این سرزمین که در خشکی محصور شده و از هیچ طرف به دریا راه ندارد، از شرایط جوی بسیار بدی برخوردار است و توفان‌های شن و کوه‌های گمراه‌کننده‌‌اش هرگونه حرکتی را دشوار می‌کند. بنابراین یافتن گذرگاه‌های امن در این منطقه یک خیال واهی بیش نیست.
حوادثی که در هفته‌های اخیر اتفاق افتاد و دردسرهای بسیاری برای نیروهای ناتو به‌وجود آورد شاهدی بود بر این مدعا که جنگیدن در خاک افغانستان چه دشواری‌هایی دارد. زمانی که طالبان به تانکرهای حامل مواد سوخت ناتو که از پاکستان قصد ورود به خاک افغانستان را داشتند حمله کرد، نیروهای ائتلاف خارجی به رهبری آمریکا بیش از گذشته فهمیدند که در چه باتلاقی گرفتار شده‌اند. در حقیقت شبه نظامیان طالبان با این حمله خود به نیروهای ناتو نشان دادند که کمبود در تدارکات و مواد سوختی چگونه می‌تواند در ادامه و کیفیت نبرد آنها تأثیر بگذارد.
شجاع نواز، مدیر مرکز آسیای جنوبی شورای آتلانتیک در واشنگتن، در مورد نحوه انتقال تدارکات نیروهای ائتلاف می‌گوید: هرچند آمریکا تلاش کرده سیستم توزیع را در شمال گسترش دهد اما آنها هنوز هم ناچارند تجهیزات سنگین را از طریق پاکستان وارد کنند. با توجه به جدول زمانی کوتاه مدتی که به نیروهای ائتلاف داده شده، احتمال یافتن راه‌حل‌هایی جایگزین بسیار اندک است.
75 تا 80 درصد تجهیزات و تدارکات ناتو از طریق بندر کراچی در پاکستان و با عبور از گردنه خیبر در افغانستان به دست این نیروها می‌رسد. هر چند آب آشامیدنی و سلاح از اجزای حیاتی این منابع هستند اما اساسی‌ترین بخش آن، سوخت است.
عبور از این گردنه بسیار دشوار است و تاکنون چندین بار راه آن بسته شده است. جدیدترین مورد آن مربوط به چند هفته پیش و زمانی است که یک بالگرد نیروهای ناتو به منطقه مرزی پاکستان حمله کرد و باعث کشته‌شدن 3 مرزبان این کشور شد. این حادثه خشم مقامات پاکستانی را به‌دنبال داشت و آنها بلافاصله این مسیر تدارکاتی را مسدود کردند.
همان‌طور که گفته شد درگیری و جنجال در این مسیر برای ناتو تازگی ندارد و سال‌هاست که این نیروها بلاتکلیف و سرگردانند.
در روز حمله به تانکرهای سوخت ناتو، اعظم طارق، سخنگوی تحریک طالبان پاکستان به خبرنگاران گفت: ما مسئولیت حمله به تانکرهای سوخت و کامیون‌های منابع و تجهیزات ناتو را به‌عهده می‌گیریم. در آینده نیز حملات بیشتری انجام خواهیم داد.
اجازه نمی‌دهیم از خاک پاکستان به‌عنوان مسیر تدارکاتی نیروهای ناتو که در افغانستان مستقر هستند، استفاده شود. آمریکایی‌ها به خوبی از شرایط حاکم بر این منطقه آگاهند و در جست‌و‌جوی راه حل‌های تازه‌ای برای رساندن تجهیزات و سوخت و ارسال نیرو هستند. یکی از راه‌های آمریکا این است که بیش از پیش روی مسیرهای هوایی حساب کند و استفاده از پایگاه هوایی‌اش در قرقیزستان را گسترش دهد. آنچه کار آمریکایی‌ها را دشوار می‌کند شرایط نابسامان این کشور است و با توجه به ناآرامی‌های اخیر این کشور آسیای مرکزی بعید به‌نظر می‌رسد که گسترش ارتباطات هوایی به سادگی میسر شود. البته توافق بر سر مبالغ درخواستی قرقیزستان برای اجاره این پایگاه نیز مانع دیگری برای آمریکایی‌هاست.
گزینه دیگر آمریکا استفاده از راه‌های زمینی گرجستان، آذربایجان و ترکمنستان است که راه آسانی نیست زیرا مستلزم جدال و منازعه با روس‌هاست. روسیه از تأثیر و نفوذ آمریکایی‌ها بر این جمهوری‌های شوروی سابق بیم دارد و به‌نظر نمی‌رسد به راحتی با این موضوع کنار بیاید.
توماس جانسون، مشاور دریایی آمریکا و کانادا ضمن تأکید بر شرایط نامساعد کشورهای آسیای‌میانه، محصور بودن آنها به خشکی و دسترسی نداشتن به دریا را مشکلی جدی برای آمریکا می‌داند؛ شرایطی وخیم که کار نیروهای ناتو را با مشکل اساسی مواجه کرده است و چاره‌ای برایشان باقی نگذاشته جز اینکه به هر شکل ممکن رضایت پاکستان را جلب کنند.
البته وابستگی آمریکا به پاکستان فقط جنبه جغرافیایی ندارد. سانیل رم، تحلیلگر دفاعی دانشگاه نظامی آمریکا در این مورد می‌گوید: نزدیک به80درصد سوخت مورد نیاز ناتو از پالایشگاه‌های کراچی تأمین می‌شود. از نظر استراتژیک برای طالبان بسیار راحت است که کاروان‌های دریایی را متوقف کند. اگر آنها حتی 15 تا 20درصد این سوخت‌ها را توقیف کنند روی جنگ اثرات عمیقی خواهد گذاشت زیرا قدرت عملیاتی را بسیار کاهش می‌دهد.
سانیل رم در پایان صحبت‌هایش می‌گوید: برخی از رسانه‌های بین‌المللی معتقدند که آمریکایی‌ها قصد دارند به طالبان پول پرداخت کنند تا به کاروان‌های دریایی حمله نکند.
بعد از سیل خانمان برانداز پاکستان، روابط سیاسی خارجی این کشور دستخوش تغییرات بوده و بخشی از نیروی نظامی برای امدادرسانی به مردم سیل‌زده به کار گرفته شدند. به همین دلیل از توانایی پاکستان برای حفاظت از کاروان‌های دریایی ناتو کاسته شده است. این موضوع باعث شده اختلافات آمریکایی‌ها با دولت پاکستان کاهش یابد اما حقیقت این است که آمریکا هنوز هم اسلام‌آباد را مسئول حفظ امنیت مسیر تدارکاتی ناتو و سرکوب‌کردن طالبان در این کشور می‌داند.
شجاع نواز در مورد وضعیت نیروهای نظامی پاکستان می‌گوید: 70هزار نیروی نظامی برای خدمات امداد در حادثه سیل به کار گرفته شدند و 150هزار نیرو نیز در شمال غربی و مرز افغانستان به سر می‌برند. با این حال هنوز هم نیروی کافی برای محافظت از کاروان‌های دریایی که به سمت کراچی در حرکت هستند، وجود ندارد. در گذشته ناامنی‌ها و خطرات از گردنه خیبر آغاز می‌شد اما در شرایط کنونی کراچی نیز دیگر امن نیست و شبه نظامیان طالبان به همه جا نفوذ کرده‌اند.
البته دولت افغانستان نیز در اندیشه یافتن راه‌حلی برای این مشکل است و گفته می‌شود که مقام‌های این کشور می‌خواهند یک تشکیلات نظامی تأسیس کنند که توسط دولت اداره شود و با استفاده از کامیون‌ها و سربازان خود منابع حیاتی مورد نیاز ناتو را حمل کرده و به مقصد برسانند.
با این حال جای تردید است که افغانستان که غالبا با پاکستان به‌عنوان کشور همسایه خود مشکل دارد بتواند با «سلاطین شاهراه» که کنترل جاده‌ها را در دست دارند و برای برآورده کردن امنیت مورد نظر دولت مبالغ هنگفتی درخواست می‌کنند، کنار بیاید.
استار