شیوع بیماری‌های قلبی در بیماران کلیوی 30 برابر سایر افراد است؛ این درحالی است که با حفاظت از کلیه‌ها، زمینه سلامت قلب فراهم می‌شود. بیماری‌های کلیوی در اکثر مواقع بدون سر و صدا و بدون بروز هیچ علائم خاصی در افراد پیدا می‌شوند و با گذشت زمان و شدت یافتن بیماری، خود را نشان می‌دهند. اهمیت غربالگری گروه‌های مختلف جهت تشخیص بموقع بیماری‌های کلیوی و آغاز مداخلات درمانی است و ارتباط جدی میان بیماری‌های کلیوی با بیماری‌هایی نظیر دیابت و پرفشاری خون وجود دارد، لذا اجرای طرح غربالگری برای شناسایی افرادی که دارای مشکلات کلیوی یا با وجود فاکتورهایی، مستعد ابتلا به نارسایی کلیوی هستند، ضروری است؛ چرا که با تشخیص مشکلات کلیوی در سنین پایین از ابتلا به نارسایی کلیه پیشگیری شده و درمان نیز آسان‌تر می‌شود، در غیر این‌صورت تا 5سال آینده تعداد بیماران کلیوی در کشور 2 برابر می‌شود.
بیش از ۵۰۰میلیون نفر در جهان از انواع آسیب‌های کلیوی رنج می‌برند و سالانه میلیون‌ها نفر به خاطر حملات قلبی و مغزی ناشی از بیماری‌های مزمن کلیوی جان خود را از دست می‌دهند.از آنجا که بیماری کلیوی یک بیماری خاموش است و اغلب دیر تشخیص داده می‌شود، بسیاری از سیستم‌های بهداشتی در کشورهای مختلف جهان، نسبت به این بیماری هوشیار شده‌اند و به این نتیجه رسیده‌اند که اگر امروز وارد عمل نشویم، تعداد زندگی‌هایی که در نتیجه بیماری‌های کلیوی از دست خواهیم داد، بیشتر خواهد شد.
از هر 10 نفر در جهان بین یک تا 3 نفر دچار نارسایی کلیه هستند. برخی ریسک فاکتورها مانند ابتلا به فشار خون بالا، دیابت، استعمال دخانیات و استرس در ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی مؤثر هستند اما در سال‌های اخیر مشخص شده است که ابتلا به بیماری‌های کلیوی از همه ریسک فاکتورها در زمینه مبتلا شدن به بیماری‌های قلبی و عروقی مؤثرتر است و در پیشرفت اینگونه بیماری‌ها نیز تأثیر دارد.
به گزارش همشهری، دکتر محسن نفر، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه بیماری کلیه، علائم بالینی ندارد، گفت: معمولا زمانی فرد متوجه ابتلای خود به این بیماری می‌شود که برای اقدامات درمانی دیر شده است، بنابراین بهترین راه، پیشگیری از ابتلا به این بیماری است. لذا باید در ایران به پیشگیری توجه بیشتری کنیم و با ساخت پایگاه‌هایی به افراد در زمینه تشخیص بیماری کلیوی و درمان آنها کمک کنیم تا بدین وسیله بتوانیم به آمار دقیقی درباره مبتلایان به بیماری‌های کلیوی در ایران دست پیدا کنیم.
این درحالی است که مصطفی قاسمی، رئیس انجمن حمایت از بیماران کلیوی در این باره به همشهری گفت: سالانه 15 تا 17درصد به تعداد بیماران کلیوی ایران افزوده می‌شود همچنین تاکنون هیچ کار معتبر آماری برای سنجش تعداد بیماران کلیوی در کشور انجام نشده و هنوز تعاملات لازم بین این انجمن و وزارت بهداشت به‌وجود نیامده است. هنوز نتوانسته‌ایم سیستم جامعی برای پیوند از طریق بیماران مرگ مغزی در ایران به‌وجود آوریم و گاهی اوقات پیوند از بیماران مرگ مغزی کاهش و برخی مواقع افزایش پیدا می‌کند.به گفته وی، آمار مرگ مغزی در ایران بین 30 تا 40هزار نفر است و اگر بتوانیم از هزار نفر از این بیماران برای پیوند استفاده کنیم،نیازی به پیوند از افراد زنده پیدا نمی‌کنیم.
پیشگیری حرف اول را می‌زند!
کامران باقری لنکرانی، وزیر سابق بهداشت و درمان با بیان اینکه فعالیتی که وزارت بهداشت در زمینه‌هایی مانند غربالگری بیماری‌های غیرواگیر دیابت و فشار خون آغاز کرده، قدم مهمی در این جهت است، گفت: خوشبختانه در کشورمان چرخه درمان بیماری کلیوی کامل است؛ یعنی ما در زمینه‌های پیوند و دیالیز فعال هستیم و اخیرا از سلول‌های بنیادی نیز برای درمان استفاده می‌کنیم، اما هیچ کدام از این موارد جایگزین بحث پیشگیری نمی‌شود.
وی با تأکید بر اینکه، باید از ظرفیت سایر دستگاه‌ها به‌ویژه آموزش و پرورش برای فرهنگسازی، اطلاع‌رسانی و پیشگیری در کودکان استفاده کنیم، تصریح کرد: شانس مرگ و میر بیماری‌های قلبی و عروقی در بین افرادی که نارسایی‌های کلیه دارند 20 تا 30 برابر جمعیت طبیعی است. این مسئله دلایل مختلفی دارد که مهم‌ترین آنها مشترک بودن عوامل خطرساز بیماری‌های کلیوی و قلبی و عروقی است. به‌طور مثال دیابت و سیگار از علل خطرساز در هر دو مورد هستند و چاقی و فشار خون بالا نیز هر دو بیماری را بدتر می‌کنند. ورزش نکردن و عدم‌تحرک نیز از عوامل خطرساز در هر دو بیماری محسوب می‌شوند.
دیابت و فشارخون 2رکن مهم در پیشگیری
پیشگیری چند رکن مهم دارد که یکی از آنها غربالگری دیابت و فشارخون و رکن قابل توجه دیگر آن به‌ویژه در مورد کودکان مربوط به عفونت‌های ادراری است. دکتر لنکرانی می‌گوید: یکی از عادت‌های بدی که در برخی مدارس وجود دارد این است که فرصت کافی برای ادرار کردن به بچه‌ها داده نمی‌شود که این مسئله موجب می‌شود ادرار در مثانه آنها باقی بماند و احتمال عفونت‌های کلیوی در کودکان را افزایش دهد. وی افزود: منع مصرف دخانیات، افزایش فعالیت‌های بدنی و اصلاح الگوی مصرف غذا به‌ویژه با تأکید بر جلوگیری از چاقی مجموعه عواملی هستند که درصورت خوب رعایت شدن، می‌تواند میزان بیماری‌های کلیوی را حداقل 50درصد کاهش دهد.
افرادی که دارای بیماری دیابت یا پرفشاری خون هستند در اولویت جدی ابتلا به بیماری‌های کلیوی قرار دارند. همین‌طور افراد چاق و سیگاری و افراد بالای ۵۰سال باید برای انجام تست‌های پیشگیری اقدام کنند. کسانی که سابقه فامیلی دیابت، پرفشاری خون یا بیماری‌های کلیوی دارند هم باید مرتب تست‌های پیشگیری را انجام دهند. بیماری کلیوی تا مدت‌ها بی‌علامت است؛ یعنی پیش از ایجاد هر‌گونه شکایت، موجب تخریب قسمت عمده‌ای از فعالیت و عملکرد کلیه می‌شود اما با انجام آزمایش‌های ساده و ارزان ادرار و خون می‌شود این بیماری را در مراحل اولیه تشخیص داد. بعضی از علائمی که می‌توانند نشانگر بیماری کلیوی باشند عبارتند از: خستگی، پرفشاری خون، ورم چشم‌ها، دست یا پا، دفع ادرار خونی، تیره یا رنگ چای، شب ادراری (بیشتر از یک بار در موقع خواب)، کاهش اشتها و کاهش وزن و خارش سراسری پایدار.
اغلب منظور از بیماری کلیوی همان نارسایی مزمن کلیه است که باعث می‌شود مواد زائد در بدن تجمع کنند و بیمار نیاز به دیالیز یا پیوند کلیه پیدا کند. اما انواع دیگری از بیماری‌های کلیه هم وجود دارند که ممکن است در نهایت به نارسایی کلیه منتهی شوند از جمله سنگ کلیه، عفونت کلیه و ورم کلیه. گفتنی است، با تغییر شیوه‌های زندگی، شیوع چاقی، شیوع دیابت و افزایش فشار خون شاهد افزایش روزافزون بیماری‌های کلیوی هستیم، این بدان معنی است که در حال حاضر بار این بیماری در خور توجه است که اگر فعالیت‌های پیشگیرانه انجام نشود، مشکلات ناشی از آن می‌تواند از آنچه اکنون وجود دارد، بیشتر شود لذا مداخله فوری در اطلاع‌رسانی به مردم و انجام خدمات غربالگری از پیش‌نیازهای مهم در کنترل این بیماری خاموش است.