سعید مروتی: هنوز چند روزی از انتصاب جواد شمقدری به سمت معاون امور سینمایی نگذشته بود که او خبر از رفع توقیف «به‌رنگ ارغوان» داد.


فیلم جنجالی حاتمی‌کیا در زمان دولت‌های هشتم و نهم در محاق مانده بود و نه یونسی، وزیر اطلاعات دولت اصلاحات و نه محسنی‌اژه‌ای، وزیر اطلاعات دولت نهم نمایش آن را به صلاح ندانسته بودند. ضمن اینکه محمدحسین صفار هرندی، وزیر ارشاد دولت نهم نیز با اکران این فیلم مخالف بود. شمقدری اما در روزهایی که هنوز مشاور هنری رئیس جمهوری بود به تماشای «به‌رنگ ارغوان» نشست و اکران آن را بلامانع دانست. کمی بعد وقتی او به ساختمان میدان بهارستان رفت در یکی از اولین دستورالعمل‌هایش، «به‌رنگ ارغوان» را از توقیف خارج کرد. فیلم به جشنواره آمد و کمی بعد هم اکران عمومی شد.

اکران «به‌رنگ ارغوان» مقدمه‌ای بر یکی از مهم‌ترین سیاست‌های سینمایی شمقدری یعنی رفع توقیف از فیلم‌های مشکل‌دار بود؛ اتفاقی که با استقبال سینماگران مواجه شد. «تسویه حساب»، «سنتوری»، «آتشکار» و «صدسال به این سال‌ها» فیلم‌هایی بودند که مدیران سینمایی اعلام کردند مجوز نمایش‌شان را صادر می‌کنند.

شمقدری پیش از آنکه بر مسند معاونت سینمایی تکیه زند نیز منتقد توقیف فیلم‌ها بود و اعتقاد داشت بسیاری از این آثار بی‌دلیل و براساس سلیقه شخصی پروانه نمایش نگرفته‌اند و توقیف این فیلم‌ها صرفا باعث می‌شود تا نظام بی‌جهت هزینه بپردازد. او در آن زمان هم با توقیف «سنتوری»‌مخالفت کرد و هم با جلوگیری از نمایش «درباره الی» که برای دومی با نگارش نامه‌ای به رئیس‌جمهوری موجب شد تا فیلم از محاق خارج شده و به جشنواره بیست‌وهفتم فجر برسد.

در آن زمان برخی، رفتارهای مشاور هنری رئیس جمهوری را به پای مخالفتش با وزیر وقت ارشاد و معاون امور سینمایی می‌گذاشتند ولی هنگامی که شمقدری خود سکان هدایت سینمای ایران را به‌دست گرفت نیز سیاست رفع توقیف از فیلم‌ها را دنبال کرد.هرچند از اواخر بهمن سال گذشته، مخالفت‌هایی از سوی برخی محافل و رسانه‌هایی که اتفاقا همسو با دولت نیز بودند، به راه افتاد و شدت گرفت؛ نقدهای تندوتیزی که عملکرد معاونت سینمایی را درخصوص رفع توقیف از فیلم‌ها زیر سؤال می‌برد.

شاید همین انتقادها باعث شد تا «سنتوری» با وجود داشتن پروانه نمایش و ثبت قرارداد اکران، با مخالفت اداره نظارت و ارزشیابی، اکران نشود. علیرضا سجادپور دلیل جلوگیری از نمایش «سنتوری» را قدیمی‌بودن فیلم و شلوغی صف اکران دانست. «سنتوری» قرار بود تنها در2سالن و به‌صورت تک‌سانس اکران شود؛ فیلمی که به‌زودی وارد شبکه نمایش خانگی خواهد شد.

امیر حسین علم‌الهدی، مدیر پردیس سینمایی ملت که قرار بود «سنتوری»، دریکی از سالن‌هایش به نمایش درآید در انتقاد از جلوگیری از نمایش فیلم مهرجویی گفت: «چگونه ممکن است نمایش فیلمی در شبکه نمایش خانگی بلامانع باشد، اما در سینما امکان اکران آن نباشد؟! این سؤالی است که در ذهن ما پیش آمده و هنوز هیچ مسئولی پاسخ قانع‌کننده‌ای برای آن ارائه نکرده است. در سینما نهایتاً 50تا 60هزار نفر این فیلم را می‌بینند، اما در شبکه نمایش خانگی «سنتوری» در تیراژ میلیونی وارد بازار می‌شود و من متحیرم که چطور با وجود عرضه این فیلم در این شبکه، اکران سینمایی آن ممنوع شده است.

در تمام دنیا یک فیلم ابتدا در سینما به نمایش درمی‌آید و پس از آن وارد شبکه خانگی و در مرحله آخر وارد تلویزیون می‌شود اما اینجا نمی‌دانم چرا اینگونه است.» البته فقط «سنتوری» نیست که با داشتن پروانه نمایش از اکران در سینماها محروم شده و «آتشکار» و
«صد سال به این سال‌ها» نیز چنین وضعیتی دارند.

به گفته علیرضا سجادپور، مدیرکل اداره نظارت و ارزشیابی این فیلم‌ها با برخی اصلاحات، مشکل اکرانشان، حل شده است اما به هر حال آنها به‌طور قطعی اکرانی محدود خواهند داشت. به گفته او، دلیل اکران محدود قدیمی‌بودن فیلم‌ها و شلوغی صف فیلم‌های در نوبت نمایش است. درحالی که پیش از این هیچ صحبتی از نمایش محدود این فیلم‌ها که سال‌هاست سرنوشت اکرانشان بلاتکلیف مانده، در میان نبود.

«آتشکار» و «صدسال به این سال‌ها» در جشنواره فیلم فجر به‌صورت محدود به نمایش درآمدند و جزو آثاری هستند که مسئولان سینمایی از اوایل کارشان، وعده حل‌کردن مشکل اکرانشان را دادند اما نه‌تنها هنوز تکلیف نمایش عمومی این فیلم‌ها مشخص نیست که حالا صحبت از اکرانی محدود به‌میان آمده که خود محدودیتی تازه است.

جالب اینکه هم «آتشکار» ‌و هم «صدسال به این سال‌ها» در کنار «سنتوری» جزو فیلم‌هایی هستند که برخی رسانه‌ها از رفع توقیف‌شان ابراز گلایه کرده‌اند. «آتشکار» در زمان مدیریت محمدرضا جعفری‌جلوه پروانه نمایش هم گرفت ولی محمود اربابی، مدیر‌کل وقت اداره نظارت و ارزشیابی، اکران آن را موکول به آینده نامعلومی کرد و در نهایت هم مشخص شد که فیلم در توقیف به‌سر می‌برد. «صد سال به این سال‌ها» نیز قرار بود ابتدا در جشنواره بیست‌وششم فجر به‌نمایش درآید که فیلم نه‌تنها به جشنواره راه نیافت بلکه پروانه نمایش هم با وجود برخی اصلاحات دریافت نکرد.

حالا مدیران سینمایی می‌گویند این دو فیلم مشکلی برای اکران ندارند ولی در شرایط فعلی به‌نظر نمی‌رسد که «آتشکار» و «صدسال به این سال‌ها» اگر هم روی پرده بیایند، اکران مناسبی را تجربه کنند.
سیاست رفع توقف از فیلم‌ها به‌عنوان یکی از مهم‌ترین برنامه‌های معاون امور سینمایی،‌ حالا دچار لکنت شده است. اینکه دلیل این اتفاق، شلوغی صف اکران عنوان شود هم تفاوتی در اصل ماجرا ایجاد نمی‌کند. آیا معاونت سینمایی به‌دلیل مخالفت‌های صورت گرفته از اجرای برخی سیاست‌هایش عدول کرده است؟ اتفاق‌هایی که در این چندروز رخ داده، پاسخ مثبتی به این سؤال می‌دهد.