتش‌سوزی نداشته باشد. دو سال پیش قسمتی از بازار نزدیک به سبزه‌میدان به‌دلیل اتصال غیراصولی برق، آتش گرفت.» عباس مشفقی، از دکه‌های پیاز و سیب‌زمینی‌فروشی که در ضلع‌های شمالی و جنوبی سبزه‌میدان دایر و باعث شلوغی محوطه شده است، به‌عنوان معضل دیگر این میدان قدیمی بازار همدان نام می‌برد.
ساماندهی یا انتقال؟
این روزها مشکلات بهداشتی سبزه‌میدان به قدری زیاد شده است که مدیران شهری و مسئولان استانی به فکر ساماندهی آن افتاده‌اند. در اواسط تیر ماه، عبدالحسین مرادی، معاون سیاسی و اجتماعی فرمانداری همدان، اعلام کرد که واحدهای صنفی سبزه‌میدان ساماندهی خواهند شد. او که در کارگروه تخصصی سلامت و امنیت غذایی شهرستان همدان سخن می‌گفت، افزود: «بازار سبزه‌میدان همدان محل تردد و خرید بسیاری از شهروندان است و با توجه به مشکلاتی که در این بازارهست، واحدهای صنفی باید هرچه سریع‌تر ساماندهی شوند.»
به گفته وی، به‌دلیل بی‌توجهی به موارد قانونی، برخی واحدهای صنفی، مشکلات بهداشتی زیادی ایجاد کرده‌اند که باید با آنها برخورد شود.» مدیران شهرداری همدان برای حل مشکلات سبزه‌میدان، انتقال صنوف را بر ساماندهی ترجیح می‌دهند، اما مسئولان بهداشتی بر باقی ماندن مغازه‌ها در سبزه‌میدان و نظارت بر فعالیتشان تاکید می‌کنند و در این میان، مسئولان فرمانداری راه‌حلی میانه را برگزیده‌اند که به دو بخش کوتاه‌مدت و بلندمدت تقسیم می‌شود. معاون سیاسی و اجتماعی فرمانداری در این باره می‌گوید: «برای ساماندهی واحدهای صنفی سبزه‌میدان هیچ مشکلی وجود ندارد و تنها همکاری و تعامل همه دستگاه‌های مرتبط را می‌طلبد. جابه‌جایی این واحدها نیز در دستور کار قرار گرفته است، اما اجرای آن زمان زیادی نیاز دارد و تا آن هنگام باید این واحدها به بهترین شکل ساماندهی شوند.»
مرادی می‌گوید: «مطابق برنامه‌های استانداری همدان، گروهی متشکل از شهرداری، دانشگاه علوم پزشکی، سازمان بازرگانی، اداره اماکن و مرکز بهداشت برای نظارت بر واحدهای عرضه مواد غذایی و همچنین غذاخوری‌های شهر تشکیل خواهد شد و به‌طور ویژه بر صنوف سبزه‌میدان نظارت می‌کند.»محمد سعید بیات، رئیس کمیسیون خدمات شهری شورای اسلامی همدان، می‌گوید: «وضع واحدها در منطقه سبزه‌میدان همدان، شأن و منزلت کاسب‌های همدانی را پایین می‌آورد و این وضع اصلا درخور شهری با نمادهای چند هزار ساله نیست.» در سطح شهر همدان چهار سوله برای تجمیع فروشندگان ساخته شده است و شهرداری آمادگی دارد این سوله‌ها را در اختیار کسبه سبزه‌میدان بگذارد.
37 پرونده در 3 ماه
دلیل عمده مشکلات بهداشتی سبزه‌میدان قصابی‌هایی هستند که در این میدان فعالیت می‌کنند و مسئول مستقیم نظارت بر این قصابی‌ها، اداره دامپزشکی همدان است. به گفته آرش سامی، رئیس اداره دامپزشکی همدان، در سبزه‌میدان 83 واحد صنفی مشغول به فعالیت هستند و 80 درصد از این واحدها مقررات را رعایت نمی‌کنند.
سامی می‌گوید: «37 پرونده واحدهای صنفی متخلف در سه ماهه نخست امسال به مراجع قانونی ارجاع شده که تعطیل 10 واحد را در پی داشته است.» با این حال، سیدحسن شماعی، رئیس مجمع امور صنفی همدان، به «همشهری» می‌گوید که کسبه این میدان به‌دلیل نداشتن امکانات کافی، توانایی اجرای بسیاری از نکات بهداشتی را ندارند و فشار بیشتر نمی‌تواند آنان را به رعایت مقررات وادارد.