آدم معتاد اَخه؛ اَخ. همه از او دوری می‌کنند. دیگران را هم از نزدیکی با او بر حذر می‌دارند. هیچ‌کس نمی‌خواهد با او همسفر یا همخانه شود. ولی آیا ممکن است یک آدم معتاد، آن‌قدر منفور شود که حتی مرده‌شوی قبرستان هم به جسد او دست نزند؟
مادة مخدر نوظهوری به نام کراک (crack) از مدتی پیش مورد توجه عملی‌های نسل جدید قرار گرفته است و در حال حاضر روز به روز مصرف‌کنندگان بیشتری از تریاک و هروئین به کراک تغییر ذائقه می‌دهند. چندی قبل،شایع شد که اجساد معتادان به کراک را در غسالخانه نمی‌شویند. چون اجساد آن‌ها چنان پوک و فاسد است که قابل شستن نیست. پخش این مطلب جدای از واقعیت داشتن یا نداشتن‌اش، آن‌قدر تکان‌دهنده بود که مارا به دنبال خود بکشاند.
«محسن فریدی» مدیر دفتر پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی وزارت آموزش و پرورش چندی پیش در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر، در مورد مصرف مواد مخدر جدید و عوارض آن به خانواده‌ها هشدار داد. او در مصاحبة خود به عدم شست‌وشوی اجساد معتادان کراکی در غسالخانة بهشت زهرا اشاره کرد. پیش از این نیز شایعات بسیاری در مورد کراک پخش شده بود که بیشتر شبیه داستان‌های خیالی به نظر می‌آمد. ولی فریدی اولین مقام رسمی بود که این موضوع را بیان می‌کرد.
می‌دانیم که برخی اجساد را نمی‌توان با آب شست‌وشو داد؛ مانند پیکر کسانی که در تصادف‌های شدید یا آتش‌سوزی کشته شده‌اند. علاوه بر این،بر اساس فقه اسلامی و عرف رایج اگر این احتمال وجود داشته باشد که جسد در صورت برخورد با آب از بین برود، می‌توان بدون غسل او را به خاک سپرد.
شایعات، حاکی از این بودند که اعتیاد به کراک در مراحل آخر خود، چنان جسم فرد را نابود می‌کند که ممکن است استخوان‌هایش در حین جابه‌جا کردن بشکند یا اعضای بدنش از هم جدا شود. یعنی کراک این‌قدر خطرناک است!!
راست یا دروغ؟
از درون قسمت‌های صاف شیشه‌ها می‌شود غسال‌ها را دید که سرگرم کار هستند. از لباس‌هایشان ممکن است آن‌ها را با باغبانها اشتباه بگیری. تنها تفاوت‌شان این است که چکمه‌های تمیزی پوشیده‌اند.
اما کارشان را به هیچ‌وجه نمی‌شود با باغبانها مقایسه کرد. وقتی شمارة یک مرده را می‌گیرند، او را روی سنگ می‌گذارند و طبق برنامه و عادت همیشگی‌شان می‌شویند.
اگر هجوم بستگان اموات اجازه دهد، می‌توانی این مراحل را ببینی. ولی برای صحبت کردن با غسال‌ها باید به سراغ درهای دیگر ساختمان رفت.
با زحمت فراوان، یکی‌شان را گیر می‌آورم: «درست است که این‌جا کراکی‌ها را نمی‌شورند؟» می‌گوید: «نه. ما همه را می‌شوریم. هر مرده‌ای که زخم باز نداشته باشد، این‌جا شسته می‌شود.»
او برخی جنازه‌ها را که به خاطر اعتیاد مرده باشند می‌شناسد. مثلا می‌گوید تریاکی‌ها پوستشان حسابی سیاه می‌شود. اما در مورد کراکی‌ها اطلاعات زیادی ندارد. وقتی می‌گویم ممکن است جنازة کراکی‌ها آن‌قدر فاسد شود که دست و پایشان از هم در برود، سری به نشانة بی‌اطلاعی تکان می‌دهد و می‌گوید: «این‌جا مرده‌های پوسیده را هم می‌آورند.
ولی ما که دلیل مردنشان را نمی‌دانیم. کاری هم نداریم.» می‌گوید برخی از مرده‌های پوسیده را نمی‌شود شست. اما این‌که آن‌ها کراکی بوده‌اند یا نه، در قوة تشخیص آن‌ها نمی‌گنجد.
از مرده‌شورهای غسالخانه‌ها بعید است برای این گزارش ما چیزی بماسد. به سراغ دکتــر محسن هاشمی رئیس انجمن فیزیوتراپ‌های ایران می‌روم. او می‌گوید برای اظهارنظر در این‌باره احتیاج به نتایج یک آزمایش کاملا علمی دارد: «شخصا دربارة پوک شدن استخوان‌های مصرف‌کنندگان کراک، چیزی نشنیده‌ام.
اما این را بدانید که مواد مخدر می‌توانند چنین تأثیری بر روی اندام‌ها بگذارند. با این حال هنوز به طور دقیق، یافته‌ای برای تأیید این قضیه وجود ندارد. بر روی مواد مخدر سنتی، مطالعات زیادی انجام گرفته. اما به دلیل نو ظهور بودن انواع مواد مخدر صنعتی و آزمایشگاهی، تحقیقات زیادی در دسترس نداریم تا بتوانیم به آن‌ها استناد کنیم.»
گویا همکاران جناب دکتر هم تا به حال گزارش رسمی و روشنی از این قضیه به انجمن ارائه نداده‌اند. او دلیل اصلی این بی‌اطلاعی را در خود بیماران می‌داند. به گفتة او جوانی که به مصرف مواد مخدر می‌پردازد، معمولا پزشک معالج را در جریان این موضوع قرار نمی‌دهد.
حتی گاهی وقت‌ها دلیل بعضی از تشخیص‌های مشکوک هم عدم اطلاع پزشک از اعتیاد بیمار است. این یعنی که اگر معتادی پوکی استخوان داشته باشد، پزشک معالج ممکن است نتواند دلیل اصلی آن را بفهمد.
دکتر اسماعیل‌پور مدیر گروه درمان یک انجمن خیریه است. او هم مشاهدة شست‌وشو ندادن اجساد کراکی‌ها را به کلی رد می‌کند. با این حال، دلایلی برای پوسیده شدن اجساد آن‌ها در چنته دارد.
«مصرف کراک باعث می‌شود که فرد هیچ دردی را حس نکند و در نتیجه بیماری‌های مختلف در بدنش به راحتی پخش شود. علاوه بر آن، مخدرها سیستم ایمنی را تضعیف می‌کنند و راه برای ورود عوامل عفونی باز می‌شود. در نتیجه، یک شخص معتاد به کراک احتمالا دچار چند بیماری مختلف هم خواهد بود.
حالا اگر این شخص، کارتن‌خواب باشد قطعا عوامل عفونت‌زا در جسم او خانه کرده‌اند. ولی به دلیل بی‌حس بودن ناشی از مصرف مخدرها درکی از وضعیت خود ندارد. وقتی یک فرد سالم می‌میرد، پس از طی زمان مشخصی مثلا 72 ساعت جسمش دچار پوسیدگی‌هایی خواهد شد.
حال اگر شخصی معتاد به کراک و آلوده به عفونت درونی باشد، پس از مرگ در مدت 12 ساعت به همین مرحله خواهد رسید. جنازة یک روزة او مانند جنازة چندین روزة افراد سالم است و بسیار زودتر فاسد شده و از هم می‌پاشد. در بسیاری از انواع دیگر مواد مخدر هم این حالت به درجات مختلف دیده می‌شود.»
دکتر اسماعیل‌پور از معتادانی می‌گوید که زخم‌های جلدی بسیار بزرگ یا حتی عفونت کامل را در قسمت‌هایی از اندام خود داشتند و البته دائما هم کراک تزریق می‌کردند.
شنیده‌اید؟
مشهور است که هیچ‌کس نمی‌تواند بیشتر از 5 سال کراک مصرف کند. چون دورة کشتار آن از 2 سال پس از شروع مصرف آغاز می‌شود و در نهایت تا 5 سال پس از آن، فرد را از زندگی خلاص می‌کند. البته با این اوضاع می‌توان امیدوار بود که کراکی‌ها هم مثل بقیه پس از مرگ شسته شده و دفن شوند.
درست است که آن‌ها همه چیز خود را از دست می‌دهند، ولی حداقل می‌توانند به آب سرد و جوش دلخوش باشند. اما شایعه است دیگر. یک وقت ممکن است به واقعیت منجر شود. راستی شما شایعات دیگری را که دربارة معتادان کراکی دهان به دهان می‌چرخد، شنیده‌اید؟
کراک چطور در ایران رواج پیدا کرد؟
از سه سال قبل، نام مادة جدیدی در بازار مواد مخدر ایران شنیده می‌شد. خیلی از معتادان، وقتی به خرده‌فروش (ساقی) همیشگی خود مراجعه می‌کردند تا تریاک، هروئین یا مواد مشابه را تهیه کنند، با این جنس تازه مواجه می‌شدند که قوی، سریع و راحت بود و مهم‌تر از همه ارزان‌قیمت بود.
این مادة جدید به سرعت بازار مصرف را از آن خود کرد و هنوز هم با سرعت در حال پیشروی است. جمعیت مخاطب آن نیز بیشتر در سنین 20 تا 30 سال هستند، هر چند که قسمتی از معتادان قدیمی را هم به خود جذب کرده است.
روش‌های گسترش
جنس جدید معمولا با استفاده از سه روش عمده گسترش پیدا می‌کند. کراک هم برای رواج بیشتر در میان جوانان از هر سة این روش‌ها استفاده کرد.
اول این‌که کسانی که به هروئین اعتیاد دارند و می‌خواهند با کمک یک مادة دیگر، آن را ترک کنند، نوع مصرف را تغییر می‌دهند، در حالی که ماده جایگزین به مراتب خطرناک‌تر از اولی است.
دومین روش گسترش، این است که برای تسکین عوارض مواد محرک یا توهم‌زا که معمولا در پارتی‌ها مصرف می‌شوند، می‌توان از جنس جدید استفاده کرد. این توصیه‌ای است که بچه‌های اهل «توهم» به هم می‌کنند تا سردرد و تنش‌های ناشی از آن را کاهش دهند. معمولا هم تصور می‌کنند که اعتیادآور نیست. مشکل این‌جاست که بلافاصله وابستگی ایجاد می‌شود، زیرا این مادة جدید، از مواد مشابه اعتیادآورتر است.
سوم این‌که غیر از مدل لباس و آرایش مو، مصرف مواد مخدر هم به صورت یک «مد» از کشورهای غربی تقلید می‌شود. بنابراین اگر ماده‌ای که در غرب رایج است به ایران بیاید، به جهت حفظ کلاس و کسب پرستیژ، بازار مصرف تضمین‌شده‌ای دارد. جوانانی هستند که بنگ و حشیش و تریاک را نشانة عقب‌ماندگی و کریستال و آیس و اسید را نشانة پیشرفت می‌دانند.
جوانانی که سابقة مصرف کراک دارند، آن را به تکه‌های سفیداب سنتی تشبیه می‌کنند با ظاهری سنگ‌مانند ولی متخلخل، سست و سفید رنگ که هیچ بوی خاصی ندارد.
کراک به صورت تدخینی و تزریقی، مصرف می‌شود، در مدت بسیار کوتاهی اثر می‌کند. حتی مراحل تزریق آن هم ساده‌تر است.
این ویژگی‌ها باعث شده کراک در پارتی‌ها و جمع‌های دوستانه، بیشتر رواج پیدا کند. دختران هم مصرف‌کنندة آن هستند و اگرچه به مقدار کمتری نشئه می‌شوند، ولی وابستگی بیشتری پیدا می‌کنند. آن‌ها که به دوستان خود بفرما می‌زنند استفاده از کراک را بعد از مصرف کریستال یا اسید پیشنهاد می‌کنند تا اثر محرک را کمتر کند.
شایعاتی دربارة تأثیر کراک بر فعالیت جنسی هم وجود دارد که ناشی از تبلیغات در مورد کراک آمریکایی است، ولی در مورد کراک آسیایی، مصداق پیدا نمی‌کند.
باز هم از آن‌ها داری؟
اطلاعات ثبت شده از 9500 نفر از کسانی که برای ترک اعتیاد به جمعیت خیریة تولد دوباره مراجعه می‌کنند، روند رشد مصرف کراک را به خوبی نشان می‌دهد.
در فروردین ماه امسال، 26/6 درصد مراجعان به هروئین و 3 /30 درصد آن‌ها به کراک اعتیاد داشتند، ولی شش ماه بعد در شهریور ماه، اعتیاد به هروئین 64 /14 درصد کاهش پیدا کرد، در حالی که مصرف کراک تا 56/12 درصد افزایش یافته بود. همچنین نزدیک به 5 درصد از مراجعانِ بین 20 تا 30 سال، منحصرا مصرف‌کنندة کراک بودند.
گفت‌وگو با کراک‌بازهای سابق که اکنون در دورة ترک به سر می‌برند، نکات دیگری از دلایل گسترش این ماده را روشن می‌کند.
حمید: دفعة اول با سه تا پک، 24 ساعت نشئه شدم. به یک ماه نرسید که مصرفم دو برابر شد. بعد از 6 ماه به جایی رسیدم که هر سه‌چهار ساعت باید دود می‌گرفتم. اگر دیر می‌شد، شروع می‌کردم به لرزیدن و تشنج. بعد هم مجبور شدم تزریق کنم.
نازنین: اکس پارتی بودم. به یکی دیگر از دخترها گفتم دارم از سردرد می‌میرم. گفت فاز نگرفته‌ای، بیا کراک بزن. خودش هم برایم درست کرد. هنوز دود را بیرون نداده بودم که احساس کردم سرم آرام شد. چند روز بعد به او تلفن زدم و پرسیدم باز هم از آن‌ها داری؟
بهروز: من قبلا تریاک می‌کشیدم. اشکال کراک، این است که نمی‌فهمی داری بیشتر می‌کشی و اگر هم بفهمی، نمی‌توانی جلوی خودت را بگیری. اول، روزی یک ذره بر می‌دارید. بعد همین‌طور بیشتر و بیشتر می‌شود تا جایی که سراغ تزریق می‌روی. ولی زودتر از کسی که هروئین معمولی می‌کشد، عملت بالا می‌رود.
کم سن‌ترین نمونه‌ای که مصرف قابل توجهی هم داشت، یک پسر 13 ساله بود که هر روز 5 گرم کراک را در چند وعده به رگ‌هایش می‌ریخت.
کوکائین فقرا
کراکی که در قارة آمریکا و اروپای غربی مصرف می‌شود، سال‌ها قبل از ترکیبات کوکائین ساخته شد. کوکائین جزو مواد محرک است و درختچة کوکا که گرد کوکائین را از برگ آن به دست می آورند، در آمریکای جنوبی کشت می‌شود.
تجارت کوکائین در قاره آمریکا همانند تجارت کراک در آسیا پرمنفعت است و قسمتی از درآمد کشاورزان فقیر بولیوی، اکوادور و کلمبیا را تشکیل می‌دهد.
کوکائین طی مراحل استخراج، حمل و توزیع، ارزش افزودة زیادی پیدا می‌کند. به طوری که تنها افراد دارای درآمد بالا قادر به تهیة آن هستند. ولی تاجران مواد مخدر برای این‌که اقشار نیازمند جامعه در حسرت تشنگی کوکائین نمانند، آن را با ترکیبات شیمیایی دیگری ترکیب کردند و «کوکائین فقرا» را ساختند که ارزان‌تر است و همگان می‌توانند از آن استفاده کنند.
این محصول به نام کراک شهرت یافت و مانند هر تجارت سودآور دیگر، دامنة آن به اروپا هم رسید. با این حال، کراک هنوز در آسیا گران‌قیمت بود. در واقع اگر کراک حقیقی از مسیر تجارت مواد مخدر تا ایران بیاید، بیش از صد هزار تومان در گرم قیمت خواهد داشت. پس کراک آسیایی که یک دهم این قیمت هم نیست، از چه چیزی ساخته شده است؟
برخی امتیاز اختراع کراک را به مافیای سرخ روسیه نسبت می‌دهند. عده‌ای دیگر، منشأ آن را در ترکیه، پاکستان یا دیگر کشورهای خاورمیانه می‌دانند. این سؤال که آن مدیر متخصصی که فرمول جدید را ساخته است چه ملیت یا چه اهداف بلند مدتی داشته است، هنوز به جواب نرسیده. زیاد هم مهم نیست، چون موضوع مهم‌تری وجود دارد.
کراک آسیایی از کوکائین ساخته نشده است. کراک امروزی موجود در کشور ما که در حال تخریب مصرف‌کنندگان جوانش است، فقط فرمول قوی‌تری از هروئین است!
رقابت نفس‌گیر در صدر جدول!
ما هنوز هم نمی‌دانیم دم خروس را باور کنیم یا قسم حضرت عباس را. همین چند وقت پیش بود که یک آقایی که رئیس مرکز تخصصی ترک اعتیاد در تهران بود، به خبرگزاری فارس گفته بود که الگوی مصرف مواد مخدر در تهران عوض شده است.
به گفتة او سه سال پیش که مادة مخدر کراک وارد کشور ما شد، 80 درصد معتادان، مصرف‌کنندة تریاک بودند و 20 درصد هروئین مصرف می‌کردند، اما اکنون 75درصد مراجعه‌کنندگان به مراکز ترک اعتیاد در تهران، مصرف‌کنندة کراک هستند. این یعنی که این مادة خطرناک، اکنون جایگزین تریاک در تهران شده است.
ما همچنان در نشئة این خبر بودیم که یک آقای دیگر که رئیس مرکز مبارزه با مواد مخدر ناجا بود، به خبرگزاری ایلنا گفت حالا دو روز است اسم اکس و کراک و شیشه را شنیده‌اید، خیال می‌کنید این مواد دنیا را فتح کرده‌اند.
نه‌خیر آقا، هنوز هم توهم و فضانوردی باید جلوی پای حال و هپروت لنگ بیندازند. به گفتة او 19 درصد معتادان در تهران کراک، 12 درصد هروئین، 5 درصد حشیش، یک درصد اکس و یک درصد آمپول مصرف می‌کنند. این در حالی است که 62 درصد باقی‌مانده، از وفاداران به تریاک هستند. این یعنی که با وجود نفوذ شدید مدرنیته هنوز هم مواد سنتی در صدر فهرست قرار دارند.
حالا شما بگویید ما کدامشان را باور کنیم؟ ...چی؟ فرقی نمی‌کنند؟!