بامداد پنج شنبه 21 دی، نیروهای ارتش امریکا در تعرضی نظامی به دفتر پیگیری امور کنسولی جمهوری اسلامی ایران، پس از خلع سلاح نیروهای حفاظتی، اقدام به بازداشت پنج دیپلمات ایرانی و ربودن برخی از اموال و تجهیزات این دفتر کردند.
ساعاتی پس از این حمله نیروهای حزب کردستان عراق به رهبری مسعود بارزانی تلاش کردند تا از انتقال دیپلماتهای ربوده شده به خارج از شهر اربیل ممانعت کنند اما سرانجام نیروهای امریکایی پنج دیپلمات ربوده شده را به پادگانی در منطقه بلد در شمال بغداد منتقل کردند.
عصر جمعه منابع غربی گزارش دادند که یکی از کارمندان کنسولگری آزاد شده، اما مقامات ایران این خبر را تایید نکرده‌اند.
همشهری در گفت‌وگوهایی با محمد جعفری معاون امنیت شورای عالی امنیت ملی، حسن کاظمی قمی سفیر ایران در بغداد و عباس حسینی سرکنسول ایران در شهر اربیل عراق به بررسی ابعاد این حادثه پرداخته است.
تلاش برای آزادی
سفیر ایران در عراق با یادآوری این نکته که پنج تن از دیپلماتهای ایرانی ربوده شده هم‌اکنون در اختیار نیروهای آمریکایی هستند خاطرنشان کرد: مسئولان وزارت خارجه عراق در تلاش جدی برای آزادی این پنج تن هستند.
حسن کاظمی قمی با اشاره به اعتراض شدید مقامات حکومت مرکزی عراق و حکومت اقلیم کردستان عراق نسبت به این اقدام ارتش آمریکا اظهار داشت: در بیانیه‌ای که حکومت اقلیم کردستان عراق نسبت به این تجاوز صادر کرد علاوه بر آن‌که از این اقدام تحت عنوان یک ربایش نام برده شد، حمله نظامی به کنسولگری ایران نقض حاکمیت ملی عراق نیز تعبیر شد.
وی با اشاره به اینکه حفاظت از دفتر فعالیت‌های کنسولی ایران در اربیل به‌عهده نیروهای امنیتی عراق بوده است اظهار امیدواری کرد دولت عراق با پیگیری مجدانه زمینه‌آزادی هرچه سریعتر نیروهای ایرانی را فراهم کند.
کاظمی قمی در پایان تأکید کرد: سیاست‌های آمریکا در عراق مطابق واقعیت‌های موجود نیست و در صورت تداوم این سیاستها هر روز شاهد شکست‌های بیشتر این کشور خواهیم بود.
نقض حاکمیت ملی
معاون امنیت شورای عالی امنیت ملی هم با اشاره به مذاکرات پی‌گیر و فشرده وزرای خارجه دو کشور ایران و عراق به منظور تحویل دیپلماتهای ربوده شده توسط نیروهای امریکایی و آزادی هر چه سریعتر آنها گفت: طبق قطعنامه شورای امنیت، نیروهای خارجی(امریکا) به منظور انجام هرگونه عملیات نظامی باید با اجازه دولت مرکزی عراق یا دولت محلی اقدام نمایند که در مورد حمله اخیر نیروهای نظامی این کشور به کنسولگری ایران در اربیل نه با دولت عراق و نه با دولت محلی کردستان هیچ هماهنگی انجام نشده بود.
محمد جعفری تاکید کرد: علاوه بر این، تعرض نظامی امریکا به کنسولگری ایران نقض آشکار حاکمیت ملی این کشور محسوب می‌شود.
وی با اشاره اینکه ساختمان کنسولگری در اربیل تابلوی رسمی داشته و پرچم جمهوری اسلامی ایران بر فراز آن در اهتزاز بوده است افزود: ساختمان کنسولگری ایران در این شهر محل رفت و آمد بسیاری از مردم در مناطق کردنشین بوده است.
تشریح ماجرا از زبان سرکنسول
سرکنسول ایران در اربیل عراق گفت: بامداد پنج‌شنبه نیروهای امریکایی توسط دو هلی‌کوپتر بزرگ ویژه حمل نفر ارتش امریکا با حمایت و حفاظت سه هلی‌کوپتر جنگی و پشتیبانی چند خودرو که از طریق راههای زمینی کنسولگری ایران در اربیل عراق را به محاصره درآورده بودند، بر بام کنسولگری فرود آمده و پنج تن از دیپلماتهای ایرانی حاضر در این ساختمان را به اسارت گرفته و از محل خارج ساختند.
عباس حسینی در تشریح جزییات این حمله گفت: نیروهای امریکایی پس از محاصره ساختمان کنسولگری و خلع سلاح نگهبانان بوسیله بلندگوی دستی و با سه زبان فارسی، عربی و کردی به افراد داخل ساختمان کنسولگری ایران هشدار دادند که خودتان را تسلیم کنید و هیچ عکس‌العملی نشان ندهید.
وی با یادآوری این نکته که در تمام لحظات محاصره و تا پیش از دستگیری کارکنان کنسولگری ارتباط تلفنی وجود داشته و هیچ اتفاق خاصی اعم از درگیری فیزیکی بین نیروهای امریکایی و دیپلماتهای ربوده شده رخ نداده است اظهار داشت: دو نفر از افراد ربوده شده متصدی امور روادید این کنسولگری بوده‌اند.
یک نفر هم مسئول تشکیل پرونده و صدور شناسنامه برای تجار ایرانی و عراقی بوده است. دو تن دیگر هم از دیپلماتهای ایرانی بوده‌اند که به صورت مهمان در کنسولگری اربیل حضور داشته‌اند.
سرکنسول ایران در اربیل عراق با اشاره به احتمال ربوده شدن غیرقانونی برخی اسناد از محل کنسولگری توسط نیروهای امریکایی تأکید کرد: نیروها امریکایی پس از شکست در تأمین امنیت عراق در تلاش هستند تا کشورهای دیگر از جمله ایران را به دست داشتن در اقدامات ضد امنیتی و خرابکارانه در این کشور متهم کنند. لذا اقدامات شتابزده‌ای از خود نشان می‌دهند تا بتوانند با فرافکنی مشکل به وجود آمده برای خود را به عهده دیگر کشورها بیندازند.
سرکنسول ایران در شهر اربیل عراق ادامه داد: امریکا تلاش می‌کند تا با این اقدامات حضور فیزیکی ایران را در منطقه به حداقل برساند.
حسینی تصریح کرد: ما اسناد شفاف و محکمی در خصوص دخالت و نقش امریکاییها در ایجاد ناامنی‌ها در عراق داریم اما متأسفانه آنها به جای پذیرش شکست در سیاست خود در عراق و تجدیدنظر در این سیاستها،همگی درصدند تا تقصیر خود را به دیگران منتسب کنند.
سرکنسولگری‌های جمهوری اسلامی ایران در اربیل و سلیمانیه عراق بنابه درخواست مقامات عالیه کرد و در هماهنگی با حکومت مرکزی، چند ماه پس از سقوط رژیم صدام و با استفاده از پرچم و تابلوی رسمی گشایش یافت.
این دفاتر (در دوره صدام) و بعدها کنسولگری‌ها (در دولت جدید عراق) بیشترین سهم را در تنظیم روابط دو طرفه و تسهیل تردد اتباع و تجار، مداوای مجروحین و بیماران و همچنین ارسال کمکهای انسانی به عراق را بر عهده داشته و دارند.