حمید ضیایی‌پرور: هفدهمین نمایشگاه و جشنواره مطبوعات و خبرگزاری‌ها در حالی این هفته به کار خود پایان داد که به اعتقاد بسیاری از صاحب‌نظران، این نمایشگاه در حد و اندازه‌های همیشگی خود ظاهر نشده و از رونق کافی برخوردار نبوده است و فرصتی که برای رونق دوباره مطبوعات و ارتباط و اعتماد متقابل میان مطبوعات و مردم فراهم شده بود، از دست رفت.


این رخداد هر ساله در 2بخش نمایشگاه و جشنواره برگزار می‌شود. در بخش نمایشگاه معمولا مطبوعات، خبرگزاری‌ها و پایگاه‌های اطلاع‌رسانی اقدام به برپایی غرفه‌هایی برای نمایش توانمندی‌های خود و برقراری ارتباط نزدیک‌تر میان ژورنالیست‌ها و مردم می‌کنند. در بخش جشنواره نیز، روزنامه‌نگاران کشور با ارسال آثار خود در بخش‌های مختلف طبقه‌بندی شده به رقابت با یکدیگر می‌پردازند.

آنطور که خود داوران جشنواره مطبوعات می‌گویند، در بخش مسابقه، شاهد افت کیفی بوده‌ایم و آثار فاخری به جشنواره ارسال نشده است. آسیب‌شناسی دلایل این رخداد می‌تواند راهی فرا روی مدیران جشنواره برای سال‌های آینده باشد.

در بخش نمایشگاه نیز انتقادات فراوانی به نحوه چیدمان غرفه‌ها و تدارک بخش‌های نمایشگاهی وارد شده است. از همه مهم‌تر اینکه به اذعان اکثر اصحاب رسانه، میزان بازدید عمومی از این دوره نمایشگاه به هیچ وجه قابل مقایسه با دوره‌های پیشین نبوده و رونق کمتری را در نمایشگاه هفدهم شاهد بوده‌ایم. با این حال مسئولان نمایشگاه می‌گویند 2هزار و 400 رسانه داخلی و خارجی از جمله 175 رسانه فراملی در این نمایشگاه حضور داشته‌اند.

نبود وب‌سایت‌های خبری

پیش از شروع نمایشگاه، 6سایت خبری شامل الف، تابناک، جهان‌نیوز، رجانیوز، عصر ایران و فردانیوز با انتشار اطلاعیه‌ای از حضور در نمایشگاه مطبوعات انصراف داده و دلایل خود را بدین شرح اعلام کردند: «با کمال شگفتی، عنوان رسانه‌ای خود یعنی پایگاه‌های اطلاع‌رسانی را در پوستر‌های رنگارنگ تبلیغاتی نمایشگاه مشاهده نکردیم و جالب‌تر آنکه غرفه‌های تحویل داده شده را در پرت‌ترین مکان نمایشگاه (طبقه دوم و در یک راهروی غیراصلی) یافتیم، مشکل را با معاون مطبوعاتی مطرح کردیم و همانطور که انتظار داشتیم، اتفاقی نیفتاد. با نوشتن نامه‌ای شکایت نزد وزیر ارشاد بردیم، اما باز طرفی برنبستیم لذا از شرکت در این دوره از نمایشگاه مطبوعات و خبرگزاری‌ها معذور هستیم».

در واکنش به این تحریم که توسط چند سایت دیگر نیز حمایت شد، وزارت ارشاد اعلام کرد: ده‌ها رسانه دیجیتال و پایگاه اطلاع رسانی در نمایشگاه حضوری فعال و پرنشاط دارند و نبود چند سایت مدعی، مشکلی برای سایر پایگاه‌های اطلاع‌رسانی به‌وجود نمی‌آورد و راهبرد نمایشگاه اولویت دادن به رسانه‌های رسمی است حال اگر چند رسانه غیررسمی مانند پایگاه‌های اطلاع‌رسانی که در عین حال که مجاز به انتشار هستند اما به‌عنوان رسانه‌های ملی مانند خبرگزاری‌ها رسمیت ندارند، این چند رسانه اگر خود را در حد و اندازه خبرگزاری‌های رسمی تلقی کرده و انتظار داشته باشند هیچ تفاوتی بین آنها قائل نباشیم، انتظار بیجا و نوعی افزون‌خواهی است.

حضور غرفه‌های کم ارتباط

حضور غرفه‌های کم ارتباط به نمایشگاه مانند غرفه‌های نشریات دانشجویی و نشریات داخلی سازمان‌ها و نشریات روابط عمومی
از جمله انتقاداتی است که به این نمایشگاه وارد شده است.

به‌عنوان مثال در بدو ورود به نمایشگاه نخستین غرفه‌ای که در بهترین جای نمایشگاه بر پا شد، غرفه دانشگاه الزهرا بود که ارتباط آن با نمایشگاه را فقط می‌توان در بخش نشریات دانشجویی پیدا کرد.

قطعی اینترنت و تلفن همراه

یکی از عجایب نمایشگاه امسال قطعی و اختلال مکرر در سیستم تلفن همراه و اینترنت بی‌سیم سالن نمایشگاه بود. قطعی سیستم تلفن همراه به گفته مسئولان شرکت ارتباطات سیار مربوط به ناهماهنگی میان مسئولان مصلی و شرکت ارتباطات سیار بوده است؛ به‌گونه‌ای که ظاهرا مسئولان مصلی یک روز قبل از بر پایی نمایشگاه درخواست نصب تجهیزات آنتن‌دهی داشته‌اند. تجهیزات اینترنت نمایشگاه هم به‌دلیل وجود سیستم‌های وایر‌لس در برخی غرفه‌ها دچار اختلال شده و مشکلاتی را به‌وجود آورده بود که نتیجه نهایی آن قطع ارتباط اینترنتی غرفه‌ها بوده است که در هر صورت نشان‌دهنده نابسامانی در برگزاری دقیق و صحیح نمایشگاهی در این سطح است.

غرفه‌های خارجی

اگر چه به گفته مسئولان نمایشگاه 175 رسانه خارجی در نمایشگاه حضور یافته و به همین دلیل اسم نمایشگاه را بین‌المللی گذاشته بودند اما بنابر مشاهدات خبرنگار همشهری اکثریت این غرفه‌ها در تمام طول روز خالی از هر فرد غرفه‌داری بوده و اکثر غرفه‌ها نیز فقط شامل چند بنر و استند بودند و هیچ اثری از نمونه رسانه‌های شرکت‌کننده وجود نداشت؛ البته بگذریم از اینکه فعال‌ترین غرفه، غرفه چین بود که مانند کالاهایش در ایران از رونق خاصی برخوردار بود!

کم‌رونقی سالن‌ها

کم‌رونقی نمایشگاه امسال به اذعان بسیاری از فعالان رسانه‌ای جزو نقاط ضعف نمایشگاه هفدهم محسوب می‌شد که دلیل آن عدم‌اقبال عمومی به رسانه‌ها، عدم‌برگزاری نشست‌های سیاسی و خبری نشاط انگیز و فقدان حس و حال حضور فعال در نمایشگاه از سوی مردم و مسئولان رسانه‌ها بوده است.

به گفته یک فعال رسانه‌ای «نمایشگاه هم دیگر کارکرد خودش را از دست داده است. شاید اگر برای نخستین بار که در سال 73 برگزار شد، هدفش ایجاد ارتباط با مخاطبان بود اما متأسفانه امروز سالن این نمایشگاه به سالن مد تبدیل شده و روزنامه‌ها نیز با هدف جلوه‌نمایی دست به طراحی دکوراسیون می‌زنند».

به گفته برخی دیگر، امسال در زمینه چینش غرفه‌ها در نمایشگاه مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی و خارجی بدسلیقگی رخ داده بود. همانطور که در یک فروشگاه باید اجناس گرانبها در دید مستقیم مردم و خریدار قرار بگیرد در یک نمایشگاه نیز باید رسانه‌های مادر و به‌ویژه خبرگزاری‌ها در بهترین مکان نمایشگاه قرار داشته باشند که متأسفانه در نمایشگاه امسال چنین اتفاقی رخ نداده بود.

غیبت ژورنالیست‌های مشهور در جشنواره

عدم‌حضور یا مشارکت روزنامه‌نگاران مشهور در این جشنواره از دیگر مسائلی بود که مورد انتقاد برخی از اعضای هیأت داوران جشنواره نیز قرار گرفت. به گفته یوسف غروی قوچانی، عضو داوران نهایی هفدهمین جشنواره مطبوعات و خبرگزاری‌ها «به لحاظ کمی شاهد تفاوت‌هایی بودیم، به‌طوری که کمیت قابل اعتنا بود و بسیاری از خبرنگاران در سطح روزنامه‌های ملی و نشریات استانی امسال در جشنواره شرکت کردند و آثار فراوانی را در جهت شرکت در تمام زمینه‌ها ارسال کردند». به گفته او به لحاظ کیفی آثار قابل اعتنا نبودند و نقیصه ملموسی را در این زمینه شاهد بودیم، به‌طوری که نویسندگان و اصحاب رسانه و قلم به‌دستان شاخص و معروف کشور در این جشنواره در مقایسه با سال‌های گذشته کمتر شرکت کردند.

به گفته این عضو هیأت داوران جشنواره مطبوعات، با توجه به مشکلات موجود همچون پایین‌بودن سطح کیفی آثار ارسال شده به دبیرخانه جشنواره، داوران درباره تشویق اصحاب رسانه به‌ویژه سرمقاله‌نویسان و کسانی که در روزنامه‌ها و خبرگزاری‌ها اسم شاخصی دارند و می‌توانند با حضورشان به جشنواره ارتقا ببخشند، توصیه‌هایی انجام شد و معاونت امور مطبوعاتی این پیشنهادها را پذیرفت و مقرر شد که برای سال آینده راهکارهایی به منظور جلب و تشویق این عده از نویسندگان در نظر گرفته شود.اکنون یک سال دیگر تا برگزاری نمایشگاه و جشنواره هجدهم مطبوعات فرصت باقی است، آیا باز هم همه چیز در دقیقه 90 برنامه‌ریزی و اجرا خواهد شد؟