مواضع ترکیه در قبال تحولات اخیر سوریه این روزها موضوع بحث رسانه‌هاست. در این باره با سیامک کاکایی کارشناس مسائل ترکیه گفت‌وگو کرده‌ایم.
- آنکارا و دمشق پیش از تحولات اخیر سوریه روابط گرمی داشتند. چه شد که رویکرد مقام‌های دولت ترکیه نسبت به سوریه کاملاً تغییر کرد؟
تغییر رویکرد ترکیه به چند هفته پیش از انتخابات پارلمانی این کشور باز می‌گردد. پیش از این ترکیه و سوریه تا مرز همکاری‌های استراتژیک پیش رفته بودند. برخی این تغییر نگرش را به خاطر مسائل انتخاباتی می‌دانستند و عقیده داشتند که حزب عدالت و توسعه می‌خواهد سیاست درگیرانه‌تری را درباره مسائل خاورمیانه داشته باشد. ترکیه که به‌عنوان نمونه در سیاست خارجی خود نسبت به مصر و تونس سیاست پیشروانه‌ای را در پیش گرفته بود و به صراحت از انقلاب‌های مردم حمایت کرد، در مورد لیبی با آن برخورد خشن قذافی با مردم یا درباره بحرین، از آن نقش پیشروانه کاملاً فرود آمد و به یک سیاست خارجی محافظه‌کارانه رسید که برخی آن را به خاطر مسائل اقتصادی می‌دانستند. زمانی که تحولات در سوریه بالا گرفت ترکیه تلاش کرد تا نقش فعالی در این رابطه ایفا کند و همسویی با آمریکا و اروپا در این رابطه مشاهده می‌شد. ترکیه در‌واقع با تغییر ناگهانی سیاست خود مقام‌های سوریه را شوکه کرد. به‌نظر می‌رسد مقام‌های این کشور می‌خواهند نشان دهند که از یک نقش میانجیگری میان دولت‌ها به سمت یک نقش میانجی میان دولت و گروه‌های مخالف حرکت کرده‌اند. ترکیه می‌خواهد در‌واقع خود به یک ابزار فشار علیه دولت‌هایی تبدیل شود که در داخل آنها رگه‌هایی از نارضایتی وجود دارد. این احتمال بسیار قوی است که اگر در آینده، کشور دیگری در منطقه خاورمیانه دستخوش تغییرات شود ترکیه خودش را وارد ماجرا کند. ترکیه در‌واقع در حال به آزمون گذاشتن دوره جدیدی در سیاست خارجی خود است.
- مقام‌های ترکیه با این تغییر موضع در حرف و عمل نسبت به سوریه در انتظار چه اتفاقاتی در این کشور هستند؟
به‌نظر می‌رسد ترکیه برای 2وضعیت در سوریه خود را آماده کرده است؛ وضعیت اول این است که در سوریه اصلاحات بنیادین صورت بگیرد. مقام‌های ترکیه بر ضرورت توجه به خواست مردم، اصلاحات فراگیر، ایجاد نظام چند حزبی و مذاکره با مخالفان تأکید کرده‌اند. علاوه بر این در وضعیت دوم ترکیه به‌نظر می‌رسد خود را برای یک شرایط احتمالی درصورت فروکش نکردن تحولات این کشور و رفتن آن به سمت و سویی جدید آماده می‌کند. ترکیه در چنین شرایطی درنظر دارد که به یک محل رجوع برای مخالفان تبدیل شود تا در آینده بتواند به نظامی سیاسی برخاسته از این شرایط سمت و سو دهد. در چارچوب همین مسئله می‌توان به نشست مخالفان سوریه در آنتالیا و همین‌طور برپایی اردوگاه‌ها و همچنین رایزنی‌های مقام‌های آنکارا با آمریکا و اروپا در این رابطه اشاره کرد.
- ترکیه با این مواضع تند چطور می‌خواهد روابط خود را با کشوری که همسایه‌اش است در آینده بازیابی کند؟
مقام‌های ترکیه سعی کرده‌اند به قول معروف همه تخم‌مرغ‌های خود را داخل یک سبد نگذارند. به همین خاطر تلاش کرده‌اند وارد مسیری نشوند که راه بازگشتی برای‌شان وجود نداشته باشد. مقام‌های آنکارا در یک سیاست دو منظوره می‌خواهند اگر تغییر هم در سوریه اتفاق نیفتاد خودشان بازویی برای مخالفان باشند. درصورت آرام شدن این وضعیت، ترکیه می‌خواهد نقش یک میانجیگر راداشته باشد و دولت سوریه را برای مواردی مانند عفو عمومی و بسترسازی برای اصلاحات متقاعد کند.