«کمی سیاهدانه و کنجد روی نان پاشیده و قیمت آن را 3 برابر کرده است...» این را مشتری پیر یکی از نانوایی‌های تافتون مرکز شهر شیراز می‌گوید. وقتی می‌پرسی چرا از نانوایی چهارراه بعدی که همین نان را با قیمت سابق می‌فروشد، نمی‌خری؟ به پاهای خمیده خود اشاره می‌کند.
پیرمرد 2 نکته دیگر را یاد آوری می‌کند: یکی اضافه‌شدن کرایه تاکسی رفت و برگشت تا نانوایی بعدی و دیگری ناتوانی برای ایستادن طولانی مدت در صف طویل نان ارزان. برای گرفتن چند قرص نان حداقل باید نیم ساعت در صف نان ارزان ایستاد. گاهی هم ساعت پخت به پایان می‌رسد و حاصل استقامتی نیم ساعته، بازگشت به خانه با دست‌های خالی است.یک مشتری
پر سر و صدای نانوایی می‌گوید: «از وقتی نانوایی‌های بربری 250 تومانی در شیراز شروع به کار کردند و اسم نانشان را گذاشتند نان صنعتی، بقیه نانوایی‌ها هم فکر می‌کنند که باید مثل آنها نان خود را گران کنند.»
کند و کاو در مصوبات و بخشنامه‌ها چنین می‌نماید که آیین‌نامه اجرایی بند الف تبصره ۱۵ قانون بودجه کشور در سال 86 مقرر کرده بود که واحدهای تولید نان صنعتی به شکل انبوه را بخش خصوصی، تعاونی و بخش عمومی غیردولتی با اولویت شرکت‌هایی که از تجمیع واحدهای نان سنتی تشکیل می‌شوند، احداث کنند.
منظور از نانوایی‌های صنعتی در همین آیین‌نامه واحدهایی است با ظرفیت حداقل ۲۰تن آرد در روز، دارای دستگاه‌های خودکار و برخوردار از توانایی تولید انواع نان مسطح، نیمه حجیم و حجیم و قابل بسته‌بندی و نیز برخورداری از توان عرضه نان. هدف از اجرای این طرح نیز بهبود کیفیت، کاهش ضایعات، کاهش هزینه تولید، جلوگیری از افزایش بی‌رویه قیمت نان و تامین بهداشت و سلامت مردم عنوان شده است.
بر این اساس شهپری، رئیس سازمان صنایع و معادن استان فارس نیز چندی پیش در مصاحبه‌ای اعلام کرد «مدل اقتصادی در قانون هدفمند کردن یارانه‌ها از تولید نان صنعتی حمایت می‌کند».
تا چند سال پیش فقط در 2یا3 نقطه شیراز نان بربری صنعتی پخت می‌شد و آن هم با نرخی بسیار ارزان، تا اینکه نانوایی‌های «آزادپز» و فانتزی به پخت بربری روی آوردند. این نان‌ها که در کنار نان‌های باگت، همبرگری، شیرمال، پیراشکی و... عرضه می‌شد، به قیمت چندبرابر بیشتر از بربری روی پیشخوان مغازه‌های عرضه نان فانتزی خودنمایی می‌کرد. مردم به مزاح از برابر شدن قیمت بربری با قیمت کیک در قنادی‌ها سخن می‌گفتند. اما از چند وقت پیش علاوه بر فروشگاه‌های عرضه نان فانتزی، در گوشه و کنار شیراز، نانوایی‌های بربری نیز به پخت نان با آرد آزاد و با قیمت 250 تومان روی آورده‌اند. اکنون یکی از این نانوایی‌ها در عادل‌آباد، یکی در فلکه فرودگاه و دیگری در دروازه کازرون به چشم می‌خورد و به همین ترتیب در حال افزایش است.
یکی از کسبه دروازه کازرون می‌گوید: «از وقتی نانوایی بربری آزادپز در نزدیکی محل کار ما باز شده، با اینکه نانش گران است گاهی از آن خرید می‌کنم. چون فرصت ایستادن در صف اعصاب خردکن نانوایی‌های آن طرف بازار را ندارم.»
به گفته کشتکار، بیشتر مغازه‌داران نزدیک به نانوایی جدید، نان خود را مانند او هرچند وقت یک بار از آنجا تهیه می‌کنند.
از کنار نانوایی آزادپز دروازه کازرون که می‌گذری، می‌بینی تعدادی از نان‌ها ی بربری را به میخ‌ها آویخته‌اند که نشان از فراغت شاطر و خلوتی نانوایی دارد، اما همزمان 50 متر آن‌سوتر درست وسط بازار میوه و صیفی مشتریان یک نانوایی تافتون باسابقه، چنان ازدحامی ایجاد کرده‌اند که به آسانی قابل شمارش نیستند.
ترازو دار یکباره داد می‌زند: «دیگر کسی توی صف نایستد. خمیر تمام شده است». 20 متر پایین‌تر، یک نانوایی سنگکی سنتی و یک تافتونی دیگر در فاصله کمی از هم قرار گرفته‌اند که آنها هم کم و بیش مشتریان خود را دارند.
در خیابان مجاور، به تازگی یک نانوایی بربری ماشینی جای نانوایی قدیمی را گرفته است. یکی، دو ماهی می‌شود که پارچه‌ای با مضمون «این مغازه به‌دلیل تخلف بهداشتی تا اطلاع ثانوی تعطیل است.» از سر در این نانوایی برداشته شده است و مشتریان معدودش را راه می‌اندازد.
سر چهارراه بعدی، یک نانوایی تافتونی که تا قبل از مهر ماه جلوی پیشخوان آن جای سوزن انداختن نبود، اکنون به زحمت چند مشتری در هر ساعت دارد. به گفته خانم جهانزاد که خانه او در همان محل قرار دارد، دلیل از رونق افتادن این نانوایی آن است که از ابتدای مهرماه قیمت نان آن از 38 تومان به 100 تومان افزایش پیدا کرده است.» بازرس اداره شکایات نان سازمان بازرگانی شیراز درباره این نانوایی‌ها می‌گوید: «افزایش قیمت نان این نانوایی‌ها با اجازه و در جهت اجرای قانون خصوصی‌سازی بوده است.»
محمد ضیائی تاکید می‌کند: «این نانوایی‌ها از اول مهر قیمت نانشان را گران کرده‌اند، چون از آن به بعد با آرد آزاد نان می‌پزند.» وی در پاسخ به این پرسش که چند نانوایی در شیراز از اول مهر نان آزاد می‌فروشند، شماره تلفن مسئولی را در اداره غله شیراز می‌دهد و می‌گوید: «این سؤال را از اداره غله بپرسید.»
کارشناس آرد و نان اداره غله شیراز نیز در این باره به همشهری می‌گوید: «طبق بخشنامه قرار است در مهر و آبان امسال 50 نانوایی در شیراز که قبلا آرد یارانه‌ای می‌گرفتند، نان خود را به‌صورت آزاد بفروشند. »
شهریار صفری تعداد نانوایی‌های یارانه‌ای شیراز را حدود500 واحد اعلام می کند و می‌افزاید: «مهر ماه جاری 27 نانوایی در شیراز تبدیل به آزادپزشدند و 23 نانوایی دیگر در آبان ماه آزادپز می‌شوند.» همچنین در بیست‌ویکمین نشست کار گروه سلامت و امنیت غذایی فارس، در آخرین روز شهریورماه امسال مقرر شد تا پایان سال 30 درصد نانوایی‌های شهرستان شیراز شامل 250 نانوایی و همچنین 10 درصد نانوایی‌های شهرستان‌های دیگر استان فارس به‌صورت آزادپز به کار خود ادامه دهند.
مدیرعامل شرکت غله و خدمات بازرگانی منطقه 3 کشور، آزادپز کردن مراکز پخت نان را برای افزایش کیفیت آن می‌داند.
غفار رضوی‌پور تاکید می‌کند: «تنها راه حل مشکل قدیمی کیفیت نان در شیراز، آزادپز کردن مراکز پخت است.» وی می‌افزاید: «تاکنون 96 مجوز تاسیس نان صنعتی در استان فارس صادر شده که در این میان تنها یک مجوز به مرحله اجرا رسیده است در حالی که توسعه نان صنعتی اشتغالزایی فراوان به همراه خواهد داشت و از سوی دیگر پاسخگوی سلایق گوناگون است.»
اظهارنظر مقام‌های مسئول دفاع از آزادپز کردن نانوایی‌ها در حالی مطرح می‌شود که برای بسیاری از شهروندان نه یک انتخاب، بلکه تصمیمی اجباری است.
علی شهبازی، یکی از کسبه شیراز، به همشهری می‌گوید: «من کسی را سراغ دارم که به‌دلیل عائله زیاد و در آمد کم روزی 2 هزار تومان نان یارانه‌ای می‌خرد که نمی‌دانم اگر بخواهد نان را گران‌تر از این بخرد چه به روزش می‌آید! این قبیل افراد کم نیستند.»