سعید ارکان زاده یزدی: مهر ماه سال 88 بود. یک کامیون «هوو» از جاده فیروزکوه به سرعت به شهر دماوند نزدیک می‌شد.

 منطقه گیلاوند دماوند کنار جاده فیروزکوه واقع شده است و رانندگان تا به‌خود بیایند و بخواهند سرعت خود را کم کنند، وارد شهر شده‌اند. کامیون هوو با سرعت زیاد وارد دماوند شده و ترمز گرفته بود اما ترمز کار نکرده بود و به‌شدت به‌خودروهای کنار جاده و مسافرانی که منتظر تاکسی و مینی‌بوس ایستاده بودند، برخورد کرد. در این تصادف 10 خودرو به شدت آسیب دید و تعدادی از شهروندان دماوندی کشته شدند.

در پی این تصادف، مسئولان یک بار دیگر از لزوم برنامه‌ریزی برای مهار خطرهای جاده گیلاوند سخن گفتند. برای مهار سرعت خودروهایی که از جاده فیروزکوه به گیلاوند می‌رسند و ناگهان خود را درون شهر می‌یابند، ساخت میدانی در ورودی دماوند پیشنهاد شده است، اما اداره راه دماوند به‌دلیل این‌که ورودی گیلاوند را محوری ترانزیتی با الحاقی غیرقانونی به شهر تشخیص داده است، ساخت میدان را مغایر با ماده 16 قانون راه‌ها می‌داند. ورودی گیلاوند به‌دلیل نبود پایانه مسافربری در دماوند، به محل تجمع مسافران بین شهری نیز تبدیل شده است. ساخت یک پایانه در دماوند می‌تواند جان مسافرانی را که هر روز کنار جاده گیلاوند منتظرند نجات دهد. ساخت این پایانه که از 5 سال پیش آغاز شده تاکنون تنها 10 درصد پیشرفت داشته است.

دماوند در سال‌های اخیر به یکی از شهرهای دانشجویی استان تهران تبدیل شده است. دانشگاه آزاد واحدهای دماوند، بومهن و رودهن، دانشگاه پیام نور واحدهای دماوند، آبسرد و بومهن، دانشگاه علمی- کاربردی دماوند و دانشگاه غیرانتفاعی ارشاد از جمله واحدهای آموزش عالی واقع در دماوند است. تعداد کل دانشجویان این شهر به 40هزار نفر می‌رسد که بیشتر آنها دانشجویان اهل دماوند نیستند. این دانشجویان آخر هفته می‌خواهند به منازل خود بازگردند و در ورودی گیلاوند منتظر سواری و مینی‌بوس می‌مانند. یکی از مغازه‌داران گیلاوند به «همشهری» می‌گوید: «آخر هفته‌ها مسافران کنار جاده در چند خط می‌ایستند. این کار خیلی خطرناک است چون خودرو‌ها با سرعت از جاده رد می‌شوند و هر لحظه احتمال دارد که به کسی برخورد
کنند.»

مسافرانی که از دماوند به تهران یا از گیلاوند به نقاط دیگر دماوند، مانند پردیس و رودهن می‌روند، کنار یک ضلع از پارک شقایق که در ورودی گیلاوند واقع شده است، می‌ایستند. در قسمتی از این مکان تاکسی‌های خطی ایستاده‌اند و کمی آن طرف‌تر ایستگاه مینی‌بوس‌هاست. عملا قسمتی از این پارک، جایگزین پایانه ساخته نشده دماوند شده است. اینجا نه مکانی برای استراحت رانندگان وجود دارد و نه فضایی برای انتظار مسافران. یکی از شهروندان دماوندی که 3 روز در هفته از دماوند به تهران می‌رود، می‌گوید: «این پارک امکانات ترمینال را ندارد، نه غذاخوری مناسبی دارد و نه سرویس‌های بهداشتی به تعداد کافی. گاهی رانندگانی را می‌توانید ببینید که برای استراحت روی چمن‌های پارک خوابیده‌اند. مسافران هم همین‌طور استراحت می‌کنند. گاهی که باران می‌بارد، اینجا خیلی شلوغ می‌شود، خودرو‌گیر نمی‌آید، همه تا وسط جاده جلو می‌روند، سواری‌ها و کامیون‌ها برای باز کردن جاده بوق می‌زنند و چنان بی‌نظمی‌‌ای حاکم می‌شود که اصلا در شأن شهر دماوند نیست.»

مشکل نبود پایانه دماوند اعتراض امام جمعه دماوند را نیز برانگیخته است. حجت‌الاسلام محمد علاءالدینی،
امام جمعه دماوند، اواخر آذر امسال در خطبه‌های نماز جمعه این شهر گفت: «باید به تامین زیرساخت‌های حمل‌ونقل در شهرستان دماوند بیشتر توجه شود. شکل‌گیری یک پایانه مسافربری در دماوند و باز شدن جاده پردیس از موضوعاتی است که مسئولان باید به آن توجه داشته باشند. اکنون به‌دلیل نبود پایانه مسافربری در شهرستان دماوند، شهروندان، دانشجویان و سایر افرادی‌که به این شهر رفت‌وآمد می‌کنند در این سرما با مشکل مواجه هستند.»

مسئولان فرمانداری دماوند در پاسخ به این پرسش که چرا در 5 سال گذشته پایانه دماوند ساخته نشده، اعلام می‌کنند که شهرداری بودجه‌ای برای این‌کار در نظر نگرفته است. نور محمد فردی، فرماندار دماوند، در این باره می‌گوید: «دماوند شاید از معدود شهرستان‌هایی باشد که فاقد ترمینال مسافربری است و مردم مجبورند در هوای سرد و گرم بدون امکانات مسافرت کنند که دستگاه‌های ذی‌ربط باید به سرعت برای رفع این مشکل اقدام کنند و همه توان خود را در این زمینه به‌کار گیرند.»

از سوی دیگر، مسئولان شهرداری دماوند می‌گویند طرح ساخت پایانه دست کم 2 میلیارد تومان هزینه در بر دارد، درصورتی که کل بودجه سالانه شهرداری 3/5 میلیارد تومان است، بنابراین شهرداری به تنهایی نمی‌تواند ساخت پایانه را به اتمام
برساند. برای ساخت پایانه مسافربری در دماوند، زمین وسیعی در نظر گرفته شده است که تا‌کنون دیوارکشی و ساخت پی ساختمان پایانه انجام شده است، اما اگر عملیات ساخت با این سرعت پیش برود، احتمالا سال‌ها طول خواهد کشید و در این مدت، همچنان شهرداری و فرمانداری منتظر یکدیگر خواهند ماند تا بودجه‌ ساخت پایانه تامین شود.

نبود تناسب بین جمعیت و زیرساخت‌ها

شهرستان دماوند که از شرق به پایتخت چسبیده است، بیش از 10 درصد وسعت استان تهران را به‌خود اختصاص می‌دهد. دماوند همان طور که از نامش پیداست، در دامنه‌های زیبای قله دماوند واقع شده است. رودخانه‌های متعددی که از دماوند سرچشمه می‌گیرند، در آبادانی باغ‌ها و کشتزارهای اطراف این شهرستان سهم بسزایی دارند و کشاورزی و باغداری را رونق بخشیده‌اند. شهرستان دماوند یکی از مناطق تاریخی استان نیز به‌شمار می‌رود که پس از تهران بیشترین آثار تاریخی و طبیعی را در خود جای داده است. بیش از 170 اثر تاریخی در این شهرستان به ثبت رسیده است. اگرچه صنایع گوناگونی در دماوند مستقر شده و معادن زیادی هم در این شهرستان به چشم می‌خورد، دماوند کمتر از بخش‌های غربی استان تهران صنعتی است و به همین دلیل بافت جمعیتی آن بیشتر کارمندی و دانشجویی است.

دماوند، رودهن، آبسرد، کیلان و آبعلی 5 شهری هستند که زیر نظر فرمانداری دماوند مدیریت می‌شوند.البته پردیس، بومهن، گیلاوند و مشاء هم در این حوزه مدیریتی قرار می‌گیرد. شهر پردیس به تنهایی 90 هزار نفر جمعیت دارد و طبق گفته مدیران این شهر، بناست که جمعیت این شهر تا 5 سال دیگر 2 برابر شود. با این حال افزایش جمعیت در شهرستان دماوند با نبود زیرساخت‌های مناسب در شهرهای این منطقه همراه است. شهرهای شهرستان دماوند هم از نظر امکانات شهری با مشکلات زیادی روبه‌رو است و هم از نظر زیرساخت‌هایی که دولت باید فراهم کند همچون مدرسه، بیمارستان، سینما و بانک کمبود دارد. روند رو به گسترش پذیرش تعداد دانشجو در واحدهای دانشگاهی مستقر در شهرستان دماوند هم به مشکلات ناشی از کمبود امکانات و به عبارت دیگر نبود تناسب بین جمعیت و زیرساخت‌ها افزوده است.