این کتیبه‌ها یادگاری از دوران داریوش و خشایار شاه هخامنشی هستند و بر دل یکی از صخره‌های کوه الوند حکاکی شده‌اند.
چون هگمتانه، پایتخت تابستانی هخامنشیان بوده و در مسیر جاده شاهی قرار داشته، داریوش اول هخامنشی پس از اتمام کار سنگ نبشه‌های بیستون، دستور نقر کتیبه کنونی گنجنامه را صادر کرده است.
پس از او فرزندش خشایار شاه نیز به پیروی از او کتیبه‌ای در سمت راست و کمی پائین تر از سنگ‌نبشته پدر، بر جای گذارده است. کتیبه‌ها هر کدام در 3 ستون 20 سطری به زبان‌های پارسی قدیم، بابلی و عیلامی قدیم نوشته شده‌اند.
متن پارسی در سمت چپ هر لوح قرار گرفته و پهنای 115 سانتیمتر دارد. متن بابلی در وسط هر دو کتیبه نوشته شده و متن عیلامی نیز در ستون سوم قرار دارد.
لوح طرف چپ که کمی بالاتر از کتیبه دیگر در کوه حک شده است مربوط به داریوش بزرگ هخامنشی است و طول آن حدود 290 سانتیمتر است. کتیبه خشایارشاه نیز در قسمت پایین همین کتیبه قرار دارد و طول آن 270 سانتیمتر طول و 190سانتیمتر ارتفاع دارد.
در نزدیکی گنجنامه، چشم‌انداز زیبایی از آبشار گنجنامه و دره‌های سر سبز عباس آباد، تاریک دره و کیوارستان دیده می‌شود.
تاریک دره نیز به دو شاخه تقسیم می‌گردد: در شاخه شرقی آن، تاسیسات پیست اسکی تاریک دره احداث شده است و در ضلع غربی تاریک دره، در خط الراس گردنه (گدوک)، جاده ماشین رو جدید با راه کاروان رو قدیمی یکی می‌شود.
این دره عصر هخامنشیان، شروع جاده هگمتانه - استخر، معروف به جاده شاهی بوده، که هگمتانه را از طریق پیچ و خم‌های تاریک دره، گدوک (دره)، ورد آورد علیا، شهرستانه، اشتران به تویسرکان، نهاوند، کرمانشاه، لرستان، تخت جمشید و فارس مرتبط می‌ساخته است.
این راه، همچنین یکی از راه‌های ارتباطی همدان به غرب و جنوب کشور (و میانرودان) یا بین‌النهرین (عراق امروزی) بوده است.