معضل آلودگی هوا در شهر تهران به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص، تمرکز زیاد جمعیت، رشد ناهمگون شهری و شرایط نامناسب اقلیمی اهمیت ویژه‌ای داشته و موجب گردیده که این شهر در ردیف یکی از آلوده‌ترین شهرهای جهان قرار گیرد . عواقب ناشی از این معضل،علاوه بر تحمیل هزینه‌های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، امنیتی و زیست محیطی موجب افزایش روزافزون امراض و بیماری‌های تنفسی، قلبی و ریوی و حتی شیوع انواع سرطان در شهروندان پایتخت گردیده است که در این میان کودکان و سالمندان از جمله اقشار بسیار آسیب‌پذیر می‌باشند .
کارشناسان با تاکید بر اینکه آلودگی هوا هرساله موجب افزایش نرخ مرگ و میر شهروندان تهرانی می‌شود، بروز این فاجعه را تا 80 درصد ناشی از منابع متحرک می‌دانند. در سال 1374 نخستین بار تعدادی از فعالان و متخصصین محیط زیست با انتشار بیانیه ای موسوم به«هوای تهران 74» به صورت جدی زنگ اعلان بحران آلودگی هوا را به صدا درآورده و جامعه را نسبت به این مهم حساس نمودند. به تبع این اقدام مسئولانه در سال 1378 طرح جامع کاهش آلودگی هوای تهران در هفت محور تدوین و یک سال بعد، کمیته اجرایی طرح جامع کاهش آلودگی هوا تشکیل شد. اما متاسفانه اکنون بعد از گذشت 10 سال میزان دستیابی به اهداف و موفقیت طرح مذکور برای متخصصین و فعالان محیط زیست در هاله‌ای از ابهام است.
کم توجهی به برگزاری مداوم و مستمر کمیته اجرایی کاهش آلودگی هوا با حضور تمامی اعضای موثر این کمیته در سنوات گذشته ، عدم نظارت برمیزان پیشرفت محورهای برنامه، پاسخگو نبودن سازمان‌های متولی و نقض مصوبه ممنوعیت استقرار صنایع جدید در شعاع 120 کیلومتری تهران، جملگی نشان می‌دهد که هنوز هم عزم جدی برای کاهش آلودگی هوای تهران وجود ندارد، تا جایی که حتی تحقق برخی از هفت محور طرح جامع کاهش آلودگی هوا کاملاً به حالت تعلیق درآمده است.
هشدار بانک جهانی درباره تشدید آلودگی هوا در ایران نیز شاهدی دیگراست. خسارت آلودگی هوا در ایران از 1/7 میلیارد دلار در سال 2001 به هشت میلیارد دلار در سال 2006 رسیده که 8/1 میلیارد دلار آن مربوط به خسارات ناشی از آلودگی هوا در پایتخت بوده و از همه مهم‌تر اینکه بانک جهانی خاطرنشان کرده این رقم تا 10 سال آینده به 16 میلیارد دلار خسارت برای کل کشور افزایش خواهد یافت.
سه سال قبل نیز سازمان بازرسی کل کشور از وضعیت آلودگی هوای تهران اظهار نگرانی کرده و طی گزارشی عدم جدیت دستگاه‌های ذی‌ربط و عملکرد ضعیف آنها در انجام وظایف قانونی در خصوص پیشگیری و مقابله با عوامل آلاینده هوا را عامل تشدید، روند رو به تزاید این پدیده مخاطره‌آمیز معرفی کرده است. که این گزارش، تنها منتشر شد و امروز با گذشت سه‌سال از انتشار این گزارش،هیچ مرجع حقوقی پیگیر کارشکنی‌های صورت‌گرفته در تمام این سال‌ها نبوده و نیست.
از سوی دیگر فقدان متولی واحد در امر مدیریت و کنترل آلودگی هوا و پیگیری این مهم توسط کارگروهی تحت عنوان «کارگروه آلودگی هوای استان تهران» و تنزل آن از سطح ملی به سطح استانی و همچنین ناکارآمدی، نبود ضمانت اجرایی لازم و تعلل برخی دستگاه‌ها در اجرایـی شدن مصوبات این کارگروه، در برخی موارد از دلایل تشدید وضعیت نگران‌کنــــنده کنونی میباشد.
تمامی موارد یاد شده سبب آن شد که هوای تهران تا نیمه دی ماه سال 1389 ، 78 روز در شرایط «ناسالم»یا « هشدار »و «بسیار ناسالم» یا «اضطرار » باشد و طی یک آمار بی سابقه 31 روز مداوم در حالت هشدارباقی بماند.
لذا در این راستا به بهانه گرامیداشت روز هوای پاک و برگزاری همایش" مدیریت آلودگی هوا با استفاده از ابزار قانون"، نخبگان، متخصصین و فعالان حوزه‌های مختلف محیط زیست، در تاریخ 27 دی ماه سال1389 بعد از گذشت 15 سال بر آن شدیم که مراتب نگرانی خود را از ادامه روند موجود اعلام کرده و طی بیانیه‌ای رسیدگی و اصلاح وضعیت موجود را درخواست نماییم .
"مشروح مفاد بیانیه"
· نگاه ملی به موضوع آلودگی هوای تهران به عنوان یک بحران فراشهری
· تسریع در بازنگری طرح جامع کاهش آلودگی هوا در یک افق 5 ساله جدید و با شاخص‌های عملکردی قابل اندازه‌گیری و متولی نظارت مشخص به عنوان یک سند فرادستی و لازم الاجرا
· محول شدن نظارت بر رعایت استانداردهای محیط زیستی در زمینه خودرو و سوخت به سازمان مستقل از ارگان تولید کننده
· تشکیل مرجع قانونی مشخص جهت رسیدگی به تخلفات صورت گرفته در طول این مدت و پیگیری قضایی گزارش سازمان بازرسی کل کشور
· توسعه حمل و نقل عمومی به ویژه شبکه مترو و گسترش خدمات شهر الکترونیک با هدف مدیریت تقاضای سفر
· بازنگری نحوه اطلاع رسانی به شهروندان و شفاف و دقیق شدن این مهم به عنوان حق شهروندی ایشان
· استفاده از نظرات نخبگان و متخصصان در حوزه تصمیم سازی و تصمیم گیری
· نظارت بر سوخت مصرفی در منابع ثابت به ویژه صنایع و نیروگاه‌های تهران بر اساس استانداردهای موجود
· جلوگیری از اجرای اقدامات مقطعی و فاقد عقبه کارشناسی در حوزه مدیریت آلودگی هوا
پیامدهای آلودگی هوای تهران در حد یک «فاجعه ملی» میباشد که ابعاد ان در سالیان آتی مشخص‌تر دامنگیر جامعه ما خواهد شد. امیدواریم با اجرایی شدن مفاد این بیانیه از وقوع یک فاجعه انسانی در شهر تهران جلوگیری شود.
http://tehransama.ir