برای نخستین بار جشنواره به شهرستانها رفت تا شعار تئاتر برای همه تحقق پیدا کند، بودجه جشنواره افزایش پیدا کرد و سیاست این دوره از جشنواره بر کشف استعدادهای جوان گذاشته شد. همچنین در این دوره از جشنواره چهرههای بینالمللی به ایران آمدند تا جشنواره بینالمللی معنی و مفهوم واقعی خودش را بیابد.
در این دوره وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به طولانیشدن زمان برگزاری جشنواره اشاره کرد و از هنرمندان خواست که برای سیامین سال این جشنواره از امروز به فکر باشند. برگزاری جشنواره در مدت زمان بیشتر، اتفاق خوبی است به شرطی که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مرکز هنرهای نمایشی فکری به حال سالنهای جدید بکنند تا همه هنرمندان بتوانند در این جشن بزرگ شرکت کنند.
جشنواره بینالمللیتر میشود
خبرهای خوب این دوره از جشنواره را میتوان به حضور رومئو کاستولچی، ژان لویی مارتینلی و پیتر اشتاین، 3چهره معتبر جهانی دانست که برای نخستین بار برای شرکت در جشنواره به ایران آمدند. آنطور که وعده داده شده، قرار است این کارگردانان در مقابل نیمی از دستمزد خودشان، کاری مشترک با هنرمندان ایرانی بسازند. گرچه جشنواره تئاتر فجر همواره از نبود سیاست مشترک بین دورههای گذشته رنج برده است، اما باید امیدوار بود که دبیر آتی پیگیر این صحبت باشد تا حضور چهرههای موفق تئاتری در جشنواره ادامه یابد. اهالی تئاتر به خوبی به یاد دارند که در بیست و ششمین جشنواره بینالمللی تئاتر فجر کلاوس پایمن، کارگردان برجسته آلمانی با اجرای نمایش «ننه دلاور» در جشنواره حضور یافت.
حضور او و اجرای نمایشنامهای از برتولت برشت، خاطرهای شایسته از جشنواره بینالمللی در ذهنها ایجاد کرد و امسال حضور چهرههایی که هر کدام از آنان وزنهای در تئاتر دنیا محسوب میشوند، یک اتفاق به یاد ماندنی در تاریخ برگزاری تئاتر فجر است. حضور این دست هنرمندان را میتوان در ادامه همان سیاستهایی دانست که دبیر جشنواره اعلام کرد؛ شناسایی استعدادهای جوان. افرادی که در کارگاههای آموزشی این هنرمندان شرکت کردند و به تماشای آثار آنان نشستند، به اندازه کافی آموختند و این را میتوان یک گام موفق برای این جشنواره ارزیابی کرد و باید امیدوار بود که این سیاست ادامه پیدا کند و به جای اینکه در هر دوره از جشنواره شاهد حضور کارگردانان گمنام خارجی باشیم که حرفی برای گفتن ندارند، حضور اندک کارگردانهایی را شاهد باشیم که میتوانند به هنرمندان و جوانان ایرانی بیاموزند و زمینه تعامل بین هنرمندان ایرانی و خارجی را برقرار کنند.
تئاتر برای همه، جشنواره برای هیچکس
در بیست و هفتمین جشنواره بینالمللی تئاتر فجر جعل بلیتهای جشنواره خبر تازهای بود. جعل این بلیتها باعث به هم خوردن نظم جشنواره شد و علاقهمندان پشت درهای تالارهای لبریز از جمعیت ماندند. بازار سیاه بلیت خبر تازهای نبود، جشنواره تئاتر فجر در عمر بیست و چند ساله خود از این اتفاقات زیاد دیده بود. اینبار در جشنواره بیست و نهم کارتهای خبرنگاری هم جعل شد تا شگرد تازهای از علاقهمندان تئاتری رو شود.
آنطور که مهر خبر داد، این اتفاق مشکلاتی را در سالنها برای اهالی رسانه بهوجود آورد. بهنظر میرسد که این روند ادامه خواهد داشت و باید فکر تازهای برای آن کرد اما باید یک نکته را در نظر گرفت که اگر استقبال از جشنواره تا این اندازه است که هر بار شگرد تازهای از علاقهمندان رو میشود، این استقبال میتواند در طول سال هم باشد. اگر تبلیغات شهری، برنامههای تلویزیونی و رادیویی و نشریه اختصاصی تئاتر همواره وجود داشته باشد، قطعا مخاطب به دیدن تئاتر علاقهمند میشود تا دیگر هنرمندان تئاتری از کمبود مخاطب گلایه نکنند. در این صورت میتوان این جشنواره را مختص هنرمندان، مسئولان و اهالی رسانه اجرا کرد که همه بدون دغدغه از کارها دیدن کنند.
فراگیری تئاتر خیابانی
شاید نتوان حضور 12 نمایش در بخش برگزیدگان پنجمین جشنواره سراسری تئاتر خیابانی مریوان و 13 نمایش خیابانی بخش مسابقه با محور موضوع انقلاب اسلامی را به پای رشد تئاتر خیابانی گذاشت اما حضور علاقهمندان بیشماری را که در گروههای تئاتر خیابانی حلقه زدهاند، نشان از محبوبیت این هنر میدهد.
تئاتر خیابانی را میتوان یکی از بخشهای مهم جشنواره دانست؛ هنری که بدون واسطه با مخاطبش در ارتباط است و مخاطب هم بدون اینکه درگیر مسائل اقتصادی شود، میتواند از دیدن کار لذت ببرد. اما متأسفانه اجرای تئاتر خیابانی بیشتر منحصر به جشنوارهها شده است نه هنری که در طول سال برنامهای مشخص داشته باشد. تئاتر خیابانی هنری است که میتواند شعار تئاتر برای همه را تحقق بخشد اما بهنظر میرسد که مدیریت تئاتر خیابانی درست به وظایف خودش عمل نکرده و از پتانسیل این هنر به قدر کافی بهره نبرده است و اجراهای این هنر تنها در زمانهای خاص و در چند جای مشخص محدود شده است.
شاید بهترین دورهای که میتوان به نقش پررنگ تئاتر خیابانی اشاره کرد، بیستوششمین جشنواره بینالمللی تئاتر فجر بود که تئاتر خیابانی در مترو، بیمارستانها، پادگانها و مدارس اجرا شد تا هم تئاتر خیابانی به مفهوم خود نزدیک شود و هم شعار تئاتر برای همه تحقق یابد. تئاتر خیابانی نیاز به مدیریت صحیح و البته بودجهای مناسب دارد تا بتواند به اهدافی که داشته درست عمل کند. تئاتر خیابانی این توانایی را دارد که مخاطب عادی را به تئاتر علاقهمند کند و او را به سالنهای تئاتری بکشاند.