چای داغ قند پهلو، نوشیدنی مورد علاقه بسیاری از ما ایرانی هاست. این عادت برای بسیاری از هم وطنان چیزی جز سرطان به دنبال ندارد، اما تحقیق در این مورد برای دکتر فرهاد اسلامی محقق مرکز تحقیقات گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران، جایزه کمیته علوم و فناوری سازمان کنفرانس اسلامی (کامستک) را به ارمغان آورده است.
« تاثیر چای داغ در ابتلا به سرطان مری» عنوان مقاله ای از دکتر اسلامی و همکاران وی است که در «مجله علمی پزشکان بریتانیا» به چاپ رسیده و این محققان را موفق به کسب جایزه کامستک کرده است.
خوش خوراک های بی دقت
کافی است در هر محله ای که زندگی می کنید آماری از تعداد ساندویچی ها، فست فود فروشی ها، رستوران ها، کافی شاپ ها و ... تهیه کنید و آنها را با مثلا تعداد کتاب فروشی در همان محله مقایسه کنید تا مطمئن شوید که ما ایرانی ها چه اندازه به شکم خود و غذایی که می خوریم اهمیت می دهیم. اما درست به همان اندازه که ما به غذا خوردن می‌اندیشیم، به کیفیت غذایی که می‌خوریم و عادات غذایی نامناسبمان بی‌توجهیم. بر پایه آماری که وزارت بهداشت در سال 80 ارائه کرده است، روزانه یکصد نفر در کشور بر اثر بیماری سرطان فوت کرده‌اند؛ از این میان 22 نفر از سرطان معده، 13 نفر از سرطان ریه، 9 نفر در اثر سرطان مثانه، 8 نفر بر اثر سرطان کبد و مجاری صفراوی، 7 نفر بر اثر سرطان مغز، 6 نفر به علت سرطان مری، 5 نفر بر اثر سرطان روده بزرگ و 5 نفر به دلیل سرطان پانکراس جان خود را از دست می‌دهند. یعنی علت مرگ نزدیک به نیمی از این افراد، ابتلا به یکی از سرطان‌های دستگاه گوارش است که تغذیه ناسالم در بروز آنها نقش مستقیم دارد.
سرطان معده، شایع ترین سرطان در کشور ماست که درمان نکردن زخم معده می تواند منجر به بروز این بیماری شود. متخصصان بر این باورند که تغذیه نقش انکارناپذیری در بروز زخم معده دارد: مصرف نوشابه‌های گازدار، ترشی، فلفل، مواد کافئین‌دار، قهوه، کاکائو، چای داغ و .... می‌تواند منجر به بروز این بیماری شود. همچنین مصرف بیش از حد آسپرین، بروفن و کورتن یا هر نوع قرصی که به مخاط معده بچسبد منجر به زخم معده می‌شود. البته علاوه بر افزایش ترشح اسید معده که تغذیه در آن نقش دارد، گاهی هم میکروب هلیکوباکترپیلوری باعث این بیماری می شود. اما در هر حال، مصرف دارو با نظر پزشک، نوشیدن آب کافی، پرهیز از مصرف غذاهای تند و کافئین‌دار و غذاهای کنسروی و پرهیز از کشیدن سیگار و دوری از استرس برای جلوگیری از ابتلا به زخم معده و نهایتا سرطان معده توصیه می‌شود.
افزایش سرطان روده بزرگ در کشور
سرطان روده بزرگ در حال حاضر سومین سرطان شایع جهان است و هر ساله بیش از یک میلیون نفر در دنیا به این بیماری مبتلا می‌شوند.
شمار مبتلایان این سرطان در کشور ما رو به افزایش است و به دلیل جوانی جمعیت کشور، 20 درصد این افراد، زیر 40 سال هستند در صورتی که در کشورهای غربی این رقم تنها 5 درصد است. دکتر ملک‌زاده، رییس مرکز تحقیقات گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران، در این زمینه می گوید: سرطان کولورکتال به‌دلیل آنکه که از شروع تا رسیدن به مرحله پولیپ (ضایعه برجسته‌ای که قبل از سرطان به‌وجود می‌آید ) 5سال فاصله دارد با آزمایش های ساده قابل تشخیص و پیشگیری است. اما متاسفانه به دلیل اطلاعات کم مردم و نیز نبود برنامه مدون پزشکی، بسیاری از افراد در مرحله غیرقابل درمان به پزشک مراجعه می‌کنند.
افرادی که در خانواده سابقه پولیپ روده بزرگ یا روده دارند باید برای آزمایش به پزشک مراجعه کنند. همچنین افرادی که در هنگام دفع مدفوع، خون مشاهده کنند حتما باید از این‌نظر آزمایش شوند.
این متخصص به مردم توصیه می‌کند برای پیشگیری از ابتلا به سرطان روده بزرگ از مصرف زیاد چربی و گوشت قرمز پرهیز کنند و بیشتر سبزی و میوه‌جات مصرف نمایند. همچنین روش زندگی خود را به سمت پرتحرکی و زندگی در هوای سالم، ترک سیگار و دخانیات تغییر دهند.
تحقیقات نشان می دهد رژیم‌های غذایی سرشار از میوه، سبزیجات، کلسیم و درصد پایین اسیدهای چرب و گوشت، بهترین راه مقابله با سرطان‌ها و از جمله سرطان کولون (روده بزرگ) به‌شمار می‌روند.
کلم بروکلی یکی از سبزیجاتی است که در درمان سرطان روده مفید است. به گفته پژوهشگران دانشگاه جانز هاپکینز آمریکا، نوعی ماده شیمیایی موسوم به «گلوکورافانین» در این کلم وجود دارد که با تحریک آنزیم ویژه‌ای، سبب غیرفعال شدن مواد سرطانزا در بدن می‌شود. همچنین به گفته محققان میان مصرف کلسیم و کاهش خطر سرطان روده هم رابطه محکمی وجود دارد. مطالعات انجام شده بر روی حیوانات نشان می‌دهد که کلسیم مراحل اولیه گسترش تومور سرطانی را محدود می‌کند. بنابراین مصرف لبنیات در رژیم غذایی نباید فراموش شود.
علاوه بر این، نتایج پژوهش محققان دانشگاه هاروارد نشان می‌دهد مصرف غذاهایی که به سرعت باعث افزایش قند خون می‌شوند، خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را در زنان 3 برابر افزایش می‌دهند. موادی مانند ماکارونی، سیب‌زمینی پخته و شیرینی‌ها دارای «شاخص گلاسیمی» بالا هستند و مصرف این مواد با افزایش خطر سرطان روده بزرگ همراه است. شاخص گلاسیمی نشان‌دهنده سرعت افزایش قند خون به‌دنبال مصرف یک ماده خاص است.
رتبه اول سرطان مری در جهان
سرطان مری ششمین سرطان منجر به مرگ در میان مبتلایان به انواع سرطان‌ها در جهان و چهارمین سرطان در کشورهای در حال توسعه است. اما متاسفانه در بین کشورهای پرخطر، ایران دارای بالاترین میزان سرطان مری در جهان است و صد البته ما بخشی از این افتخار را مدیون عادات بدغذایی خود هستیم! نوشیدن چای داغی که بخار از آن بلند می شود، خطر ابتلا به سرطان مری را افزایش می‌دهد. نوشیدن چای داغ مخاط گوارشی به‌ویژه مخاط مری را آماده پذیرش مواد سرطانزا می‌کند و به همین علت در کشورهایی که عادت به مصرف چای داغ دارند، میزان ابتلا به این سرطان بیشتر است.
دکتر اسلامی و همکاران وی تحقیقی بر روی حدود 50 هزار نفر در منطقه «ترکمن صحرا» انجام دادند. این افراد چای را درحالی می نوشیدند که درجه حرارت آن بیش از 70 درجه سانتیگراد بود.
استان گلستان در شمال ایران (بخشی از ترکمن صحرا) دارای یکی از بیشترین نرخ مبتلایان به این بیماری است. این درحالی است که مصرف سیگار و نوشابه های الکلی که از عوامل موثر در سرطان مری است، در این استان پائین است، اما نوشیدن چای عادت معمول تمام ساکنان استان گلستان است.
در این استان، زنان نیز به همان تعداد مردان به سرطان مری مبتلا می شوند. باید توجه داشت که سرعت نوشیدن چای و نه میزان مصرف آن در بروز سرطان مری نقش دارد. تاکنون ارتباطی بین مقدار چای مصرفی و خطر سرطان مری دیده نشده است. اما تحقیقات تیم ایرانی نشان می دهد، نوشیدن یک فنجان چای در ظرف مدتی کمتر از دو دقیقه پس از ریختن آن، خطر سرطان مری را در مقایسه با چایی که 4 تا 5 دقیقه پس از ریختن نوشیده می شود، پنج برابر افزایش می دهد.
پژوهشگران امیدوارند این یافته ها به درک این که چرا در میان بعضی از جامعه های غیر اروپایی، خطر مبتلا شدن به سرطان مری بیشتر است، کمک کند: « نوشیدن چای بخشی از بسیاری فرهنگ هاست. این تحقیقات مسلما نشان نمی دهد که صرف نوشیدن چای بد است بلکه این تحقیقات فراهم آورنده شواهد بیشتری در این باره است که خوردن و نوشیدن غذاها و نوشابه های داغ به طور منظم، می تواند خطر ابتلا به سرطان مری را افزایش دهد.»
اولیور چایلدز، سخنگوی مطالعات سرطان در بریتانیا، با بیان این مطلب به بی‌بی سی می گوید: در شمال ایران مردم به صورت عادت روزانه، چای بسیار داغ می نوشند. ما بریتانیایی ها هم عادت به نوشیدن چای داریم ولی معمولا آنرا با افزودن کمی شیر سرد می نوشیم که در نتیجه چای آن قدر داغ نیست که خطر سرطان مری را افزایش دهد.