روند عضویت ایران در این سازمان جهانی چندسالی است آغاز شده ولی به دلایل مختلف به نتایج خوبی نرسیده و به‌نظر می‌رسد دچار وقفه و رکود شده است. در این باره با مهدی فاخری، معاون بین‌الملل اتاق بازرگانی ایران و کارشناس سازمان تجارت جهانی گفت‌وگو کرده‌ایم.
- چرا روند عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی طولانی شده است؟
الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی یک مسئله سیاسی و در عین حال یک مسئله اقتصادی است. متأسفانه مسئله سیاسی باعث شده است که روند الحاق ایران حدود 15 سال به تاخیر بیفتد. در مسائل اقتصادی هم موجی از حمایت دولت‌ها از اقتصادشان آغاز شده و این راه را مشکل کرده است.
- اگر فارغ از مسائل سیاسی به موضوع بپردازیم آیا اقتصاد ما این پتانسیل را دارد که بتواند آسان‌تر روند الحاق را طی کند؟
من فکر می‌کنم این پتانسیل را داشته باشیم چرا که بخشی از آزادسازی اقتصادی که مد نظر سازمان جهانی تجارت است، در طول اجرای برنامه‌های توسعه قبلی انجام شده است. از طرفی وقتی خودمان را با سایر کشورهای عضو مقایسه می‌کنیم متوجه می‌شویم که ساختار اقتصادی ما پیچیده‌تر و کامل‌تر از آن کشورهاست.
- آیا اجرای طرح تحول اقتصادی و هدفمندی یارانه‌ها الحاق ایران به سازمان جهانی تجارت را شتاب خواهد بخشید؟
از حیث نظری حتما مؤثر است. بحث هدفمندی یارانه‌ها به‌نحوی است که کشورهای طرف مذاکره به کشورهای متقاضی برای اجرای آن فشار می‌آورند، بنابراین اجرای این قانون، فرایند الحاق را ساده‌تر می‌کند.
- سیاست‌های وارداتی اخیر دولت، چه تاثیری بر این روند می‌گذارد؟
فرض بر این است که وقتی کشوری روند الحاق را آغاز می‌کند، نمی‌تواند تعرفه‌ها و قوانین خود را تغییر دهد، مگر اینکه در جهت سازگاری با سازمان جهانی تجارت باشد. بنابراین حداقل باید حالت ثبات در تعرفه‌ها حفظ شود اما ما در حال افزایش تعرفه‌ها هستیم بنابراین، این مسائل باعث می‌شود که مذاکرات ما پیچیده‌تر و طولانی‌تر شود. از طرفی ممکن است برخی برنامه‌ها مثل مدیریت واردات با آزادسازی تجاری مد نظر WTO همسو و هم‌جهت باشد.
همچنین مسائل دیگری مانند شفافیت سیاست‌ها یا عدم‌تبعیض بین شرکای تجاری از اصول سازمان جهانی تجارت است یا اینکه در پیش‌نویس قانون تجارت، تقسیم‌بندی مدنظر سازمان جهانی تجارت دیده نشده است.
- در عرصه دیپلماتیک و رایزنی‌های بین‌المللی چه راهکاری باید اتخاذ شود تا بتواند به کمک عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی بیاید؟
ما باید بازیگران مؤثر تجارت بین‌الملل را بشناسیم و سعی کنیم حرکت هدفمند و قانونمندی داشته باشیم. گفته می‌شود در حال حاضر بیش از 70درصد از تجارت جهانی را شرکت‌های چندملیتی انجام می‌دهند لذا تماس با این شرکت‌ها و برقراری ارتباط با آنها باید به‌عنوان یک عنصر مهم در سیاست خارجی جدی گرفته شود.