برای رهایی از شر این مزاحم‌های اینترنتی به طور قطعی فقط یک راه وجود دارد: از خیر اینترنت بگذرید و صندوق پست الکترونیک خود را فراموش کنید! اما اگر تلفن همراه شما نیز مقصد انبوهی از پیامک‌های ناخواسته تبلیغاتی جورواجور است شما یک راه چاره دارید: با مخابرات تماس بگیرید و از آنها بخواهید برای شماره همراه شما تبلیغات نفرستند.با این حال شما چه بخواهید چه نخواهید هر روزه در فرایند دنیای ارتباطات، به‌طور ناخواسته چندین پیام تبلیغاتی و خبری دریافت خواهید کرد که چندان به دریافت آن تمایل نداشته‌اید.
واقعیت این است که آدرس ای‌میل شما به خصوص اگر فعال باشد، برای بازاریاب‌های اینترنتی یک ثروت است حتی با آن تجارت میکنند و فهرستی از آدرس ای‌میل‌های فعال، بین شرکت‌های تبلیغاتی خرید و فروش میشود. هر چقدر این آدرس‌ها دسته‌بندی‌تر شده باشد ارزش آن نیز بیشتر است.
اما شما به عنوان یک کاربر اینترنت چه اقداماتی باید انجام دهید تا از شر این پیام‌های مزاحم تا حدی رهایی یابید؟
به نامه‌های الکترونیک ناخواسته و اغواکننده که معمولا به صورت «انبوه»، عمده و یا اصطلاحا فله‌ای برای افراد یا مؤسسات ارسال میشود، اسپم گفته میشود. بین اسپم و ویروس‌های کامپیوتری ارتباط مستقیمی وجود نداشته و حتی پیام‌های معتبر و از منابع موثق می‌توانند در زمره این نوع از نامه‌های الکترونیک قرار گیرند.
اولین اسپم در سال ۱۹۷۸ توسط گری فورک ارسال شد. او به قصد تبلیغ شرکتش 600 نامه به کاربران فرستاد. از نظر فنی، ارسال اسپم تقریباً بدون هزینه است و این مسئله باعث شده تا شرکت‌های بازاریابی، به سمت آن حرکت کنند. از آنجایی که ارسال اسپم مشکل فنی چندانی ندارد، بیشتر و بیشتر شاهد افرادی هستیم که به سراغ فرستادن اسپم می‌روند و به همین دلیل کشورها در حال تصویب قوانینی برای مبارزه با این امر هستند. کسانی که اسپم می‌فرستند را اصطلاحا اسپمر می‌نامند.
بر اساس بررسی انجام شده توسط یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های فیلترینگ، نامه‌های الکترونیک ناخواسته یا اسپم بیش از 50 درصد از ترافیک نامه‌های الکترونیک در اینترنت را شامل میشود. شرکت AOL اعلام کرده است که به‌طور متوسط در هر روز به ازای هر آدرس نامه الکترونیک،28نامه الکترونیک را مسدود می‌کند.
چگونگی جمع‌آوری آدرس‌های پست‌الکترونیک
همیشه این سؤال مطرح است که یک شرکت چگونه میلیون‌ها آدرس پست الکترونیک معتبر را جمع‌آوری می‌کند. در این رابطه منابع متعددی وجود دارد: اولین منبع جمع‌آوری آدرس‌های پست‌الکترونیک، گروه‌های خبری و اتاق‌های چت، هستند. خصوصاً روی سایت‌های بزرگ، کاربران، اغلب از اسامی واضح استفاده کرده یا آدرس واقعی پست الکترونیک خود را در گروه‌های خبری قرار می‌دهند. ارسال‌کنندگان نامه‌های الکترونیک ناخواسته، از یک نرم افزار خاص برای استخراج اسامی واضح و آدرس‌های پست الکترونیک به صورت اتوماتیک استفاده میکنند. دومین منبع برای جمع‌آوری آدرس‌های پست‌الکترونیک، وب است.
در حال حاضر ده‌ها میلیون سایت روی اینترنت وجود دارد و ارسال‌کنندگان نامه‌های الکترونیک ناخواسته می‌توانند با ایجاد «مراکز جست‌وجو»، عملیات جست‌وجو به منظور یافتن علامت «@» را که نشان دهنده یک آدرس الکترونیک است پیمایش کنند. این نوع از برنامه‌ها را اسپم باتز می‌نامند. سومین منبع تامین‌کننده آدرس‌های پست‌الکترونیک، سایت‌هایی هستند که صرفاً با هدف جذب آدرس‌های پست‌الکترونیک، ایجاد می‌شوند.
مقابله با اسپم
برای مقابله با نامه‌های الکترونیک ناخواسته تاکنون روش‌های متعددی ایجاد شده و این روند با توجه به ابعاد گسترده آن، همچنان ادامه دارد. بهترین تکنولوژی‌ای که در حال حاضر برای توقف اسپم وجود دارد، استفاده از نرم افزارهای فیلترینگ است. این نوع برنامه‌ها، وجود کلید واژه‌های خاصی را در خط موضوع پیام، بررسی و در صورت شناسایی آنان، نامه الکترونیک مورد نظر را حذف میکنند.
فیلترهای اسپم
فیلتر اسپم، نرم‌افزاری است که به سرویس‌دهنده ای‌میل کمک می‌کند تا از عبور اسپم (هرزنامه) جلوگیری کند. این فیلتر این عمل را معمولاً با شناسایی فرستنده ای‌میل یا کلماتی که در موضوع و متن ای‌میل به کار رفته انجام می‌دهد. این فیلترها سعی در تشخیص این نوع ای‌میل‌ها و جلوگیری از ورود آنها به صندوق‌پستی کاربرانشان یا نشانه‌گذاری آنها به‌عنوان اسپم میکنند. فیلتر تطبیقی، نوعی از فیلتر است که قادر است اشتباهاتش در تشخیص اسپم‌ها را اصلاح کند و با آشنا شدن بیشتر با کلمات یا حقه‌هایی که در اسپم‌ها به‌کار می‌رود در تشخیص اسپم‌ها بهتر و دقیق‌تر عمل کند. رستندگان اسپم هر روزه در حال استفاده از ابزار و روش‌های پیچیده‌تری برای عبور دادن نامه‌هایشان از فیلترهای اسپم تطبیقی هستند. آنها از روش‌هایی مانند پنهان کردن پیغام‌ها در متن‌های بی‌ضرر تا تکنیک‌های هوشمندانه‌تری که تلاش میکنند در توانایی‌های فیلترها در تشخیص اسپم از غیراسپم اختلال ایجاد کنند، استفاده میکنند. تولیدکنندگان اسپم امیدوارند که با اضافه‌کردن متون جانبی باعث عبور پیغامشان از یک فیلتر شوند تا توسط کاربر خوانده شوند.
در این مواقع ممکن است که کاربر به فیلتر اعلام کند که پیغام عبور داده شده، اسپم بوده است و فیلتر از این به بعد این کلمات جانبی و بی‌ضرر را نشانه اسپم بداند. این باعث میشود که فیلتر گاهی پیغام‌های مفید را نیز به اشتباه به‌عنوان اسپم تشخیص دهد و به این ترتیب باعث عملکرد بد فیلتر و از کار افتادن آن شود.
مهم‌ترین راه مقابله با اسپم، آموزش کاربران اینترنت است. برخی توصیه‌های شخصی نیز در این زمینه عبارت از:
اول اینکه سعی کنید دو ای‌میل داشته باشید ؛ یکی را برای ثبت‌نام در سایت‌ها استفاده کنید و از دیگری برای ای‌میل‌های خصوصی‌تان استفاده کنید.
دوم اینکه اگر می‌خواهید در وبلاگتان آدرس ای‌میلتان را بنویسید به جای استفاده از کاراکتر @ از عبارت های مشابه مانند «ات» استفاده کنید تا توسط موتورهای جست‌وجو مورد جست‌وجو قرار نگیرید.
سوم اینکه به هیچ عنوان جواب اسپم‌ها را ندهید زیرا فرستندگان اسپم به واقعی بودن آدرس ای‌میل پی می‌برند و اسپم‌های بیشتری برایتان می‌فرستند.
چهارم اینکه اگر برای ای‌میل خصوصی‌تان نیز اسپم فرستاده شد بلافاصله آن اسپم را «بلاک» کنید. برای دیگر اکانت‌هایتان هم می‌توانید این کار را انجام دهید.
پنجم اینکه سعی کنید حتی‌الامکان از عضویت در گروه‌ها و سایت‌ها بپرهیزید زیرا بعضی سایت‌ها ای‌میل‌های کاربران خود را به شرکت‌ها می‌فروشند و این شرکت‌ها از آن ای‌میل‌ها برای فرستادن اسپم استفاده میکنند.
ششم اینکه به هیچ عنوان گول عنوان‌های وسوسه کننده ای‌میل‌ها را نخورید.
مبارزه با پیامک‌های مزاحم
برای مبارزه با پیامک‌های مزاحم 3 راه بیشتر ندارید: اول اینکه تلفن همراه خود را بفروشید، دوم اینکه از یک نرم‌افزار مخفی کردن پیامک‌های مزاحم استفاده کنید ( این نرم‌افزارها وظیفه مخفی کردن تماس‌ها و پیامک‌های ناخواسته شما را دارند). در واقع تمامی پیامک‌های مشخص شده در پوشه جداگانه‌ای ذخیره می‌شوند. سوم اینکه به09990 زنگ بزنید و با ارائه اطلاعات شماره تماستان مانند شماره تلفن و شماره سند تلفن همراه، از اپراتور بخواهید پیامک‌های ناخواسته برای شما نفرستد.
البته در دنیا راه‌حل‌های دیگری هم دنبال میشود مثلا اخیرا انجمن گروه تجارت جهانی صنعت موبایل(GSMA)، از اعضای اپراتور شبکه تلفن همراه خواسته است تا هرزنامه‌ها یا اسپم‌هایی که دارای بیشترین آمار گزارش از سوی مشتریانشان هستند را گزارش کنند تا به آنها در تشخیص و حذف اسپمرهایی که به ارسال پیامک‌های ناخواسته می‌پردازند، کمک کنند. اپراتورهای تلفن همراه نمی‌توانند پیامک‌های ناخواسته و آزاردهنده را مسدود کنند و یا همانند سرویس ای‌میل آن را به پوشه اسپم انتقال دهند.
کلود مارک، متخصصی که فیلترینگ اسپم‌ها یا هرزنامه‌ها را در سرویس ای‌میل ابداع کرد در حال طراحی سیستم جدیدی است که این امکان را به اپراتورهای شبکه تلفن همراه می‌دهد تا گزارش‌های اسپم از مشتریانشان در سرتاسر جهان را گردآوری و پس از تحلیل داده‌ها، منابع حمله‌ها و حجمشان را تحلیل نمایند. اپراتورها اگر به چنین سیستمی تجهیز باشند خواهند توانست از حق حریم خصوصی خود بهتر دفاع نمایند و دولت‌ها را مجبور به وضع قوانین و سیاست‌هایی پیرامون این قضیه کنند.
طبق این لایحه ارسال پیامک‌های ناخواسته و فله‌ای بدون رضایت دریافت‌کننده جرم تلقی می شود. با این حال می‌توان با استناد به قوانین دیگری در ایران با پیامک‌های مزاحم برخورد کرد .
براساس ماده 641 قانون مجازات اسلامی «هرگاه کسی به وسیله تلفن یا دستگاه‌های مخابراتی برای افراد جامعه ایجاد مزاحمت کند علاوه بر اجرای مقررات خاص شرکت مخابرات، به حبس از یک تا 6 ماه محکوم خواهد شد». البته بعید است کسی در ایران حال و حوصله این را داشته باشد که برای مبارزه با پیامک‌های ناخواسته راه دادگاه و دادسرا را در پیش بگیرد مگر اینکه خیلی بیکار باشد!