آرش نهاوندی: تولید لپ‌تاپ، بازار جهانی کامپیوتر و رقابت در این بازار را با تحولی چشمگیر مواجه کرد.


تا پیش از آمدن لپ‌تاپ، افراد در منازل خود یا اداره‌های محل کارشان از کامپیوترهای شخصی موسوم به پی سی استفاده می‌کردند و امکان آن وجود نداشت که در هر زمان و هر مکانی که اقتضا کرد افراد از لپ‌تاپ استفاده کنند. البته در آن زمان و تا پیش از ورود لپ‌تاپ تصوری هم درباره اینکه شاید افراد بتوانند کامپیوترهای شخصی خود را به هر نقطه‌ای که تمایل دارند حمل کنند وجود نداشت. اما با آمدن لپ‌تاپ، افراد دیگر قادر بودند با حمل یک کیف نسبتا بزرگ یا یک کوله‌پشتی، کامپیوتر شخصی خود را با حجم زیادی از اطلاعات به هر مکانی که می‌خواستند حمل کنند و در واقع کم‌کم عادت استفاده از کامپیوترهای شخصی کم شد و بیشتر افراد به‌ویژه در محیط‌های کاری روی به استفاده از این کامپیوترهای نوین قابل حمل آوردند.

ابتدا لپ‌تاپ‌ها دچار یک مشکل اساسی بودند و آن حجم نسبتا بزرگ و وزن زیادشان بود که کاربران را به هنگام انتقال این دستگاه دچار مشکل و سختی می‌کرد اما به مرور زمان و با پیشرفت تکنولوژی ساخت لپ‌تاپ، دستگاه‌هایی نازک‌تر و کم‌حجم‌تر با ضخامت بسیار اندک نیز به بازار عرضه شدند.

اکنون اما اخبار جدیدی مبنی بر ساخت لپ‌تاپ‌های سبک‌وزن‌تر و ارزان‌قیمت‌تر انتشار یافته است که می‌تواند به‌ویژه برای دانش‌آموزانی که قصد استفاده از لپ‌تاپ را در مدارس خود دارند خبر خوبی باشد.

لپ‌تاپ‌های جدید با نمایشگرهای کوچک‌تر 6/11تا 3/13 اینچی به بازار عرضه می‌شوند و عمر باتری‌های آنها نیز نسبت به لپ‌تاپ‌های کنونی بیشتر است. حتی می‌توان با استفاده از باتری این لپ‌تاپ‌ها به‌طور مداوم و به‌مدت 6 ساعت بدون نیاز به شارژ، از این کامپیوترهای قابل حمل استفاده کرد.

این لپ‌تاپ‌ها از نظر تصویری نیز ارتقا یافته‌اند و می‌توانند ویدئوهایی با کیفیت بالا و بازی‌های ساده اینترنتی را اجرا کنند اما قادر به اجرای بازی‌های سنگین نیستند.

اما لپ‌تاپی که اخیرا استفاده از آن در ایران نیز به‌طور گسترده به‌ویژه در قشر جوان و کارمندان رایج شده است از چه تاریخی وارد بازار شده و چه ویژگی‌هایی دارد؟‌

جالب است بدانید لپ‌تاپ یا کامپیوترهای پرتابل (قابل حمل) ایده نوینی نیستند و قریب به 3دهه است که تولید لپ‌تاپ‌های اولیه
مدنظر بوده است. نخستین رایانه قابل حمل در سال ۱۹۸۱ معرفی شد و در آن از سیستم‌عامل CP/M استفاده شد؛ اگر چه این کامپیوتر خیلی سنگین و بزرگ بود و مانیتور کوچک CRT داشت اما اثر زیادی در تجارت داشته‌است.

این لپ‌تاپ موسوم به اوبسون اندازه چرخ خیاطی پرتابل بود و در هواپیماهای تجاری استفاده می‌شد. با این وجود راه‌اندازی آن با باتری مقدور نبود. در سال ۱۹۸۲ کایروپ نوع دوم سیستم را عرضه کرد که براساس CP/M طراحی شده بود. سال ۱۹۸۳ شاهد راه‌اندازی یک لپ‌تاپ بود که بیشترین فروش را داشت و به نام کیوسرا ۸۵ خوانده شد. این لپ‌تاپ با استفاده از طراحی اپسون اچ 20 تولید شد. این کامپیوتر می‌توانست از نوع کاراکتر ۴۰×۸۰ باشد.

کم کم LCD برای صفحه کلید اصلی استفاده شد و با وجود یک مودم داخلی ترمینال پرتابل راه‌اندازی شد؛ به‌علت این ویژگی، عمر باتری و قیمت آن، به‌تدریج از مدل‌های اولیه استفاده شد. وزن آنها کمتر از ۲kg بود و مقصد آن cm 4/5×21/5×۳۰ خوانده شد. ویژگی‌های اولیه عبارتند از: ۸ کیلوبایت RAM و یک پردازنده MHZ3. این ماشین اندازه نوت‌بوک واقعی را داشت و می‌توانست به‌صورت یک کامپیوتر پرتابل عمل کند. این لپ‌تاپ سازگار با IBM از نوع کایروپ ۲۰۰۰ بود که در سال ۱۹۸۵ عرضه شد.

تکنولوژی ساخت لپ‌تاپ اما طی سال‌های دهه 1990 و 2000 به‌شدت ارتقا یافت. در عصر حاضر یک لپ‌تاپ معمولی می‌تواند حداقل دارای یک RAM 100گیگابایتی باشد و CPU این لپ‌تاپ‌ نیز اغلب دوال کر یا کوادروکر است.

از جمله ویژگی‌های یک لپ‌تاپ می‌توان به باتری‌های قابل شارژ دارای عمر طولانی و نیز قابل حمل و سبک بودن آن اشاره کرد و اینکه این نوع کامپیوترها نیاز به اسمبلینگ یا سرهم کردن قطعات ندارند. علاوه بر این لپ‌تاپ‌ها دارای قابلیت اتصال وایر لس یا بی‌سیم هستند و می‌توان از طریق آنها با استفاده از فناوری بلوتوث تصویر یا ویدئو نیز ارسال کرد.

اما بزرگ‌ترین عیب لپ‌تاپ‌ها این است که نمی‌توان آنها را به‌سادگی ارتقا داد. ابزار جانبی آنها بر PCB اصلی قرار می‌گیرند و بنابراین ارتقا با استفاده از ورودی‌های خارجی عملی خواهد شد و می‌توان از شیار کارت و لوازم بی‌سیم استفاده کرد. دیگر مولفه‌ها مانند RAM و درایو سخت و باتری‌ها نیز توسط کاربر ارتقا خواهند یافت. بسیاری از این لپ‌تاپ‌ها دارای CPU متحرک هستند؛ اگر چه حمایت از دیگر CPUها به مدل‌های خاص محدود شده‌است. CPU شیاری می‌تواند به راحتی استفاده شود.

در این شرایط مدل‌های سال گذشته به خوبی نمی‌توانند عمل ذخیره و جایگزینی را انجام دهند. بسیاری از این لپ‌تاپ‌ها دارای شیار داخلی minipct هستند و از wifi یا بلوتوث به‌عنوان یک نسخه استفاده خواهد شد ولی باید سنجش آنها در کارت‌های نصب شده انجام شود. این نوع طرح‌ها می‌توانند به همراه USB و رابط I/O استفاده شوند. اگر چه کاربرها باید حامل لوازم جانبی USB باشند.